گونجل عثمانلی توركجسی خبرلر

ساهيه نيكاه: موتلی بير يووه إیچين ساگلام بير تمل

الصورة الرمزية لـ مسعود

هز. âيشه واليدميز، إیسلامييت كلمدن ونجه يايكين اولان نيكاه چشيتلريني شويله انلاتييور:

جاهيلييه دونمي’نده دورت تورلی نيكاه واردي. ڭ يايكين اولاني، ايله بويوكلرينين اونايي الينيپ مهير ميكتاري بليرلنديكتن سونره ياپيلان نيكاه إیدي. إیكينجیسي، بير ايركگين ايشيني، توپلومون ونده كلنلريندن بيرينه كوندرە رك اونونله بيرليكته اولمايه زورلاديگي، ايشينين اوندان هاميله كالديگي بلي اولانه كادار ايشينه ياكلاشماياراك اونون نسبيندن، اسالتيندن إیستيفادايي اماچلاديگي نيكاه إیدي. بی نيكاه چشيدينه “نيكاهو’ل-يستيبدا” اديني وريرلردي. اوچونجی نيكاه چشيدي، كادينين برابر ‏اولدیگی ايرككلردن بيريني سچرك، دوگوردوگی چوجوگی اونه نيسپت ايتيگي، بويلجه آرتيق ايولي ساييلديكلاري نيكاهتي. دوردونجی نيكاه چشيدي إیسه ايولرينين ونونه بايراك شكلينده بيرر إیشارت اساراك ايرككلري داوت ايدن و بيرچوك ايرككله برابر اولان كادينلارين، دوگومدان سونره ‏بڭزرليكتن يوله چيقرەك اقرابالق تسپيت ايدن تجروبلي كيمسلري چاگيريپ، هانكي ايركگه بنزييورسه چوجوگی اونه نيسپت ايتيكلري نيكاه إیدي.

محمد (ساس) هاك دين إیله كوندريلين، إینسانلارين بوكون اويكولاديكلاري نيكاه ديشينداكي بوتون جاهيلييه نيكاهلاريني إیپتال ايتي.١

جاهيلييه دونمي، هاياتين هر الانينده ‏اولدیگی كيبي، ايوليليك كونوسونده ده بيرچوك يانليش اويكولامانين وار ‏اولدیگی بير دونمدي. نيكاهين دگرينه و ونمينه ياكيشمايان بی اويكولامالار چوگی زمان كادين و چوجوكلارين ماگدورييتينه سبپ اولويور، ساگلام و موتلی بير ايله يوواسي كورولماسي إیچين يترلي كوون و سوكي اورتاميني تمين ايدمييوردو.

سوز كليمي جاهيليي’ده اويكولانان نيكاه تورلريندن بيري، ايرككلرين ارزولاديكلاري ايوليليكلري ياپابيلمك إیچين كيزلاريني وايه كيز كاردشلريني فده ايديپ، اونلاري إیستمديكلري كيشيلرله ريزالاري ديشينده ايولنديرديكلري “شيگâر نيكاهي” إیدي. بی نيكاهته كادينلارين ايش سچيمي و مهير تالپ ايتمه هاكلاري يوقتو. كيشي بگنديگي بيريني الابيلمك إیچين، اونون باباسينه كندي كيزيني كارشيلق اولاراك ورييوردو.٢

پايكامبر ايفنديميز، شارتلاري إیتيبارييله كادينلارين الايهينه اولان بوتون ايوليليك تورلريني ياساكلاديگي كيبي “يسلام’ده شيگâر (نيكاهي) يوقتور.”٣ بويوراراك كنچ كيزلاري ماگدور ايدن بی يانليش ايوليليگي ده اورتادان كالديردي. بی شكيلده وزليكله كادينلارين كندي هور إیرادلرينين ديشينده شيدت وايه باسكي آلتونده كالاراك إیستمديكلري بير ايوليليگه زورلانمالارينين ونی كاپاتيلدي. هز. پايكامبر’ين سونتينه اويمه كونوسونده هاساسييت كوسترن ساهاب، شيگâر نيكاهينه ‏بڭزرليك كوسترن ايوليليكلره ده هپ إیهتيياتله ياكلاشميش، بونلاردان اوزاك دورمايه چاليشميشتير.٤

