كالاكيل نه دمكتير؟ “كول” (ده كي) ايمرييله باشلايان بش سûرايه وريلن اورتاك إیسيمدير. “كول” شكلينده باشلايان بی سûرلر جین، كافيرûن، إیهلاس، فلاك و ناس سûرلردير. بی سûرلره بازي كايناكلارده “كالاكيل” بازي كايناكلارده إیسه “ماكولات” ادي وريلمكتدير. جین سûرسي كور’âن-ي كريم’ين يتميش إیكينجی سûرسي جین سûرسيدير. كور’ان-ي كريم’ده “كول” (ده كي) ايمرييله باشلايان بش سûرنين ڭ اوزونودور. جین سûرسي، مكه دورينده نازيل اولموشتور، یگرمی سكيز âيتير. فاسيلاسي ا هارفيدير. اديني، بير جین توپلولوگونون هز. پايكامبر’دن كور’ان دينلديگيني بيلديرن بيرينجی âيتن الير. سûرنين نوزûل سببيني اچيكلايان ريوايتلرين ده تماس ايتيگي بی دينلمه اولايي اهكāف سûرسينده ده (٤٦/٢٩-٣١) سوز كونوسی ايديلمكتدير. بی سûراي، بيرينجی âيتينين إیلك كلمەلريندن دولايي “كول ûهيي” سûرسي ده دنيلير. موشافتاكي سيرالاماده يتميش إیكينجی، إینيش سيراسينه كوره كيركينجي سûردير. ا‘راف سûرسيندن سونره ياسين سûرسيندن ونجه مك’ده إینميشتير. جین سûرسينين نوزûلو ابدولاه ب. اباس’ين ناكلتيگي ريوايته كوره بير گون هز. پايكامبر (ساس) اشابيندان بيركاچ كيشييله بيرليكته اوكاز پاناييرينه دوگری كيدركن ناهله دنيلن يرده اونلاره صباح نامازيني كيلديرميشتي. اونون نامازده اوكودوگی âيتلري إیشيتن جینلر بی âيتلرين تسيريني دريندن هيسديپ هايرانلق دويموشلار، بی اولايي كندي توپلولوكلارينه ده انلاتميشلار و كور’ان’ه إینانديكلاريني، آرتيق رابلرينه هيچبير شايي اورتاك كوشماياجاكلاريني اچيكلاميشلاردير. إیشته بی اولاي اوزرينه جین سûرسي إینميشتير (بوهاري، “تفسير”، ٧٢). يبن هيشâم’ين ريوايتينه كوره (س-سير، إی، ٤٢١-٤٢٢) جینلرين هز. پايكامبر (ساس)’ين كور’ان اوكويوشونی دينلملري، هيجرتن اوچ ييل ونجه تايف دونوشی سيراسينده ووكی بولموشتور. جین سûرسينين كونوسو سûرنين انه كونوسی جینلر و بونلاره ايت وزل دوروملاردير. سûرده بير جین توپلولوگونون هز. پايكامبر’دن كور’ان دينلديگي و اونه إیمان ايتيگي، إینانچ باكيميندان جینلرين ده مومينلر و كافيرلر اولاراك إیكييه ايريلديگي بيلديريلمكته و جینلرله إیلكيلي اولاراك إینسانين نورمال يولاردان ايلده ايدمايگي بيلكيلر وريلمكتدير. ايريجه سûرده الل تالا’نين وارليگي، بيرليگي، بويوكلوگو، ايورندكي هوكومرانليگي و الل’تان باشكاسينه إیبادت ايديلممسينين كرگي اوزرينده دورولموش، ولدوكتن سونره ديريلمه و هساپ ورمايه إیمان كيبي إیسلام’ين بازي إینانچ ايساسلاري ايله الينميشتير. كايب بيلكيسينين الل’ه ماهسوس اولدیگو، بی بيلكيلري انجاك كنديسينين رازي اولدیگی كيمسلره بيلديرگي و الل’ين إیلمينين كوشاتيجيليگي