گونجل عثمانلی توركجسی خبرلر

يون-دوريم اراسينده بير إیدولوژي و إیكتيدار اراييشي: دوگان اوجيوگلو’نون سيياسال ميراسي

الصورة الرمزية لـ مسعود
١٩٦٠’لار توركيي’سينه يون ورمك اماجييله ياييملانان يون دركيسي، ياكين تاریخه دامكاسيني وورموش يايين اوركانلاريندان بيري اولاراك بويوك بير دوشونسل و سيياسال ميراس بيراكميشتير. او زمانه كادار كونوشولمايان، هاته كونوشولماسي ياساك اولان بيرچوك كونويی سايفالارينه تاشييان يون، سوسياليزمين ايدينلار اراسينده تانينماسي و يايكينلاشماسينده ونملي بير رول اويناميشتير. سوسياليزمه داير سويلايە جك سوزی اولان هركسين يولی بير شكيلده يون’دن كچميشتير. سيكييونتيم ماهكمسي تارافيندان ١٤ اي سورايله كاپاتيلماسي ديشينده كسينتيسيز اولاراك بش بوچوك ييل بويونجه ياييملانان دركي، ٢٢٢. ساييسييله بيرليكته يريني، إیكي ييل سونره چيكاجاك اولان دوريم دركيسي’نه بيراكميشتير. يوكسك تيراژ، بويوك ايتكي وتوز بينه ياكين تيراژه ساهيپ سوسياليست بير دوشون دركيسي اولاراك دونمينده بويوك يانكي اويانديران يون، دولتين رسمي كوروملارينين داهي آبونه ‏اولدیگی بير يايين اوركاني هالينه كلميشتير. دوگان اوجيوگلی إیله وزدشلشن يون دركيسي، يالنيزجه بير دوشون دركيسي اولماكله كالماميش، ايني زمانده إیكتيدار ستراتژيسينه ساهيپ بير سيياسي هاركتين ده سوزجولوگونی اوستلنميشتير. اوجيوگلو، بی ميسيونی شويله إیفاده ايتميشتير: يون، يالنيزجه اينتلكتول بير تارتيشمه پلاتفورمی دگلدير; بيز بی مملكته إیكتيدارين كيمده و نه اماچله اولماسي كركتيگيني تارتيشماكله كالمييوروز، او إیكتيداري كورمايه ده تاليبيز.[١] ١٩٥٠’لي ييلارين إیكينجی ياريسينده ايدينديكلري يايينجيلق و يازارلق پراتيگيني، ٢٧ مایس ١٩٦٠ إیهتيلالي سونراسينده اولوشان يني دنكلمده بير اوست اشامايه تاشييان دوگان اوجيوگلو، إیلهامي سويسال، مومتاز سويسال و إیلهان سلچوك ونجولوگونده ياييملانان يون، توركيي’نين كوكينماسي و چاگداش باتيلي دولتلر سوييسينه اولاشماسينين ونكوشولی اولاراك كوردوكلري توركيي’يه وزكی بير سوسياليزم كورامي اراجيليگييله توركييه سول هاركتينين بوكونلره اوزانان موجادله و كورامسال ميراسينه ونملي كاتكيلار سونموشتور. زينده كوچلر ستراتژيسي و سينيفه دايالي اناليز يشچي سينيفي تملي بير موجادله زمينينين توركييه إیچين هنوز ايركن ‏اولدیگونی ساوونان يونجولر، “زينده كوچلر” اولاراك تانيملاديكلاري ايدينلاردان اولوشان اسكر-سيويل زومره ونجولوگوند، توركيي’ده ياريم كالان كماليست دوريمين، كورولوش كودلارينه اويكون انجاك سوسياليزان بير إیچريكله تاماملانماسي كركتيگيني إیلري سورموشلردير. توركيي’نين كورتولوشونون، ايمكچيلره ياسلانان كاموجی و ميلي بير كوكينمه پاراديكماسييله مومكون اولاجاگيني ساوونان يونجولر، إیكتيدار ستراتژيلريني و اييلم پراتيكلريني دونمسل كوشولاره كوره ‏گونلميشلردير. باشلانكيچته ٢٧ مایس’ين ونكوردوگی كوكلی رفورملارين هاياته كچيريلمسي إیچين بی سورجی يونلنديرە جك كوچلره باسكي اويكولانماسي كركتيگينه داير ‏اییمسر بير ياكلاشيم سركيلميشلردير. بی دوگرولتوده ١٩٦٥ سچيملرينده تشپ إیله تيپ’ي دستكلميشلر; انجاك سچيم سونوچلارينين هايال كيريكليگي ياراتماسييله بيرليكت، زينده كوچلر وندرليگينده دوگرودان إیكتيدارين دورالينماسينه يونليك بير ستراتژي كليشتيرمايه يونلميشلردير. “يارينين توركييسي” آرتيق يونونی بولموشتو; كرييه كالان كورو، بی يونده إیلرلمكتي. بی سورچ، ١٩٦٩ ييلينده يينه ايني كادرو تارافيندان چيكاريلان دوريم دركيسي إیله يني بير اشامايه كچميشتير. دوريم آرتيق إیكتيدار يولونده هاركته كچمنين يايين اوركاني اولاجقتي. دوگان اوجيوگلو، بی يون دگيشيميني شويله ديله كتيرميشتير: سانديكله سوسياليزمه كيديلمايگي اچيكتير. توركييه كيبي ياري-سوموركلشميش، سينيفلاري وركوتسوز بير توپلومده دوريم اوردی إیچيندكي إیلريجی اونسورلارين قرەرلي موداهالسييله مومكون اولابيلير.[٢] ايدينلانماجي كلنك و سوسياليزمه ايكلملي كماليزم يني اوسمانليلار، ژون توركلر، كماليستلر و كادرو دركيسي چيزكيسينده شكيلنن سيياسال ميراسي بنيمساين يون-دوريم هاركتي، ١٥٠ ييللق ايدينلانماجي كلنگي كماليزمه ايكلملنميش بير سوسياليزم انلاييشييله راديكال بير نوكتايه تاشيمايي هدفلميشتير. ونكي هاركتلرين ڭ بويوك زاافينين “فيكيرسيزليك” ‏اولدیگونی ساوونان يونجولر، اولاي و اولكولاره سينيف پرسپكتيفييله باكمايي و دييالكتيك يونتمي ايساس المايي بنيمسايە رك سلف هاركتلردن كوكلی بير كوپوش ياشاميشلاردير. اوجيوگلو، بی كوپوشی اچيك بيچيمده شی سوزلرله اورتايه كويار: كادرو هاركتي، تورك دوريميني بير بورژووه كوكينماجيليگينه إینديركدي. بيز إیسه هوكين وركوتلی كوجونه دايانان سوسياليست بير كوكينمه مودليني ساوونويوروز.[٣] جمهورييتين كوروجی دگرلرينين ينيدن يوروملانماسي يونجولر، جمهورييت توركييسي’نين كوروجی إیلكلري اولان دوريمجیليك، دولتچيليك، هوكچيلق و ميلييتچيليك كيبي كاوراملاري ينيدن يوروملاميش، سوسياليزان بير إیچريكله دوناتميشلاردير. ميلييتچيليك، يونجولر إیچين انتي-مپرياليست بير موجادله زمينينده ينيدن ايله الينميشتير. ساگجي چورلرين تكلينده اولان، انتي-كومونيزمله بوتونلشميش ميلييتچيليك يرين، يورتسورليك تملي، هوكچي و إیلريجی بير ميلييتچيليك انلاييشي كليشتيريلميشتير. وزليكله ميسير’داكي هور سوبايلار هاركتي و ليدري مال ابدوناسير باشته اولماك اوزر، اراپ اولكلرينده اورتايه چيكان سكولر و سوسياليست قرەكترلي ميلييتچي هاركتلردن إیلهام الينميشتير. هوكچيلق انلاييشي اچيسيندان ده يونجولر، سلفلريندن بليركين بيچيمده ايريلميشلاردير. كماليستلر و كادرو هاركتي، هوكچيليگي، توپلومسال سينيف چاتيشماسيني رددن، مسلك زومرلري اراسينده دايانيشمايه دايالي بير مودل اولان سوليداريزم