هز. هانسا’نين هاياتي
هانسا، “چكيك و كوكيك بورونلو” دمك اولان اهنس كلمەسينين مونسيدير.
ḫانسا’ سوزجوگو، “كوكيك بورونلو” ماناسينه كلن و ديشي سيگيرلارله يلانلارين ايشسيز كوزليگيندن إیلهام اليناراك، كوزل كيزلار إیچين كولانيلان بير ووكی نيتلمسيدير. هز. هانسا’نين اسيل إیسمي، اومی امر تومادر بينت امر ب. ايل-هاريس ب. ايش-شريد ‘دير.
هز. هانسا’نين دوگوم تاریخي نت اولاراك بيلينممكتدير. او’نون ميلادي ٥٧٥ ييلينه دوگری دونيايه كلديگي تاهمين ايديلمكتدير. بيرچوك شاير يتيشتيرميش اولان بني سولايم كابيلسينه منسوپتور. باباسي، امر إیبني شريد’دير.
كوزليگي، زكاسي و زارافتييله ديكاتي چكن هانسا، إیسلام’دان ونجه وارليكلي و نوفوزلی بير ايله إیچينده يتيشميشتير.
هز. هانسه رواهه ب. ابدولوززا وايه باباسي إیله ايولندي و اوندان ابدولاه ادينده بير اوگلی اولدی. هز. پايكامبر (ساس)’ين وفاتيندان سونره اورتايه چيكان إیرتيداد هاركتلرينين ونلنمسينده ابدولاه’ين ونملي كاتكيسي اولموشتور. هز. هانسا، رواها’نين وفاتي اوزرينه يينه كندي كابيلسيندن ميرداس ب. ايبû âمير إیله ايولندي و بی ايوليليكتن ده يزيد، مواوييه و امر ادلارينده اوچ اوگلی إیله امره ادينده بير كيزي اولدی.
و، إیسلام’ين اورتايه چيكتيگي إیلك دونملرده چوجوكلارييله بيرليكته موسلومان اولدی.
دورت شهيت انسي هز. هانسا
هز. ومر زمانينده ١٦ (٦٣٧) ييلينده دورت اوگلويله برابر كāديسييه ساواشي’نه كاتيلان هانسا اوگولارينه ايبدي هاياته الل’ين نيمتلرينه ايريشبيلمك إیچين ساواشين ڭ شيدتلي انينده إیلري اتيلمالاريني و إیسلام ديني اوگرونه ولونيه كادار ساواشمالاريني تاوسييه ايتميش، بی ساواشته دورت اوگلی ده شهيد اولموشتور.
وگولارينين ولوم هابريني الينجه “ونلارين شهادتييله بني شرفلنديرن الل’ه هامدولسون. يوجه رابيم، بني ده اونلارله برابر راهمتينين كولكسينده بيرلشتيرسين!” دييه دوه ايتميشتير.
اراپ ايدبيياتينين ڭ مشهور كادين شايري هز. هانسه هانسا اراپ ايدبيياتينده كادين شايرلرين ڭ ونده كلني كابول ايديلير.
هانسا’نين بيري وز كاردشي مواويي، ديگري بابه بير كاردشي ساهر اولماك اوزره إیكي كاردشي واردي. كابيللر اراسينده ياپيلان ساواشلارده بيربيرينين إینتيكاميني المايه چاليشيركن ولدورولن كاردشلرينين و وزليكله ساهر’ين ولومونه چوك اوزولن هانسا، مزارلارينين باشينده اونلارين مرتليك و جومرتليكلريني ساييپ دوكموش، مرسييلر سويلميش و بی مرسييلرييله ايدبييات تاریخينده بويوك شوهرت كازانميشتير.
كايناكلارده بليرتيلديگينه كوره (يبن هار، إیو، ٢٨٧) رسûل-ي ايكرم اونون شييرلريني بگنير و، “هايدي هوناس!” دييە رك كنديسينه شيير اوكوماسيني إیستردي. هز. ومر ده اونون شييرلريني و بلاكاتيني بگنديگيني إیفاده ايتميشتير.
شييرلرينين چوگونی جاهيلييه دورينده و موسلومان اولمادان ونجه سويلديگي إیچين بونلارده إیسلام دينينين ايتكيسي كورولمز. ايرككلرله برابر كاتيلديگي ساواشلارده كوردوگی كاهرامانلق ساهنلريني كادين دويكوساليگي إیله و ساده بير ديله انلاتميش، وزليكله مرسييه تورونده سمبول هالينه كلميشتير. كاردشلرينين ولومی اوزرينه دويدوگی درين ايلم و كدري انلاتان شاير، ساميمي هيسلرييله بوتون شايرليك اوستاليگيني اورتايه كويموشتور. هانسا’نين شييرلري باييتلر، كيسه كاسيدلر و پارچالار هالينده اولدیگی إیچين جاهيلييه دورينين اوزون كاسيده توروندن ايريلير. فاكات بی هوسوس، ايريجه كونولارينين مرسيي، مذيي، هارپ ساهنلري و تابيات تاسويرلرييله سينيرلي اولماسي اونون شييرلرينين ايدبي دگرينه بير نوكسانلق كتيرمميشتير.
هانسا’نين اوكاز پاناييرينه كاتيلديگي، كاردشي ساهر إیچين سويلديگي كاسيدايي نابيكه ايز-زوبياني’يه اوكودوگی و كاسيدنين اونون تارافيندان بگنيلديگي ريوايت ايديلمكتايسه ده نابيكا’نين ساهر’دان اون ييل كادار ونجه ولدوگی ديكاته الينيرسه بی ريوايتين كرچك اولماديگي آڭلاشيلير. انجاك هانسا، واكتييله نابيكه ايز-زوبياني’نين باشقانليگيني ياپتيگي هايت تارافيندان اوكاز’ده دوزنلنن شيير ياريشماسينه كاتيلميشتير. هاته بی ياريشمالارين بيرينده هاسان ب. سابيت’ين بير بايتينده سكيز هاته بولماسي (يبن كوتايب، إی، ٣٤٤) اونون تيتيز بير شيير تنكيتچيسي اولدیگونی كوسترير كي بی اولايين اراپ شيير تنكيدي تاریخينده موستسنه بير يري واردير.
شييرلرين چوگونی ساهر إیچين سويلنن مرسييلرين اولوشتوردوگی هانسا’نين ديواني گونوموزه كادار كلميشتير.
یورم یاپ