إیفاده ايديلە رك سûره سونه ايرميشتير. كافيرûن سورسي مكه دونمينده نازيل اولموشتور. موشافتاكي سيرالاماده يوز دوكوزونجو، إینيش سيراسينه كوره اون سكيزينجی سûردير. ماûن سûرسيندن سونره فيل سûرسيندن ونجه مك’ده إینميشتير. التي âيت اولوپ فاسيلاسي د، م، ن هارفلريدير. إیلك âيتي كافيرلره هيتاپله باشلاديگي إیچين بی ادي الميشتير. كافيرûن سûرسينين إیسيملري سûرايه موكاشكيشه إیسمي ده وريلير. بی كلمە، “بازي بولاشيجي هاستاليكلاري تداوي ايتم” انلامينداكي “كاشكاش” كوكوندن تورميش اولوپ بوراده “شيرك و نيفاكتان اوزاكلاشتيران” انلاميندادير. كافيرûن سûرسينه ايريجه مونابز، برات، إیبادت، دين و إیهلاس ادلاري ده وريلميشتير. وته ياندان إیهلاس و كافيرûن سûرلري إیهلاساين (يكي إیهلاس) شكلينده ده انيلماكتادير. كافيرûن سûرسينين نوزولو مدين’ده إینديگينه داير ريوايت ده واردر (بك. شوكاني، و، ٥٩٧). تفسيرلرده انلاتيلديگينه كوره كورايشليلر هز. پايكامبر’دن بير سنه كندي إیلاهلارينه تاپماسيني، بير سنه ده كنديلرينين اونون إیلاهينه تاپمالاريني إیستميشلر. هز. پايكامبر ده “الل’ه بير شايي اورتاك كوشماكتان يينه او’نه سيگينيريم!” دميش; بی دفه كورايشليلر، “بيزيم إیلاهلاريميزدان بازيلاريني إیستيلام ايت (وپ، ايلسور)، بيز ده سني تاسديك ايديپ إیلاهينه إیبادت ايدليم” دميشلر. بونون اوزرينه كافيرûن سûرسي إینميشتير (تابري، كسكسكس، ٢١٣-٢١٤; كورتوبي، كسكس، ٢٢٥). كافيرûن سûرسينين كونوسو سûرده هز. پايكامبر’ين إینكارجيلارله شيرك و ساپكينليكته بيرلشمايگي كسين بير اوسلûپله إیفاده ايديلمكته و إینانجين شيركتن اوزاك توتولماسي إیستنمكتدير. كافيرûن سûرسينين فازيلتي موفسيرلر بی سûرنين فازيلتييله إیلكيلي اولاراك هز. پايكامبر’ين، “كول هوولاهی ايهاد كور’ان’ين اوچته بيرينه دنكتير، كول يا ايييوهل-كافيرûن إیسه دورته بيرينه دنكتير” بويوردوگونو; ساهاب’دن بيرين، “ويوماك اوزره ياتاگينه ياتيگينده كول يا ايييوهل-كافيرûن سûرسيني اوكو; بونی اوكورسان شيرك إینانجينه ساپماكتان كورونورسون” دیدیگيني ناكلدرلر (يبن كسير، وييي، ٥٢٦; شوكاني، و، ٥٩٧-٥٩٨). يهلاس سûرسي موشافتاكي سيرالاماده يوز اون إیكينجی، إینيش سيراسينه كوره یگرمی إیكينجی سûردير. ناس سûرسيندن سونره نجم سûرسيندن ونجه مك’ده إینميشتير. يهلاس سûرسينين نوزûلو مدين’ده إینديگينه داير ريوايت ده واردير. مك’ده إینديگيني سويلاينلر مكلي موشريكلرين هز. پايكامبر’ه كلە رك “بيزه رابينين سويونی انلات” دیدیكلريني، بونون اوزرينه بی سûرنين إینديگيني بيلديرن ريوايتلري دليل كتيريرلر (موسند، و، ١٣٣-١٣٤). مدين’ده إینديگيني سويلاينلر إیسه ياهوديلرله هيريستييانلارين