گونجل عثمانلی توركجسی خبرلر

مارس’ته ياشام إیزلري: بيليمدن ديپلوماسييه يني بير سينير

الصورة الرمزية لـ مسعود

وزاي و ساوونمه پوليتيكالاري اوزماني نازمليس زنكين، ناسا’نين مارس’ين ژزرو كراتري’نده كشفتيگي “لوپار بنكلي كايا”نين اولاسي ياشام إیزلرييله باگلانتيسيني و بی كشفين اوزاي اراشتيرمالارينه ايتكيلريني كالمه الدي.

***

مارس’ته بولونان “سابهيره جانيون” ورنگي، ياشامين إیزلرينه إیشارت ايدن ڭ كوچلی ژولوژيك بولكی اولاراك كورولويور. بی كشيف، يالنيزجه بيليمسل بير تارتيشمه دگل; بييوكوونليكتن ايكونوميي، إیكليمدن كورسل ديپلوماسييه كادار يني تارتيشمه باشليكلاريني ده برابرينده كتيرييور.

ابد اولوسال هاواجيلق و اوزاي دايرسينين (ناسا) پرسورانجه اراجي، مارس’ين ژزرو كراتري’نده “لوپار بنكلي كايا” ادي وريلن بير اولوشوم كشفتي. اوركانيك مولكولر و ميكروبييال سورچلرله باگداشتيريلابيلە جك ياپيلار إیچرن بی كايه مارس’ته ميليارلارجه ييل ونجه ياشام إیچين اويكون بير اورتامين وارليگينه إیشارت ايدن ڭ كوچلی ژولوژيك كانيت اولاراك كورولويور. “سابهيره جانيون” ادي وريلن بی ورنك، دونيه ديشي ياشام اراييشينده اوموت وريجی بير اديم. انجاك ناسه كسين بير سونوجه اولاشماك إیچين داهه فازله ورنك و باگيمسيز دوگرولامه كركتيگيني ووركولويور. [١،٢]

پرسوران’ين ٢٠٢١’دن بري توپلاديگي وريلر، ژزرو كراتري’نين بير زمانلار سويله دولی بير كول ياتاگي ‏اولدیگونی دوگرولويور. لوپار بنكلي كاياداكي ياپيلار، ميكروبييال ياشام إیزلريني انديرسه دهبڭزر اولوشوملار دونيا’ده بييولوژيك اولمايان سورچلرله ده مايدانه كلبيلييور. بيليم دونياسي بی ندنله تمكينلي: “ياشام بولوندو” دمك يرين، “ياشام مومكون اولابيليردي” سونوجونه اوداكلانييور. كارل پوبر’ين يانليشلانابيليرليك إیلكسينه اويكون اولاراك، هر بولكی تست ايديلمسي كركن بير هيپوتز نيتليگيند. بيليم إینسانلاري تيپكي مارسلي فيلميندكي استرونوت مارك واتناي’ين “هر شايي تك تك چوزرسين، سونونده ايوه دونرسين.” مانتيگييله مارس’تاكي بولماجايي چوزمايه چاليشييور.

ايريجه بی كشيف يالنيزجه مارس’له سينيرلي دگل. ونوس’تكي فوسفين كازي تارتيشمالاري، ايوروپه و اينلادوس’ون بوز التي اوكيانوسلاري، تيتان’ين متان كولري ياشام اراييشيني ‏گونش سيستمي’نين گنلينه تاشييور. [٣] إینسانليگين “ورنده يالنيز ميييز” سوروسو، بيليمدن فلسفاي، پوليتيكادان ديپلوماسييه اوزانان كاديم بير تارتيشمايه ينيدن هايات ورييور.

كشيف، دونيه إیچين نه إیفاده ايدييور؟

مارس’تان دونيا’يه ورنك كتيريلمسي، بييوكوونليك ريسكلريني ده برابرينده كتيرييور. وزليكله پاندمي سونراسي دونمد، اولاسي ميكروبييال كالينتيلارين ياراتابيلگي تهديتلر دولتلري إیشبيرليگينه زورلادي. ١٩٦٧ ديش اوزاي انتلاشماسي، اوزايي “ينسانليگين اورتاك ميراسي” إیلان ايتسه ده اولوشتورولان بييوكوونليك پروتوكولري هنوز ‏گونوموز احتیاجلاريني كارشيلامييور. مارس بولكولاري، ابد إیله چين اراسينداكي اوزاي ركابتيني كيزيشتيريركن ايني زمانده اورتاك ريسكلر كارشيسينده إیشبيرليگي اومودونی ده ارتيرييور. يني اولوسلاراراسي پروتوكولر، بی ريسكلري يون ایتمك إیچين كاچينيلماز كورونويور.