اوزريندن شكيلنديرميشتير. بی ياكلاشيم، اوكوسته جومت’ون توپلومسال اهنك انلاييشينه ياسلانماكتادير. يونجولر إیسه هوكچيليگي، ١٩٢٠’ده تبم’ده كابول ايديلن هوكچيلق بايانامسي تملينده ايله الميش، بی إیلكايه سينيفسال بير إیچريك كازانديرميشلاردير. يون-دوريم هاركتي’نده هوك، دوريم و إیكتيدار ستراتژيسي يون-دوريم هاركتي’نه كور، توپلومون تمل ديناميگي فاركلي مسلك كروپلاري اراسينداكي بير اويوم دگل; ايمك إیله سرمايه اراسينداكي چليشكيدير. بی انلاييشه كوره “هوك”، ايمپرياليزم و اونون يرلي إیشبيرليكچيلري تارافيندان سومورولن، چيكارلاري موجوت سيستمله چاتيشان الت و اورته سينيفلاردان اولوشور. باشته إیشچيلر اولماك اوزر، كويلولر، كوچوك اورتيجیلر و ايمكچي ايدينلار بی هوك تانيمينين وزنسيدير. بی باگلامده يونجولر، ‘ميلت’ي إیتيهاتچيليكته كماليزمده و كادروجولوكته ‏اولدیگی كيبي “توپلومسال بير بوتون” يه ده بيربيرينين “لازيم و مولزمي” اولان مسلك زومرلرينين توپلامي اولاراك كورمميشتير. ايني شكيلده “هوك”ي ده “ميلت” إیله ايش انلاملي كابول ايتمميشلردير. اوجيوگلو’نه كوره “بيزيم هوك دیدیگيميز، ايلينده اورتيم اراجي اولمايان، ايمگييله كچينن إینسانلاردير. اونلارين كارشيسينده دورانلار، إیستر يرلي اولسون إیستر يابانجي إیشبيرليكچيسي، هوك دوشمانيدير.”[٤] هوكي، ميلتين إیچيندكي ايمكچي سينيفلار اولاراك تانيملايان هاركت، بی ياكلاشيمين دوگال بير سونوجی اولاراك، ميلته “لازيم” اولان بورژووه توكار و توپراك ساهيبي سينيفلاري ياراتمايي و هيمايه ايتمايي دگل; ترسين، هوكي سومورن و يابانجيلارله إیشبيرليگي ياپان بی “كايريميلي” سينيفلاري ايكونوميك و پوليتيك اچيدان تاسفييه ايتمايي هدفلميشتير. بی ياكلاشيم، هاركتين “هوكچيليك” انلاييشينين تمليني اولوشتورموشتور. يون-دوريم هاركتي، ‘ميلت’ي إیتيهاتچيليكته كماليزمده و كادروجولوكته ‏اولدیگی كيبي ‘يچتيماي بير بوتون’ يه ده بيربيرينين ‘لازيم و مولزمي’ مسلك زومرلرينين بير توپلامي اولاراك كورمديگي كيبي، ‘هوك’ي ده ‘ميلت’له ايش انلاملي اولاراك ايله المييوردو. هوكي، ميلتين إیچيندكي ايمكچي سينيفلار اولاراك تانيملايان اقيم، بی تانيمين بير سونوجی اولاراك، ميلته لازيم اولان بورژووالاري، توكارلاري و توپراك ساهيپلريني ياراتمايي و هيمايه ايتمايي دگل، ترسين، هوكي سومورن و يابانجيلارله إیشبيرليگي ياپان بی ‘كايريميلي’ سينيفلاري ايكونوميك و پوليتيك باكيمدان يوق ايتمايي اماچلايان بير هوكچيلق انلاييشينه ساهيپتي.