‏گونوموزده ده بی نيكاهه بنزاين “بردل” وايه “دگيش توكوش” ايوليليكلرينين بيرچوك سورونه ندن ‏اولدیگی كورولمكتدير. بردل يونتمي إیله ايولنن تارافلاردان بيرينده كورولن ايلوي بير سورون، هيچبير ندن اولماكسيزين ديگر تارافه يانسيماكتادير. ورنگين مشری بير سبپتن دولايي بوشانان بير تاراف، بيربيريني سون و ‏ایی ‏آڭلاشان ديگر تارافين ده بوشانماسينه و نتيده ايله دراملارينين ياشانماسينه ندن اولابيلمكتدير.

پايكامبريميزين إیپتال ايتيگي نيكاه تورلريندن بيري ده “موت’ه نيكاهي” إیدي. تيجارت وايه ساواش كيبي ندنلرله ياشاديكلاري بولكنين ديشينه چيكان اراپلار، كيتيكلري يرده كچيجی بير نيكاه إیله ايولنيرلردي. بی ايوليليگين تاریخî كچميشيني، اماجيني و تارافلاره ساگلاديگي فايدايي إیبن اباس شی إیفادلرله وزتلميشتي: “موت’ه (نيكاهي)، إیسلام’ين باشلانكيجينده واردي. بير ايركك يابانجي بير مملكته كيدينجه اوراده كالاجاگي سوره ميكتارينه كوره بير كادينله ايولنيردي. بی كادين، ايركگين ايشيالاريني موهافازه ايدر و يمگيني پيشيريردي.”٥

و ‏گونكی إینسانلار اراسينده يايكين اولان يانليش اويكولامالارين هر بيري بلي بير زمان ديليميند، توپلومون سوسيال دگيشيمينه پارالل اولاراك اورتادان كالديريلميشتي. هاته بونلاردان بير كيسمي كادملي اولاراك دگيشتيريلميشتي. ايوليليك سوزلشملري و ايله هاياتي إیله إیلكيلي ياپيلان يانليشلارين دوزلتيلمسي ده بی شكيلده زمانه ياييلميشتي. إیشته موت’ه نيكاهينداكي دگيشيكليكته ده ايني يول إیزلندي. إیلك زمانلارده كنچ ساهابيلر هز. پايكامبر إیله برابر ساواشه كيدييورلار، هانيملاريندان اوزون سوره اوزاك كالييورلاردي. الل يولونده داهه اوزون سوره سفرده كالماك و داهه فازله جیهاد ايتمك إیستييورلاردي. بی ماكساتله كنديلريني هاديملاشتيرمايي دوشوننلر داهي اولموشتو. اقيلارينه كلن بی فيكري هز. پايكامبر’ه ارز ايديپ إیزين إیستميشلر انجاك هز. پايكامبر (س.ا.س) بونه كسينليكله موسااده ايتمميشتي. بونون يرينه بليرلي شارتلارله موت’ه نيكاهي ياپمالارينه إیزين ورميشتي.٦

موت’ه نيكاهينه وريلن إیزنين كچيجی ‏اولدیگی و شارتلارين زورلاماسيندان كايناكلانديگي بيلينييوردو.٧ چوجوكلوگوندان بري پايكامبريميزين يانينده بويوموش و كنديسيندن هيچ ايريلماميش اولان هز. علی’دن ريوايت ايديلديگينه كور، رسûلولاه (ساس)، هايبر ‏گونی كادينلارله موت’ه (نيكاهي) إیله ايولنمايي ياساكلاميشتي.٨

