گونجل عثمانلی توركجسی خبرلر

وان ييو’لی در. ايركين ساري’دان تاریخه إیشيك توتاجاك ‘وان باسين موزسي’ ونريسي!

الصورة الرمزية لـ مسعود
وان – بهه

باسين تاریخي ١٨٥٨’ه كادار اوزانان وان، كوكلی بير كچميشه ساهيپ اولماسينه راگمن كنته هالن بير باسين موزسينين اولماماسي بويوك بير ايكسيكليك اولاراك ونه چيكييور. بوكون چوك ساييده كازتجی اقتيف شكيلده چاليشمالاريني سوردورسه د، بی زنكين كچميشي و باسينين هافيزاسيني كلگه تاشيياجاك بير موزنين يوقلوگی ديكات چكييور. كنتين كولتورل بلگينده ونملي بير يره ساهيپ اولان باسينين، موزه إیله بلكلنمسي و كنچ كوشاقلاره اقتاريلماسي كركيركن بی كونوده جیدي بير ايكسيكليك ياشانييور. كوچلی بير باسينه و كچميشه ساهيپ كنته بی ايكسيكليگين كاپانماسي بكلنتيسي سورركن كونويله إیلكيلي شهريوان’ه كونوشان وان يوزونجی ييل اونيورسيتسي وان مسلك يوكسكوكولی كورسل، إیشيتسل تكنيكلر و مديه ياپيمجيليگي بولومی وگرتيم كوروليسي در. ايركين ساري، “وان’ين باسين تاریخي ‏اولدقجه كوكلی انجاك بی ميراسين كورونماسي و كلە جك نسيلره اقتاريلماسي إیچين سوموت اديملار اتيلماسي كركييور” دييە رك بی الانداكي ايكسيكليگه ووركی ياپتي.

ساري: باسين توپلومون هافيزاسيدير

ساري، باسينين يالنيزجه هابر اقتارماكله كالماييپ، توپلومسال ‏گوندمي شكيلنديرديگيني و هوكين بيلينچلي قرەرلار الماسينه كاتكي سوندوگونی إیفاده ايدرك، “باسين، بير اولكنين توپلومسال هافيزاسي و هوكين بيلكييه ايريشيم اراجيدير. سادجه هابر اقتارماكله كالماز; توپلومسال ‏گوندمي شكيلنديرير، هوكين دوشونلريني كورونور كيلار و دموكراتيك سورچلرين إیشلرليگينه كاتكيده بولونور. إینسانلار دوگری و ‏گونل بيلكييه باسين اراجيليگييله اولاشير. بو، هم بيرايسل هم ده توپلومسال قرەرلارين بيلينچلي الينماسيني ساگلار. يرل باسين إیسه بی إیشلوي كنتين و ماهالي ولچگه تاشير. ماهالي سورونلاري، ايتكينليكلري و واتانداشلارين تالپلريني كورونور كيلار. بويلجه هوك، كندي چورسيني داهه ‏ایی تاكيپ ايدبيلير و يرل يونتيملرله ايتكيلشيمده بولونابيلير. يرل باسين، كنتين كيمليگيني و توپلومسال هافيزاسيني جانلي توتان ڭ ياكين إیلتيشيم اراجيدير” دیدی.

وان’ده باسين فاالييتلرينين باشلاديگي دونمي انلاتان ساري، “وان’ده باسين فاالييتلرينين باشلاماسي اسلينده اوسمانلي تاشراسينه كوره ‏اولدقجه ايركن تاریخلرددير. ١٨٥٨ كيبي ايركن بير دونمدن ‏بحثدييوروز كي بی تاریخته يايينلانان ايرمنيجه ‘اردزوي واسبوراكان’ (وان كارتالي) كازتسي كارشيميزه چيكماكتادير. اوسمانلي تاشراسينده ايرمنيجه يايينلانان إیلك كازتدر بی اسليندا. داهه سونره بيززات اوسمانلي سارايي’نين تشويك و دستگي إیله وان واليليگي تارافيندان وان و چالديران كازتلري ده يايين هاياتينه باشلاميشتير. وان كازتسي ١٨٩٣’ت، چالديران كازتسي إیسه بيرينجی دونيه ساواشينين همن ونسينده يايينلانميشتير” إیفادلريني كولاندي.