[٥] يونجولره كوره ١٩٦٠’لار توركييسي’نين ونوندكي هدف دوگرودان سوسياليزم دگل، سوسياليزمين توپلومسال و إیكتيسادي كوشولاريني حاضرلاياجاك كچيجی بير دونمين إینشاسييدي. بی سورچته إیكتيدار; ايمكچيلرله بيرليكته چيكارلاري موجوت سيستمله چليشن ميلي بورژووازي و كوچوك بورژووازييله پايلاشيلاجاكتي. دوگان اوجيوگلو’نه كور، بی دونمده اگير سانايييه ونليك وريلە رك توركييه كوكيناجاك و بی كوكينمه سورجی سونونده كوچلی بير إیشچي سينيفي اولوشاراك، نيهاي اولاراك إیكتيداري تامامن دورالاجاك و سوسياليست دونوشومی كرچكلشتيركتي. بی سورجین ونجولوگونی إیسه زينده كوچلري بارينديران بير دوريمجی پارتي اوستلنكتي. يونجولر، ونكي دونملرده “فيكريياتسيزليك” ندنييله يوزلاشان دوريملرين اقسين، بی كز بيلينچلي بير ونجی پارتينين إیدولوژيك و پوليتيك رهبرليگينده باشارييه اولاشابيلگينه إینانييوردو. انجاك ١٩٦٥ سچيملريندن سونره هاركتين إیكتيدار ستراتژيسي ونملي بير دگيشيمه اوگرادي. پارلامنتر رژيم إیچينده هيزلي كوكينمايي هدفلاين “دموكراتيك ميلي كورتولوش هاركتي” انلاييشي يريني، انجاك دوريم يولويله كوكلی دگيشيملرين مومكون اولابيلگي فيكرينه بيراكتي. يونجولره كوره توركييه كيبي ازكليشميش بير اولكده سوسياليزمه كچيش، انجاك اشامالي بير دوريم ستراتژيسييله كرچكلشبيليردي. بونون إیچين ونليكله إیشچي سينيفي و ايمكچيلري باسكي آلتونده توتان موجوت إیكتيسادي و توپلومسال دوزن دگيشتيريلملييدي. ايني زمانده توتوجی كوچلرين سيياسي و كولتورل هكمونياسي آلتونداكي هوكين بيلينچسل يابانجيلاشماسي كيريلمالي، ياني “اياگينداكي پرانكالار” چوزولملييدي. بی دوگرولتوده سوسيال، سيياسال و إیكتيسادي ياپيده كوكلی بير دونوشوم إیچين تك يول، “ووروجی كوچ” اولاراك تانيملاديكلاري اتاتوركچی سوبايلارين وندرليگينده كرچكلشتيريلە جك بير إیهتيلالدي. ١٩٦٩ ييلينده يايين هاياتينه باشلايان دوريم دركيسي، بی سورجین هم توريك پروپاكانداسيني ياپماك هم ده اييلم چاگريسيني دويورماك اماجييله كورولموشتور. يونجولر، “جیجی دموكراسي” اولاراك نيتلديكلري موجوت پارلامنتر سيستمين، توتوجی كوچلر كواليسيونونون بير اراجي ‏اولدیگونی ساوونماكتايديلار. بی ندنل، انتي-مپرياليست و انتي-فودال تملره دايانان يني بير سيستم اراجيليگييله بی كواليسيونون ايكونوميك و پوليتيك ديكتاسينه سون وريلگيني ووركولويورلاردي. اسكرلرين ونجولوگونده كرچكلشتيريلە جك بير دوريمين باشارييه اولاشابيلمسي إیچين إیسه إیشچي، كويلی و ايدينلارين ڭ بيلينچلي اونسورلاريني بونيسينده توپلايان بير دوريمجی پارتينين ونجولوگی زورونلويدو. كوخان اتيلكان’ين ده بليرتيگي كيبي، بی پارتينين هدفي; توپراك رفورمو، سوسيال كونوت پوليتيكالاري، بلي باشلي سكتورلرين كامولاشتيريلماسي كيبي راديكال دونوشوملرله هم كندي توپلومسال تابانيني كوچلنديرمك هم ده كنيش كيتللره إیدولوژيك ايگيتيم ورمكتي.