ايريجه بير زمانلار سويه و يوگون بير اتموسفره ساهيپ اولان مارس’ين بوكون چوراك بير چوله دونوشموش اولماسي، دونيا’نين إیكليم كلگي إیچين كوچلی بير اوياري. بی دراماتيك دونوشوم، كزكنيميزي كوروماديگيميز تاكديرده بيزي بكلاين اولاسي اقيبتي هاتيرلاتييور. مارس’ين هيكايسي، پاريس إیكليم ‏آڭلاشماسي كيبي كورسل تااههوتلره مورال بير داياناك ساگلييور.

وزاي اراشتيرمالارينين ايكونوميك بويوتی ده كيدە رك كورونور هاله كلييور. ناسه و ايسا’نين بولكولاري، سپاكس و بلوه اوريكين كيبي شيركتلرين پيياسه دگرلرينده دالكالانمالاره يول اچييور. اوزاي مادنجیليگي، تكنولوژي و توريزم، يني بير “وزاي ايكونوميسي”نين كاپيسيني ارالييور. انجاك بی فيرساتلار، سيياسي اينكلرله ده كارشي كارشييا. ورنگين، ابد’ده ونريلن بوتچه كسينتيلري، پرسوران’ين ورنكلري دونيا’يه كتيرمه پلانيني ريسكه اتابيلير. [٤] بونه كارشين، چين’ين تيانون-٣ ميسيونويله مارس ورنكلريني ٢٠٣١’ه كادار كتيرمه هدفي و ايسا’نين مارس سامپله رتورن پروكرامينداكي اورتاكليگي، كورسل ركابتي و إیشبيرليگيني دنكلييور. [٥]

مارس’تاكي بييولوژيك ماتريالرين هوكوكي ستاتوسی إیسه ايري بير تارتيشمه الاني. موجوت انتلاشمالار، اوزاي كايناكلاريني “ورتاك ميراس” اولاراك تانيملاسه ده بييولوژيك ماتريالرين پاتنتلنمسي “كنتيك كولونياليزم” ايلشتيريلريني ‏گوندمه كتيرييور. كوچلی دولتلر وايه شيركتلرين مارس’تاكي ميكروبييال دنا’يي ساهيپلنمسي، إیلاچ وايه بييوتكنولوژي الانينده تكلشمايه سبپ اولابيلير. بو، ١٩. يوزييل كولونياليزميني انديران يني بير ايشيتسيزليك دوگورابيلير. ياني، كايناكلار آز ساييده اقتورون ايلينده توپلانيركن، ديگر توپلوملار ايريشيمدن ماهروم كالابيلير. ورنگين، ١٩٩٠’لارده هاوايي’ده يرلي بيتكيلرين كنتيك ماتريالرينين پاتنتلنمسي، يرل توپلولوكلارين هاكلارينين إیهلال ايديلديگي ايلشتيريلرينه يول اچميشتي. [٦]

مارس’ته ‏بڭزر بير سناريونون ياشانماسي اوزاي هوكوكونی سارسابيلير. بی سبپل، بييولوژيك ماتريالرين كرچكتن “ورتاك ميراس” اولاراك كورونابيلمسي إیچين يني دوزنلملر كاچينيلماز. بی نوكتاده توركييه كيبي اولكلر، بی هوكوكي چرچونين كليشتيريلمسينده ياپيجي بير رول اوينايابيلير.

مارس، بيليمسل و ايكونوميك سينيرلارين وتسينده پوليتيك بير سينير اولاراك ده بليرييور. اوزاي، دولتلر و شيركتلر اراسينده يني بير كوچ موجادلسينين ساهنسي. ابد، مارس ميسيونلارييله تكنولوژيك اوستونلوگونی پكيشتيريركن، چين’ين تيانون-١ پروكرامي و هينديستان’ين تشاندراياان ميسيونلاري، اوزايي ايكمنليك الاني اولاراك ينيدن تانيملييور.