١٩١٤’ه كادار ٢٧ ايرمنيجه كازته و دركينين ياييملانديگيني بليرتن ساري، “انجاك اوسمانلي دونمينده وان’ده باسين فاالييتلري گنلليكله ايرمنيلر تارافيندان يوروتولمكتدير. بيزيم اولاشابيلديگيميز كادارييله وان’ده إیلك باسين فاالييتلرينين باشلاديگي ١٨٥٨’دن ١٩١٤ ييلينه كادار ٢٧ تانه ايرمنيجه كازته و دركي واردير. اسلينده ‏اولدقجه رنكلي بير باسين هاياتينده سوز ايدبيليريز. انجاك شهرين دونيه ساواشينده داييم يريندايسه يرله بير اولماسي بی رنكلي باسين هاياتيني اورتادان كالديرميشتير” دييه اقتاردي.

ساري، ٢٥ ييل بويونجه وان’ده باسين فاالييتلرينين اولماديگيني ديله كتيررك، “وان’ده ماالسف ١٩١٤’ته دوران باسين فاالييتلرينين بير داهه هاياته كچمسي انجاك ١٩٣٨ ييلينده اولابيلميشتير. ‘باسين بير توپلومون هافيزاسيدير’ دیدیك، شی دورومده ياكلاشيك ٢٥ ييللق بير سوره زارفينده وان’ين هافيزاسي يوق، كرچكتن يوق. بيز تاریخسل، سوسيولوژيك اچيدان بير دونمي ايله الديگيميزده إیلك باكتيگيميز شاي او دونمدكي باسين فاالييتلريدير. جیدي ماناده بيلكي، بلك، هافيزه ياني هر شاي اسلينده او كازته و دركي سايفالارينده ير الير” دييه كونوشتو.

وان’ده باسين موزسينين اولماماسيني كنتين گنل سورونلارييله إیليشكيلنديرن ساري شونلاري سويلدي: “وان’ده باسين موزسينين اولماماسينين بيرچوك ندني اولابيلير. انجاك بانه كوره ڭ تمل ندن وان’ين گنل سورونلارييله إیلكيليدير. ياني وان’ين نردايسه ٦٠-٧٠ ييللق سورونلارينين چوزولممسينين آلتونداكي ندن وايه ندنلر هر نه إیسه وان’ده باسين موزسي كيبي مكانلارين اولماماسينين ندني ده بودور، بونلاردير. بوكون وان’ين تمل كنتسل سورونلارينين ندني نايس، باسين موزسينين كورولماسينين ونوندكي ندنلر ده اودور. سيز إیسترسنيز بونه كنت كولتوری ايكسيكليگي درسينيز، إیسترسنيز توپلومسال ياپينين بيززات كنديسي درسينيز. إیسترسنيز; ايگيتيمسيزليك، إیلكيسيزليك، كوچ، كيمليكسيزلشم، ايدييت هيستمم…”

“وان كولتورونه ساهيپ چيكمييور”