[٦] ٩ مارت حاضرليكلاري، ١٢ مارت داربسي و سونراسي يون-دوريم هاركتي، توريك چرچوسيني چيزديگي دوريم سورجیني هاياته كچيرمك اماجييله ١٩٦٠’لارين سونلارينده سوموت وركوتلنمه فاالييتلرينه كيريشتي. بی سورچت، سيويل كادرولارله إیليشكيلي بير كروپ سوباي، وزليكله كنچ كورمايلار و سول ايگيليملي اورته روتبلي اسكرلر، يونجولرله تماس كوراراك “ميلييتچي، هوكچي، دوريمجی” بير إیهتيلال إیچين حاضرليكلاره باشلادي. ٩ مارت ١٩٧١’ده ياپيلماسي پلانلانان بی موداهال، يونجولر تارافيندان كوركولانان اشامالي دوريم ستراتژيسينين إیلك اديمي اولاجقتي. ٩ مارت موداهالسي، يالنيزجه بير اسكري داربه دگل; انتي-مپرياليست، انتي-فودال، هوكچي و دولتچي تملر اوزرينده يني بير دوزن كورمايي هدفلاين إیدولوژيك بير دوريم اولاراك تاسارلانميشتي. دوگان اوجيوگلی و اركاداشلارينين چورسينده شكيلنن بی كيريشيم، تورك سيلاهلي كوووتلري إیچيندكي كماليست و سول ايگيليملي سوبايلاردان دستك كورويوردو. انجاك بی حاضرليكلار، اوردی إیچريسيندكي داهه موهافازاكار و كلنكسل هييرارشييه باگلي اوست كادمه تارافيندان تهديت اولاراك الكيلاندي. بی ندنل، ٩ مارت’ته كرچكلشتيريلمسي پلانلانان موداهاله اينكلندي و كيسه بير سوره سونره ١٢ مارت ١٩٧١’ده گنلكورماي باشقانليگي’نين ونجولوگونده كرچكلشتيريلن بير موهتيره إیله هوكومته ايلچكتيريلدي. ١٢ مارت موهتيراسي، يونجولر تارافيندان حاضرلانان دوريمجی كوكيشمانين ونونی كسركن، اسكري وسايتين رستوراسيونونی تمسيل ايدن اوتوريتر و باسكيجي بير دونمي باشلاتي. ١٢ مارت سورجیيله بيرليكته اوجيوگلی و ٩ مارت چورسي هاكينده سوروشتورمالار اچيلدي; بيرچوك سوباي اوردودان إیهراچ ايديلدي، بازي سيويل كادرولار ده توتوكلاندي. انجاك بی كيريشيم، دوگرودان سيلاهلي بير اياكلانمايه دونوشمديگي و ايتكيلي بير هوك دستگينه دايانماديگي إیچين كاليجي بير سيياسي ياپي اولوشتورامادي. ١٢ مارت’ين ارديندان دوگان اوجيوگلی سيياسي ارنادان بويوك ولچوده چكيلدي. يون و دوريم دركيلري كاپاندي; اوجيوگلی بير سوره كوزالتينه اليندي، ياركيلاندي فاكات براات ايتي. بی دونمده اقتيف سيياستي بيراكمه قرەري الدي و كاموويوندان بويوك ولچوده اوزاكلاشتي. بونه كارشين، يازي فاالييتلريني سوردوردو. ١٩٧٠’لي و ٨٠’لي ييلارده تاریخسل و سيياسال اناليزلره يونلە رك توركيي’نين ياكين تاریخينه داير ونملي ايسرلر كالمه الدي. دوگان اوجيوگلو، دوشونجه اورتيميني هر نه كادار دوام ايتيرميش اولسه ده ٩ مارت باشاريسيزليگي و ١٢ مارت سونراسي كوشولار ندنييله بير داهه ونكي دونملردكي كيبي سيياسال يون وريجی بير رول اوستلنمدي. ١٩٨٣ ييلينده يايينجيلق و اراشتيرمه فاالييتلرينه سون ورە رك تامامن إینزيوايه چكيلدي. ١٩٨٩ ييلينده ‏اسلامبول’ده ياشاميني ييتيردي. يون-دوريم هاركتي’نين كاليجي ميراسي دوگان اوجيوگلو’نون فيكري ليدرليگينده شكيلنن يون-دوريم هاركتي، توركييه سولونون ڭ كوچلی دامارلاريندان بيري اولاراك سونراكي كوشاقلاره درين بير ميراس بيراكميشتير. سوسياليست بير فيكير دركيسي اولاراك يايين هاياتينه باشلايان يون، سوسياليزم كاوراميني توركييه كاموويونده إیلك كز بی دنلي كورونور كيلميش، سور يايين پوليتيكاسييله او زمانه كادار تابی ساييلان پك چوك كونويی ‏گوندمه