وتدن بري دوام ايدن اويكولامه إیلك دفه بوراده ياساكلانميشتي. نيتكيم بازي ساواشلارده كچيجی اولاراك سربست بيراكيلسه ده هز. علی، موت’ه نيكاهي هاكينده هايبر ساواشي’نده كتيريلن ياساگين دوام ايتيگينه إینانييوردو.٩ زيره بی كونوده ڭ سون هيجرت’ين سكيزينجی ييلينده مك’نين فذي سيراسينده كيسه بير سوره إیزين وريلميش و بی إیزين يينه هز. پايكامبر تارافيندان إیپتال ايديلميشتي. هز. پايكامبر’ين كسين اولاراك موت’ايي ياساكلايان سوزلري شی شكيلده إیدي: “اي إینسانلار، كادينلارله موت’ه نيكاهي ياپمانيز كونوسونده سيزه إیزين ورميشتيم. امه الل بونی كييامت ‏گونونه كادار هارام كيلميشتير. كيمين يانينده موت’ه إیله نيكاهلانان كادينلاردان بيري وارسه اونه إیزين ورسين. اونلاره ورديگينيز هيچبير شايي ده كري المايين.”١٠

رسûل-ي ايكرم، وده هاكي ايسناسينده بازي تمل كونولاري ينيدن هاتيرلاتان كونوشمالار ياپتي. بی ونملي مسللر اراسينده موت’ه نيكاهيني ده هاتيرلاتي. و اونون كري دونولمايە جك شكيلده ياساكلانديگيني ووركولادي. كونويی رسûلولاه’تان (ساس) إیلك دفه بوراده دويان اير-رابي’ ب. سبره كيبي كيمسلر هز. پايكامبر’ين موت’ه نيكاهيني وده هاكي سيراسينده ياساكلاديگيني زانتميشلردير.١١ هالبوكي بی كونوشمه وندن ياساكلانان بير اويكولامانين، ونمينه بينان ينيدن هاتيرلاتيلماسيندان باشكه بير شاي دگلدير. موت’ه نيكاهي إیله إیلكيلي اويكولامالارين اشامالاريني و هز. پايكامبر’ين بی كونوده ياپماك إیستديكلريني چوك ‏ایی انلايان ساهابنين إیلري كلنلري، آرتيق موت’انين زينه كاپسامينده دگرلنديريلگي كونوسونده اچيكچه فيكير بايان ايتميشلردير.١٢

هز. âيش، موت’ه نيكاهينه واز ورنلر، “ونلارله بنيم ارامده الل’ين كيتابي وار.” دميش، بی نيكاهين كور’ان’ين نيكاه كونوسونداكي گنل إیلكلرينه اويماديگينه إیشارت ايدرك، “ونلار كي إیرزلاريني كورورلار. انجاك ايشلري و ايلرينين آلتونده بولونان جارييلري بونون ديشيندادير. اونلارله إیليشكيلريندن دولايي كينانمازلار. كيم بونون وتسينه كچمك إیسترس، إیشته اونلار هادي اشانلاردير.”١٣ âيتلريني اوكوموشتو.١٤

جاهيلييه دونمينده “نيكاهو’ل-ماكت” دنيلن بير اويكولامه داهه واردي. بونه كور، ولن شاهسين ياكين اقرابالاريندان بيري، اونون دول كالان ايشينين اوزرينه بير ايلبيسه اتاراك نيكاهينين كنديسينه ميراس يولويله إینتيكال ايتيگيني إیديه ايدييور و هيچبير سوز هاكي تانيمادان، سچمه شانسي بيراكمادان بی كادينه ساهيپ اولويوردو. ولنين كاردشلري، هاته وز چوجوكلاري بيله بونی اويكولايابيلييورلاردي. بی اويكولامانين تملينده كاديني بير مته اولاراك كورمه انلاييشي ياتييوردو. چونكی اونلاره كوره آطەم ولدوكتن سونره كريده بيراكتيكلاري ياكين اقرابالارينه كالييوردو. ايشي ده ايركگين تركسي اراسينده ساييلييور و اونه ده ساهيپ اولونابيلينگي دوشونولويوردو. نيتكيم إیسلام’دان سونره ده ساهابيلردن كايس ب. ايل-سلت، باباسي ولدوگونده كرييه بيراكتيگي دول ايشييله ايولنمك إیستديگيني الل رسûلو’نه اقتارينجه شی âيت نازيل اولموشتو: “كچميشته اولانلار هاريچ، آرتيق بابالارينيزين ايولنديگي كادينلارله ايولنمايين. چونكی بی هاياسيزلق و نفرت كركتيرن بير إیشتير. بو، نه كوتو بير يولدور.”١٥