ساري، وان’ين كولتورونه ساهيپ چيكماديگينين آلتوني چيزرك، “بير يرده باسين موزسي و ‏بڭزري كيبي شايلرين اولابيلمسي إیچين اوراده بير كولتورون اولماسي كركير. ماالسف وان’ده بی كولتور ايكسيك. و بی ايكسيكليك اسلينده كنتين سوركلي ينيلنمسييله ده إیلكيليدير. بوكون، بيلينچلي وايه بيلينچسيز، شهرين هافيزه مكانلاري اورتادان كالديريلييور. چوك دگل، بوندان ٢٥-٣٠ ييل ونجه ولموش بيري ديريليرس، وان’ده كندينه ايت هيچبير شاي بولاماز. ياني وان’ين هافيزاسيزليگي بيززات شهرين سوركلي ينيلنن، بتونلاشان يوزو. ماالسف ٢٠١١ ييلينداكي دپرم ده باهانه ايديلە رك سيمكسل دييبيلگيميز بيرچوك ياپي ييكيلدي، ساگلام اولمالارينه راگمن، چوك كولاي ايسكي هالييله رستوره ايديلە جك دورومده اولمالارينه راگمن يوق ايديلدي. بويورون وان اتاتورك ليسسي، تيجارت ليسسي… مسله ايسكي دولت هاستانسي’نين ڭ ازيندان باشهكيمليك بيناسيني صاغلق موزسي ياپابيليرديك” دیدی.

وان زمانله هافيزاسيني كايبتي

كنتين بير هافيزاسينين اولماديگيني بليرتن ساري، “بير نسلين دونياسي اولان بی ياپيلار اورتادان كالديريلدي، هافيزالاردان سيليندي. شيمدي بن نه كادار اتاتورك ليسسي’نين ونوندن كچسم، بی بنيم اوكولومدور دييمييوروم. دگل چونكی مكان اورتادان كالديريلميش، إیسمي ايني كالميش هيچبير شاي إیفاده ايتمز… بی اچيندان باكتيگيميزده وان’ده باسين موزسينين ندن اولماديگيني ده انلايابيلييوروز. هاتيرلاماك إیستمييوروز بلكي. يه ده هاتيرلاماميز إیستنمييور. امه چوك اچيك بير واپ داهه وار كي إیلكي دويمويوروز. إیلكي دوياجاك إینسانلار يه ولدولر يه ده شهري ترك ايتيلر. كيساجاسي وان’ده باسين موزسينين اولماماسي، هم كنتين سوركلي ينيلنمسي و هافيزاسيزلاشماسييله هم ده توپلومسال إیلكي ايكسيكليگييله دوگرودان باگلانتيلي” شكلينده كونوشتو.

وان باسين موزسي إیچين ياريم كالان كيريشيملر

هاكان چالهانوگلی اديم اديم توركيي’يه كلييور: هاكان’دان شوك اچيكلامالار…

بويوكشهير بلدييسي’نين إیلك كاييوم دونمينده باسين موزسي إیچين بير توپلانتي دوزنلنديگيني هاتيرلاتان ساري، “بيركاچ كز باسين موزسييله إیلكيلي بندن كوروش إیستندي. بويوكشهير بلدييسي’نين إیلك كاييوم دونمينده بويله بير دوشونسي اولموشتو. بونون إیچين ده بير توپلانتي دوزنلديلر. امه ماالسف إیلكيسي اولمايان چوك ساييده إینساني بير ارايه كتيرمكله بويله بير شاي ياپامازسينيز، كي ياپاماديلار دا. زاتن كيسه سوره سونره سچيم اولونجه بی توپلانتيلار ده بوشه چيكميش ‏اولدی. بيلييورسونوز بيزيم شانسيزليگيميزدير، هر كلن بير ونكينين بوتون پروژلريني چوپه اتار، فايدالي و فايداسيز اولماسينه باكمادان. اويسه كاموسال هيزمت و فاالييتلرده سوركليليك ايساستير. بی سوركليليك وان’ده يوق. إیكي ييلده بير هر شاي ينيدن سيل باشتان پلانلانير، ياپيلير. داهه ده كوتوسی بونلار ياپيليركن اورتاده وانلي دييبيلگيميز كيشيلر يوق. باشكه كنتلردن، كايسري’دن، ايلازيگ’دان، دييارباكير’دان إینسانلار كتيريپ وان’ين هافيزاسي إیله إیلكيلي چاليشمه ياپتيرامازسينيز” دييه اقتاردي.