تاشيميشتير. “توركيي’نين يونونی بولماك” اماجييله يوله چيكان دركي، كيسه سورده بير يايين اوركانينين وتسينه كچميش; اونون ايترافينده شكيلنن و توركييه سول هاركتي إیچينده وزكون بير كلنك اولوشتوران يون-دوريم هاركتي، يالنيزجه توريك اورتيمله يتينماييپ إیكتيداري هدفلاين، اييلمه چاگيران، اقسييون الان بير ياپي هالينه كلميشتير. هاركتين بيرچوك تزي و إیكتيدار ستراتژيسي ايلبته تارتيشمايه اچيكتير. زينده كوچلرين ونجولوگوند، إیلريجی سوبايلارين كيليچ داربسييله إیكتيداري ايله كچيرمه پرسپكتيفي; سينيف تملي، كيتله موجادلسينه دايانان سوسياليست انلاييشتان فاركلي بير يول و يونتم ونرمكتايدي. بی يونويله يون-دوريم هاركتي، هم وزكون هم ده ايلشتيرييه اچيك بير دناييمدير. انجاك توم بی تارتيشمالارين وتسيند، هاركتين توركيي’نين دوشونسل دونياسينه و موجادله كلنگينه ياپتيگي كاتكي يادسيناماز. دوگان اوجيوگلو’نون كالمه الديگي، اولكنين كلگينه داير بير سيياسال-يكتيسادي اوتوپيه نيتليگيندكي توركيي’نين دوزني، بير دونمين ڭ چوك اوكونان ايسرلريندن بيري اولموش; بوكون هالا يني باسكيلارييله كنچ كوشاقلاره اولاشماكتادير.[٧] بی دوروم، مملكتين إیكتيسادي كوكينماسي و سيياسال باگيمسيزليگي إیچين كافه يوران هركسين بی ايسري بير “باشوجی كيتابي” اولاراك كورمسينين تسادوف اولماديگيني كوسترمكتدير. چونكی يون-دوريم هاركتي، سادجه بير دونم دگل، بير فيكرين، بير إیديانين و بير اراييشين ادييدي. كايناكچا: اوجيوگلو، دوگان. دوريم اوزرين: يازيلار. انكارا: تكين يايينوي، ١٩٧١. اوجيوگلو، دوگان. توركيي’نين دوزني: دون-بوكون-يارين. ‏اسلامبول: بيلكي يايينوي، ١٩٦٨. اوجيوگلو، دوگان. يول. انكارا: تكين يايينوي، ١٩٧٢. اتيلكان، كوخان. يون‑دوريم هاركتي: كماليزم إیله ماركسيزم اراسينده كلنكسل ايدينلار. انكارا: انكاره اونيورسيتسي يلتيشيم فاكولتسي، ٢٠٢٤. يون دركيسي. “يون’ون اچيكلاماسي.” سايي ١. ٢٠ ارالق ١٩٦١. [١] دوگان اوجيوگلو، “يون’ون اچيكلاماسي،” يون، سايي ١، ٢٠ ارالق ١٩٦١، س. ٢. [٢] دوگان اوجيوگلو، دوريم اوزرين: يازيلار، (انكارا: تكين يايينوي، ١٩٧١)، س. ١١٤. [٣] دوگان اوجيوگلو، توركيي’نين دوزني: دون-بوكون-يارين، (‏اسلامبول: بيلكي يايينوي، ١٩٦٨)، س. ٩٣. [٤] دوگان اوجيوگلو، يول، (انكارا: تكين يايينوي، ١٩٧٢)، س. ٧٧. [٥] كوخان اتيلكان، يون دوريم هاركتي: كماليزم إیله ماركسيزم اراسينده كلنكسل ايدينلار (انكارا: انكاره اونيورسيتسي يلتيشيم فاكولتسي، ٢٠٢٤)، س. ١٢٨. [٦] كوخان اتيلكان، يون‑دوريم هاركتي، س. ٢٣٢. [٧] اوجيوگلی بی كيتاپ هاكينده شونلاري سويلميشتير: “توركيي’نين دوزني، بير چيكيش يولی ونريسيدير. يالنيزجه بير تشهيس دگل، بير تداوي رچتسيدير. كيمه كارشي؟ ايمپرياليزم، تكلجی سرمايايه و اونلارين يرلي اوزانتيلارينه كارشي.”
tags:

یورم یاپ

الكترونیك پوستە یایینلانماز كركلی یرلر *

اره
قاتكورلر