‏گونوموزده كنچلر اراسينده كيتيكچه يايكينلاشان كيزلي نيكاهلار ده إیجاپ، كابول و شاهيت شارتلاريني تاشيسالار بيله نيكاهين إیلان ايديلمسي هاكينداكي پايكامبر ايمريني١٦، دولاييسييله إیلان شارتيني تاشيماديكلاري إیچين سون درجه ‏صاقینجه لیدير. زيره نيكاه، وزی إیتيبارييله إیكي إینسانين مشری بيرليكتليگيني توپلومه دويوراراك هر تورلی سويزانين ونونه كچمايي، دولاييسييله ايلنين توپلومسال باكيمدان كابولونی هدفلر.

ايلده كوون و سوكييي كاليجي هاله كتيرمك، صاغلقلي نسيلر يتيشتيرمك و سويستيمالري اينكلمك انجاك بی شكيلده مومكوندور. كچيجی و زورونلی ندنلره دايالي اولاراك، بليرلي بير سوره إیچين سربست بيراكيلان و سونراسينده ده كييامته كادار ياساكلانان موت’ه نيكاهينين ‏گونوموزده بی شكيلده اويكولانماسي، هاديسلرين سببي و باگلامي ‏آڭلاشيلمادان كيشيسل ارزولاره الت ايديلمسي انلامينه كلمكتدير.

جاهيلييه دونمي’نده بير شاهيس ايني انده إیكي كيز كاردش إیله ايولنبيلييوردو. âيت-ي كريمده إیكي كيز كاردش إیله ايني انده ايولنيلمايگي بليرتيلميش١٧، پايكامبر ايفنديميز ده كنديسينه ياپيلان بی شكيلدكي بير تكليفي ردتميشتير.١٨ پايكامبر ايفنديميز موهتملن âيتكي بی ياساگه داياناراك، “بير كادينله هالاسي، يينه بير كادينله تايزسي بيرليكته نيكاهلاناماز.”١٩ بويورموش، تك نيكاه آلتونده توپلاناماياجاك اولان ياكين اقرابالاري اچيكلاميشتير.

و دونمده بير شاهيس، كونومونه و مالي كوجونه باگلي اولاراك بيرچوك كادينله ايولنبيلييوردو. بونون بليرلي بير سينيري ده يوقتو. كور’ان’ين ايمري إیله بی سايينين ڭ فازله دورت اولابيلگي بليرتيلدي.٢٠ پايكامبر ايفنديميز ده دورتن فازله ايشي ‏اولدیگی هالده موسلومان اولان كايلان ب. سلم٢١ كيبي ساهابيلردن âيتين كرگيني ياپمالاريني إیستدي.٢٢

ابدولاه ب. اباس، بير كادينله ونجه زينه ايدن سونره ده اونونله ايولنن بير آطەمين ايوليليگي هاكينده “باشي سيفاه (اهلاكسيزليك)، سونی إیسه نيكاه اولموش.” ياني باشي هارام، سونی هلال اولموش دميشتير.٢٣ پايكامبر ايفنديميز، “بن، سيفاهين (زينه و اهلاكسيزليگين) بولاشماديگي بير نيكاه سونوجی دوگدوم.”٢٤ هاديسييله ده مشری بير شكيلده ايولنن بير انه بابانين چوجوگی ‏اولدیگونی إیفاده بويورموشتور.