“وان باسين موزسي إیچريگييله چوك زنكين بير موزه اولاجق

وان’ده كورولاجاك بير باسين موزسينين اوسمانلي’دان ‏گونوموزه چوك ساييده زنكين بير إیچريك سونابيلگيني بليرتن ساري، “وان’ده كورولاجاك بير باسين موزسي چوك زنكين بير موزه اولور. اوسمانلي’دان ‏گونوموزه يايينلانميش كازته و دركيلر وار. بونلارين چوگونی بن مسله ميلي كوتوفان’دن، باشكه اولكلردن كوپيالاييپ كتيرديم. ياني كازته اولاراك چوك زنكين اولور. امه سادجه كازته دگل، بی إیشي پلانلاديگيمده باسين موزسينده سوركلي ايسكي دونملره ايت ويدولارين ‏اولدیگی كوستري سالونلاريني ده پلانلاميشتيك. بونون يانينده ايسكي فوتوگرافلار، ايله فوتوگرافلاري، چوك وزل دگلسه مكتوپ و تبريك كارتلاري كيبي چوك ساييده ماتريالي بوراده سركيلايبيليريز. جیدي چاليشمه إیله چوك زنكين بير موزده اولوشتورابيليرديك. ياني ١٥٠ ييللق بير اركولوژيك چاليشمه اسلينده امه يرالتينده دگل، ير اوستوند. ايسكي كازتجیلرين هايات هيكايلرينين ير الديگي البوملر پلانلاميشتيك مسلا. ايسكي باسكي ماكينلري، كاييت جیهازلاري، تايپلر، داكتيلولار، فيلم ماكينلري، فوتوگراف ماكينلري و كامرالار… بوتون بونلار اسلينده باسين موزسينين هافيزه مكاني اولاراك نه كادار ونملي ‏اولدیگونی كوسترييور بيز” دييه كونوشتو.

كازتجیلر و هوك إیچين چوك ونملي

ساري، باسين موزسينين هم هوك هم ده كازتجیلر إیچين چوك ونملي اولاجاگيني بليرتە رك شونلاري اقتاردي: “موزنين كاتكيلاري اولاجق. هاتيرلاياجاگيز، ڭ ونمليسي بو. بويله بير موز، هم كازتجیلر هم ده هوك إیچين چوك دگرلي اولور. كازتجیلر اچيسيندان، مسلگين كچميشيني كوربيلكلري، ايسكي باسكي ماكينلريني، كاييت جیهازلاريني و كازتجیليكله إیلكيلي ديگر ماتريالري إینلايبيلكلري بير الان دمك; كندي مسلك كولتورلريني داهه ‏ایی انلامالاريني ساگلار. ايسكي كازتجیلرين هايات هيكايلري، البوملر و ورنك هابرلر، يني كوشاق إیچين إیلهام كايناگي اولور، مسلگه داير فاركينداليگي ارتيرير. هوك اچيسيندان إیسه موز، كنت هافيزاسيني جانلي توتان بير مكان اولور. وان’ين ١٥٠ ييللق باسين كچميشيني كوربيلمك، ايسكي كازته و دركيلر، فوتوگرافلار، مكتوپلار وايه ويدولارله كچميشي دناييملمك; هم كنتين تاریخيني هم ده توپلومون ناسيل دگيشتيگيني انلامايه يارديمجي اولور. بو، سادجه بيلكي ايدينمه دگل، كولتورل بير باگ كورمه إیمكاني ده سونار. كيساجاسي باسين موزسي، هم مسلكي هم ده توپلومسال هافيزايي كورويان، ايگيتيجی و إیلهام وريجی بير الان اولور.”