هز. پايكامبر’ه يونلتيكلري الل هاكينداكي سورولاره بير واپ اولماك اوزره برايل’ين هز. پايكامبر’ه كليپ “كول هوولاهی ايهاد” سûرسيني اوكودوگونی بيلديرن ريوايتلري دليل كوسترميشلردر (تابري، كسكسكس، ٢٢١-٢٢٢; رازي، كسكسكسيي، ١٧٥). انجاك سûرنين اوسلûپ و إیچريگي مكه دونمينده إینديگي إیزلنيميني ورمكتدير. يهلاس سûرسينين إیسيملري سûرنين كايناكلارده تسبيت ايديلن یگرمیيي اشكين ادي واردير. انجاك يايكين اولاراك إیسلام دينينين تمل إیلكسي توهيد إینانجينين وجیز بير إیفادسي اولان “يهلاس” ادييله تانينميشتير. ڭ چوك كولانيلان إیسيملريندن بيري ده “كول هوولاهی ايهاد”دير. ايريجه “سامد، توهيد، ايساس، تجريد، نجات، ولايت، موكاشكيش، مواوويز” ادلارييله ده انيلماكتادر (ديگر إیسيملري إیچين بك. رازي، كسكسكسيي، ١٧٥-١٧٦; إیبن âشûر، كسكسكس، ٦٠٩-٦١١; ايمين إیشيك، “يهلاس سûرسي”، ديه كسكسي، ٥٣٧-٥٣٨). يهلاس سûرسينين كونوسو سûرده الل تالا’نين بازي سيفاتلاري وجیز بير شكيلده إیفاده ايديليپ توهيت إینانجينين ونمينه ديكات چكيلميشتير. يهلاس سûرسي’نين فازيلتي هز. پايكامبر بی سûرنين ونمي و فازيلتي هاكينده سويله بويورموشتور: “وارليگيم ايلينده اولان الل’ه يمين ايدريم كي بی سûره كور’ان’ين اوچته بيرينه دنكتير” (بوهاري، “توهيد”، ١). يينه هز. پايكامبر، سوديگي إیچين بی سûرايي هر نامازده اوكويان بير ساهابيي، “ونی سومن سني نته كوتورور” موژدسيني ورميشتير (تيرميزي، “فزايلو’ل-كور’âن”، ١١، “تفسير”، ٩٣; ديگر هاديسلر إیچين بك. إیبن كسير، وييي، ٥٣٩-٥٤٦). فلاك سûرسي مدينه دونمينده إینميشتير. ٥ âيتير. فلاك، صباح ايدينليگي دمكتير فلاك سûرسينين نوزûلو موشافتاكي سيرالاماده يوز اون اوچونجو، إینيش سيراسينه كوره یگرمینجی سûردير. فيل سûرسيندن سونره ناس سûرسيندن ونجه مك’ده إینميشتير. مدين’ده إینديگينه داير ريوايتلر وارسه ده (بك. شوكاني، و، ٦١٥) اوسلûپ و إیچريگي باكيميندان مكي سûرلره بنزديگي كورولور. فلاك سûرسينين إیسيملري سûره اديني إیلك âيتينده كچن و “صباح” انلامينه كلن فلاك كلمەسيندن الميشتير. ناس سûرسييله بيرليكته “موكاشكيشتاين” (شيركتن اوزاكلاشتيرانلار) ادييله ده انيلماكتادير. ايني سûرلره باشلارينداكي “ûزو” كلمەلريندن دولايي “مواوويزتاين” إیسمي ده وريلميشتير. فلاك سûرسينين كونوسو سûرده بازي كوتولوكلردن دولايي الل’ه سيگينيلماسي وگوتلنمكتدير. فلاك سûرسينين فازيلتي هز. پايكامبر ساهابدن اوكبه ب. âمير’ه شويله بويورموشتور: “كورمدين مي؟ بی كجە بڭزري اسله كورولمميش âيتلر إینديريلدي: كول ايûزی بي-رابي’ل-فلاك و كول ايûزی بي-رابي’ن-ناس” (موسليم، “موسافيرين”، ٢٦٤). رسûلولاه، فلاك و ناس سûرلرينين ڭ كوزل سيگينمه دوالاري اولدیگونواچيكلاميش و چوك اوكونماسيني تاوسييه ايتميشتير (داريمي، “فزايلو’ل-كور’âن”، ٢٥. بی إیكي سûرنين فازيلتييله إیلكيلي ديگر ريوايتلر إیچين بك. إیبن كسير، وييي، ٥٥٠-٥٥٣). ناس سûرسي مدينه دونمينده إینميشتير. ٦ âيتير. ناس، إینسانلار دمكتير. ناس سûرسينين نوزûلو موشافتاكي سيرالاماده يوز اوندوردونجی و سون، إینيش سيراسينه كوره یگرمی بيرينجی سûردير. فلاك سûرسيندن سونره إیهلاس سûرسيندن ونجه مك’ده إینميشتير. فلاك سûرسينين مدين’ده إینديگيني سويلاينلر ناس سûرسي إیچين ده ايني شايي سويلميشلردر (بك. شوكاني، و، ٦٢٠; إیبن âشûر، كسكسكس، ٦٣١). ناس سûرسي’نين إیسيملري سûره اديني إیلك âيتينده كچن و “ينسانلار” انلامينه كلن ناس كلمەسيندن الميشتير. ايريجه “كول ايûزû بي رابي’ن-ناس” و فلاك سûرسييله بيرليكته “مواوويزتاين، موكاشكيشتاين” ادلارييله ده انيلماكتادير. ناس سûرسي’نين كونوسو سûرده سينسيجه كوتولوگه سوروكلاين جینلرين و إینسانلارين شريندن الل’ه سيگينيلماسي وگوتلنمكتدير. ناس سûرسينين فازيلتي ناس سûرسينين فازيلتينه داير بيرچوك ريوايت ناكلديلميشتير. گنلليكله إیهلاس و فلاك سûرلرينين ده ير الديگي ريوايتلرده مواوويزات’ين كور’ان’ين اوچته بيرينه دنك كلن فازيلتي، شيفه وريجی و كورويوجی وزليكلري، ياتمادان ونجه و هر نامازدان سونره اوكونماسينين كرگي ووركولانماكتادير. هز. âيش’دن ناكلديلن بير هاديسه كوره رسûلولاه راحتسيزلق زمانينده و كجە ياتاگه كيرگي سيراده إیهلاس، فلاك و ناس سûرلريني اوچ دفه اوكويوپ اووچلارينه اوفلر و ايلرييله بوتون ووجودونی سيوازلاردي (بوهاري، “فżâʾيلو’ل-ḳورʾâن”، ١٤; ايبû داوûد، “دب”، ٩٨; سûرنين فازيلتييله إیلكيلي ديگر ريوايتلر إیچين بك. شوكاني، و، ٥١٨-٥١٩; إیبراهيم علی ايس-سايييد علی îسا، س. ٤١٤-٤٣٧).
كالاكيل اولاراك بيلينن سûرلر هانكيلريدير؟

مسعود

اڭ صون خبرلر
اره
اتكتلر
إیزمير (31) إیسپارته (73) اساييش (148) انتاليه (104) انكاره (381) اوردی (49) ايكونومي (348) ايكونومي، گوندم (41) ايگيتيم (54) باتمان (27) بوردور (35) بيليم-تكنولوژي (47) توركييه (1211) خبرلر (237) دونيه (2130) دييانت تاكويمي (33) دييانت هابر (28) سون داكيكه (36) سيياست (49) سپور (378) شانليورفه (29) صاغلق (54) عثمانلیجە (236) فوتو كالري (114) فيليستين (54) كارس (169) كبزه (26) كوجالي (30) كولتور سانات (63) كيرسون (58) مانشت (119) موگله (57) ويدو (54) ياشام (131) يورت (333) پوليتيكه (44) چين (399) گنل (44) یازیلر (236) اسلامبول (67) طرابزون (35) گوندم (1969) گوندم، مانشت (97) گوندم، پوليتيكه (59) گونل (276)
یورم یاپ