الل رسûلو’نون (ساس) بليرتيگي نيكاهته مشروييت، بلي بير نيزام، إینتيزام، كايده و كورالار موجوت إیكن، سيفاهته إیسه باشيبوشلوك، دوزنسيزليك و كايفيليك سوز كونوسودور. إیسلام، إینسان فيتراتينده بولونان ايولنمه إیستگينين مشری شكيلده كارشيلانديگي بير “نيكاه توپلومو” اولوشتورموش و سفاهاتين هر تورلوسوندن اوزاك كالينماسي كركتيگيني بليرتميشتير. هز. âيش’نين ريوايت ايتيگي بير هاديسته ده بليرتيلديگي كيبي، الل رسûلی سيفاهه دايانان بوتون جاهيلييه نيكاهلاريني ردتميش، إیفت و هايا تملينده هاياتلاريني نيكاه إیله بيرلشتيرميش ايشلردن اولوشان بير توپلوم هدفلميشتير.

كور’ان-ي كريم’ده ايوليليگين “ميساك-ي كاليز” (اگير بير سوزلشم)٢٥ ‏اولدیگی بليرتيلميش، ايشلرين بيربيريني بير ايلبيسه كيبي بورويوپ كوروماسي كركتيگينه إیشارت ايديلميشتير. ٢٦ بونون نتيسينده ده سوكي و موهابت إیله ايشلرين كايناشماسي، دونيه نيمتلرينين ڭ كوزل مايوسي اولان چوجوكلارين هوزور و كوون إیچينده يتيشتيريليپ بويوتولمسي، إینسانلارين دونيه مشكولييتلريندن كاچيپ سيگيناجاكلاري سيجاك بير يووه و نتيده صاغلقلي و اويوملی بير توپلوم اولوشتورولماسي هدفلنميشتير. إینسانلارين سادجه كچيجی زوكلريني تاتمين ايتمك إیچين بيرليكته اولمالاري، ساميمي يووالارين اولوشماسيني اينكلايگي كيبي كرچك كوون و هوزوری ده تمين ايتمايكتير. بيرليكته ياشاديكلاري هالده “ولنمايي دوشونمويوروز” سويلمييله نيكاهلي ايوليليگه ياناشمايان انلاييشلار، توپلوملاري هاته دولتلري اياكته توتان ڭ ونملي اونسور اولان ايله كورومونی سارساجاك، ايلنين سارسيلماسي إیسه هم بيرايلري هم ده او توپلومی ييكيمه سوروكلايكتير.

ايني شكيلده ايله بويوكلرينين و ايولنە جك كيزين ريزاسي الينمادان كابه كوووت كولانيلاراك “كيز كاچيرما” يولويله ايولنمه تشبوسونده بولونولماسي ده مشری دگلدير. كارشيليكلي ريزه و كابوله دايالي اولماسي كركن ايوليليگين بی شكيلده كرچكلشتيريلمايه چاليشيلماسي هر شايدن ونجه كادينين و ايلسينين اونورونی رنجیده ايتمكتدير. كوون و سوكييي تمين ايتمنين ڭ ونملي وسيلسي اولان ايوليليك، زور و شيدته باشوورولاراك كرچكلشتيريليرسه بو، برابرينده موتلولوگی دگل، موتسوزلوگو، كاوكالاري هاته جینايتلري كتيركتير. مدينلي هانسا’ بنت. هيزام ادلي دول بير هانيم، باباسينين كنديسيني ريزاسي ديشينده ايولنديرديگي شيكايتينده بولونونجه الل رسûلی بی نيكاهين مشری اولماديگيني بليرتميش٢٧، انجاك هانسا’ داهه سونره شيكايتيندن وازكچينجه ايوليليك دوام ايتميشتير.٢٨ بابانين كيزيني ريزاسي ديشينده ايولنديرمسينه رازي اولمايان كوتلی نبي’نين، كابه كوووت و هيله إیله بير كيزين كاچيريلماسينه و نيكاهلانماسينه ريزه كوسترمسي ايلبته مومكون دگلدير. هز. پايكامبر، جاهيلييه توپلومی تارافيندان اويكولانان و وزليكله هانيملاري هم روهن هم ده بدنن إینجیتن، سوسيال و ايكونوميك هاكلار كونوسونده ده ماگدور ايدن ايوليليك تورلريني اورتادان كالديرماكله كالماميش، سونراكي دونملرده ده إیفت، هايا، كارشيليكلي ريزه شفكات و مرحمت اوزرينه بير يووه كورمايه يونليك اولمايان بوتون ايوليليكلرين مشری اولماديگينه إیشارت ايتميشتير.