وان باسين موزسينين كاتكيسي نه اولاجق؟

موزنين ساگلاياجاگي كاتكيلاري ديله كتيرن ساري، “اسلينده توريزم بويوتی بني چوك إیلكيلنديرمييور. بنيم اسيل ونمسديگيم، وان’ده ياشايانلارين كنت تاریخينه داير هافيزالارينين جانلي كالماسي. باسين موزسي، هوكين كندي كچميشيني كوربيلگي، شهيردكي توپلومسال و كولتورل دگيشيمي دناييملايبيلگي بير مكان اولور. ايسكي كازتلر، فوتوگرافلار، ويدولار و ديگر ماتريالر، وانليلارين كندي تاریخلرييله باگ كورماسيني ساگلار; كنتين هافيزاسي كورونور هاله كلير. تابيي كي بويله بير موزه كولتور توريزمي اچيسيندان ده بير دگر تاشير. شهير ديشيندان كلن زييارتچيلر، وان’ين باسين كچميشيني و كولتورل كيمليگيني دناييملايە رك فاركلي بير پرسپكتيف كازانابيلير. امه اسيل كازانيم، بن، وانليلارين كندي كنت هافيزالاريني كورويوپ ساهيپلنمسي اولور” شكلينده كونوشتو.

“ونليك دوگری مكان سچيمي اولمالي”

ساري، وان’ده ينيدن بير كيريشيم باشلاتيلماسي هالينده ڭ ونملي اديمين دوگری مكان سچيمي ‏اولدیگونی سويلايرك، “بنجه وان’ده ينيدن بير باسين موزسي كيريشيمي باشلاتيلاجاكسه ڭ ونليكلي اديم اولاشيلابيلير و كوزل بير مكان بولماك اولمالي. موز، يالنيزجه بليرلي بير كسيمين دگل، هركسين كليپ كوربيلگي، كنت مركزينه ياكين وايه هوكين كولايجه اولاشابيلگي بير يرده اولمالي. سونراسينده إیچريك حاضرليگي كلييور: ايسكي كازتلر، دركيلر، فوتوگرافلار، ويدولار و باسينله إیلكيلي اراچ-كرچلر سركيلنملي. اونيورسيتلر، يرل يونتيملر و باسين كورولوشلاري إیش بيرليگي ياپاراك ماتريالري توپلامالي و سركيلنبيلير هاله كتيرملي. ايريجه موزنين سوركلي جانلي كالماسي إیچين ايگيتيم پروكراملاري، سركيلر و ايتكينليكلر پلانلانمالي. امه توم سورجین كيليت نوكتاسي، هوكين كولايجه ايريشبيلگي بير مكان سچمك اولور” دييه كونوشتو.

ساري: موزه إیچين إیش بيرليگي شارت

باسين موزسي إیچين إیش بيرليگينين شارت ‏اولدیگونی بليرتن ساري، “بويله بير موزه إیچين إیش بيرليگي شارت. اونيورسيتلر، اراشتيرمه و بلكه تميني اچيسيندان چوك ونملي بير رول اوينار; ايسكي كازتلري، دركيلري، فوتوگرافلاري و ويدولاري ارشيولاييپ ساگلام بير اينوانتر اولوشتورابيليرلر. يرل يونتيملر إیسه مكان تميني، رستوراسيون و فينانسال دستك كونوسونده ونجولوك ايدر. باسين كورولوشلاري ده هم ماتريال پايلاشيمي هم ده موزنين ‏گونل فاالييتلرييله إیلكيلي رهبرليك ساگلايابيلير. اسلينده ڭ إیديل مودل، بی اوچ تارافين سوركلي إیلتيشيم و كورديناسيون هالينده اولماسيدير. اونيورسيته اراشتيرمايي ياپار، باسين كورولوشلاري إیچريگي زنكينلشتيرير، يرل يونتيم إیسه مكان و كايناك ساگلار. بويلجه هم تاریخي كوروموش اولوروز هم ده موزنين سوردورولبيليرليگي كوونجه آلتونه الينير. اورتاك بير ويزيون و سوروملولق پايلاشيمي، وان’ده باسين موزسينين كرچكتن ياشانابيلير و ايتكيلي بير كولتورل مكان اولماسيني ساگلار” دیدی.

یورم یاپ

الكترونیك پوستە یایینلانماز كركلی یرلر *

اره
قاتكورلر