بی ركابت، يالنيزجه بيليمسل دگل، إیدولوژيك و ستراتژيك سينيرلارين ده چيزيلديگي بير الان ياراتييور. انجاك إیشبيرليگي فيرساتلاري ده موجوت. مارس’تاكي بولكولارين پايلاشيمي، اولوسلاراراسي اوزاي إیستاسيونو’نداكي اورتاكليكلارله برابر دولتلري بير ارايه كتيربيلير. انجاك ايني زمانده اوزايين ميليتاريزاسيونی ريسكي ده بويويور. اويدی تابانلي سيلاهلار وايه اوزاي كايناكلاري إیچين چيكابيلە جك چاتيشمالار، يني بير سوگوك ساواش’ين سينيرلاريني كوگه تاشييابيلير.

ينسانلق تاریخينين ڭ بويوك كشفينه دوگرو

مارس’تاكي “لوپار بنكلي كايا” بوكون إیچين ياشامين كسين كانيتي اولمايابيلير انجاك بی كليشمه إینسانليگين سينيرلاريني تست ايدن بير اينا. ايگر پرسوران’ين مارس’تان توپلاديگي ورنكلر دونيا’يه كتيريليپ لابوراتووارلارده تيتيزليكله إینلنديگينده بييولوژيك إیزلر دوگرولانيرسه بی يالنيزجه بيليمسل بير باشاري دگل ايني زمانده إینسانلق تاریخينين ڭ بويوك كشفي اولابيلير. ١٤٩٢’ده كريستوف كولومب’ون امريكا’يه واريشي، يني بير چاگ اچاركن كولونيال ايشيتسيزليكلري ده تتيكلميشتي. مارس’تان كلە جك بير دوگرولامه بی كز إینسانليگين اورتاك ميراسيني كورومه بيلينجیيله بيليمي، ديپلوماسييي و هوكوكی ينيدن شكيلنديربيلير.

كوكيوزونه باكتيگيميزده اسلينده كنديميزي كورويوروز. مارس، بی اينانين ڭ پارلاك يوزايي. إینسانليگين ايورندكي يالنيزليگينه داير وابيني بلكي ده چوك ياكينده بی كيزيل كزكنين سسيز كايالارينده بولاجاگيز.

[١] ناسه “پرسورانجه روور فيندس سترونكست ايويدنجه يت اوف انجینت ليفه اون مارس”، ١٠ سپتمبر ٢٠٢٥.هتپس://ووو.ناسا.كوو/نوس-رليس/پرسوران-روور-فيندس-سترونكست-ويدن-يت-وف-انجینت-ليف-ون-مارس/

[٢] ك. ه. فارلاي ايت ال.، “وركانيج مولجولس اند پوتنتيال بيوسيجناتورس إین ژزرو جراتر”، ناتور، ١٠ سپتمبر ٢٠٢٥. هتپس://ووو.ناتور.جوم/ارتيجلس/س٤١٥٨٦-٠٢٥-٠٧٨٩٤-٠

[٣] كريوس، ژ. س. ايت ال.، “فوسفينه كاس إین ذه جلد دكس اوف ونوس”، ناتوره استرونومي، ١٤ سپتمبر ٢٠٢٠. (فوسفين تارتيشماسي دوام ايدييور، كسين كانيت يوق.) هتپس://ووو.ناتور.جوم/ارتيجلس/س٤١٥٥٠-٠٢٠-١١٧٤-٤

[٤] سپانوس، “ناسا’س مارس سامپله رتورن فاس بودكت جوتس اميد پوليتيجال اونرتاينتي”، ٨ سپتمبر ٢٠٢٥. هتپس://سپانوس.جوم/ناسا-مارس-سامپل-رتورن-بودكت-جوتس-٢٠٢٥/

[٥] جنسه “تشينا’س تيانون-٣ ميسيون تاركتس مارس سامپله رتورن بي ٢٠٣١”، ١٢ اوكوست ٢٠٢٥. هتپس://ووو.جنسا.كوو.جن ايسه “مارس سامپله رتورن پروكرام اوورويو”. هتپس://ووو.سا.ينت/سجین_كسپلوراتيون/هومان_اند_روبوتيج_كسپلوراتيون/مارس_سامپل_رتورن

[٦] دوتفيلد، ك.، إینتلجتوال پروپرتي ريفتس اند ذه ليفه سجینجه إیندوستريس: پاست، پرسنت اند فوتور، رتلدك، ٢٠٠٩.

یورم یاپ

الكترونیك پوستە یایینلانماز كركلی یرلر *

اره
قاتكورلر