ينسان و توپلوم سلامتينين ڭ ونملي اونسوری اولان ايوليليك، سينيرسيز و كاييتسيز بيچيمده كيشيسل ارزولاره دايانديگي زمان بيرچوك اولومسوز نتيجه اورتايه چيكماكتادير. بوندان دولايي إیسلام، شارتلاري بليرلنميش اولان نيكاه إیله ايولنمايي تشويك ايدە رك هم بيرايسل هم ده توپلومسال پلانده بير دوزن ساگلامايي هدفلميشتير. زيره توپلومسال ياپييي ساگلام و صاغلقلي بير بيچيمده اياكته توتماك انجاك بيرايلرين روه و بدن ساگليگيني كوروماكله مومكوندور. بيرايي كوروماك ده كركلي سوسيال، اهلاكي و هوكوكي تدبيرلرين الينماسييله كرچكلشتيريلبيلير. بی دوروم، هاياتين هر الانينده ‏اولدیگی كيبي ايوليليكته ده كچرليدير. بونه كوره إیسلام’ين ونكوردوگی نيكاه، تارافلارين كارشيليكلي ريزاسي و كونول هوزورو، شاهيتلرين تانيكليگي، ايله بويوكلرينين اونايي إیله كرچكلشن ايني زمانده هركسه إیلان و كادين إیچين بليرلنن مهير كيبي شارتلاري تاشييان نيكاهتير.

١. بوهاري، نيكاه، ٣٧; ايبû داوûد، تالاك، ٣٢-٣٣.
٢. بوهاري، نيكاه، ٢٩; ايبû داوûد، نيكاه، ١٤; م٣٤٦٥ موسليم، نيكاه، ٥٧.
٣. موسليم، نيكاه، ٦٠; إیبن ما، نيكاه، ١٦.
٤. ايبû داوûد، نيكاه، ١٤; بايهاكي، ايس-سوننو’ل-كوبرا، ويي، ٣١١.
٥. تيرميزي، نيكاه، ٢٩.
٦. موسليم، نيكاه، ١١; بوهاري، نيكاه، ٣٢.
٧. موسليم، نيكاه، ٢٧.
٨. موسليم، سايد و زبايه، ٢٢; بوهاري، نيكاه، ٣٢.
٩. بوهاري، هييل، ٤; نساî، نيكاه، ٧١.
١٠. موسليم، نيكاه، ٢١; داريمي، نيكاه، ١٦.
١١. ايبû داوûد، نيكاه، ١٣; بايهاكي، ايس-سوننو’ل-كوبرا، ويي، ٣١٨.
١٢. موسليم، هاج، ١٤٥; موسليم، نيكاه، ٢٧.
١٣. مو’مينûن، ٢٣/٥-٧.
١٤. بايهاكي، ايس-سوننو’ل-كوبرا، ويي، ٣٢٣.
١٥. نيسا، ٤/٢٢; بايهاكي، ايس-سوننو’ل-كوبرا، ويي، ٢٥٦.
١٦. تيرميزي، نيكاه، ٦.
١٧. نيسا، ٤/٢٣.
١٨. بوهاري، نيكاه، ٢٧.
١٩. بوهاري، نيكاه، ٢٨.
٢٠. نيسا، ٤/٣.
٢١. إیبن ما، نيكاه، ٤٠.
٢٢. ايبû داوûد، تالاك، ٢٤-٢٥.
٢٣. بايهاكي، ايس-سوننو’ل-كوبرا، ويي، ٢٤٢.
٢٤. بايهاكي، ايس-سوننو’ل-كوبرا، ويي، ٢٩٤.
٢٥. نيسا، ٤/٢١.
٢٦. باكاره ٢/١٨٧.
٢٧. بوهاري، نيكاه، ٤٣.
٢٨. نساî، نيكاه، ٣٦.

یورم یاپ

الكترونیك پوستە یایینلانماز كركلی یرلر *

اره
قاتكورلر