ا) دنكلي بسلنمك: كوچلی و صاغلقلي اولماك إیچين ووجودون احتیاج دويدوگی كيدالاري الماك شارتير. كور’ان-ي كريم’ده شويله بويرولماكتادير: يَآ اَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْاَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًاۘ “اي إینسانلار! يريوزوندكي هلال و تميز اولان شايلردن يييينيز.” (٢/باكاره ١٦٨) پايكامبريميز د، الْمُؤْمِنُ الْقَوِيُّ خَيْرٌ وَأَحَبُّ إِلَى اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِ الضَّعِيفِ “كوووتلي مومين، زاييف موميندن خیرلي و الل كاتينده داهه سويمليدير.” (موسليم، “كادر”، ٨) بويوراراك موسلومانين كوچلی و كوووتلي اولماسينين ونميني بليرتميشتير. بدن روهون بينيتيدير. روهون، كورولريني هاكييله ياپابيلمسي، بينيتين ساگلام اولماسينه باگليدير. بی إیسه بدنه ایی باكماك و اونی زاييف دوشورە جك شايلردن كوروماكله مومكوندور. دينيميز، ووجودی زاييف دوشورە جك درده فازلادان إیبادت ياپمايي بيله اويكون كورمميشتير. نس ب. ماليك’تن (را.) شويله ريوايت ايديلميشتير: بير كره اشابدان اوچ كيشي، پايكامبريميزين إیبادتيني سوروپ وگرنمك ماكسادييله اونون هانيملارينين ايولرينه كيتميشلردي. پايكامبريميزين (ناسيل و نه كادار) إیبادت ايتيگي كنديلرينه بيلديريلين، اونلار سانكي بونی ازيمساياراك، —بيز نرد، رسولولاه نرد؟ شوفسيز كي الل، اونون كچميش اولان و كلكته إیشلنمسي موهتمل بولونان گوناهلاريني باگيشلاميشتير، دیدیلر. يچلريندن بيري، —بن كجەلري دواملي ناماز كيلاجاگيم، دیدی. وبورو، —بن د، هر زمان (هر گون) اوروچ توتاجاگيم، دیدی. وچونجوسی د، —بن ده كادينلاردان ايري ياشاياجاگيم، هيچ ايولنمايگيم، دیدی. ونلار بی سوزلري سويلركن پايكامبريميز چيكاكلدي و اونلاره شويله بويوردو: —سيز، شويله شويله سويلاين كيمسلرسينيز دگل مي؟ فاكات شونی ایی بيلينيز كي: بن سيزين الل’تان ڭ چوك كوركانينيز و كورونانينيز بولونويوروم. ويله إیكن بن، بازن نافيله اوروچ توتاريم، بازن توتمام. كجەنين بير كيسمينده نافيله ناماز كيلاريم، بير كيسمينده اويوروم. كادينلارله ده ايولنيريم (يشته بنيم سونتيم بودور.). هر كيم بنيم يولومدان كيتمز ده اوندان يوز چويريرسه بندن دگلدير.” (بوهاري، “نيكاه”، ١) بويوردو. ب) ووجودی زارارلي شايلردن كوروماك: دينيميز، ووجودوموزه زارارلي اولان و ساگليگيميزي تهليكايه سوكان شايلردن ساكينماميزي ايمرتميش، هر تورلی الكولی إیچكييي، افيون، ايروين و ايسرار كيبي اويوشتوروجی مادلري إیچمايي و كولانمايي كسينليكله ياساكلاميشتير. بونلاري كولانماك، بير إینسانين بيله بيله كنديسيني تهليكايه اتماسي دمكتير. الل تيله كور’ان-ي كريم’د، وَلَا تُلْقُوا بِاَيْدٖيكُمْ اِلَى التَّهْلُكَةِ “كندينيزي، كندي ايلرينيزله تهليكايه اتمايينيز.” (٢/باكاره ١٩٥) بويوراراك موسلومانلارين زارارلي و تهليكلي شايلردن كورونمالاريني إیستميشتير. ووجوت ساگليگي، دگري ایی بيلينمسي كركن نيمتلردن بيريدير. إینسان ساهيپ اولدیگی بی نيمتين كييمتيني بيلملي و اونی كورومايه چاليشماليدير. پايكامبريميزين شی اوياريسينه ديكات ايدليم، بويورويور كي: “بش شاي كلمدن ونجه بش شايين: ١. ولوم كلمدن ونجه هاياتينين، ٢. هاسته اولمادان ونجه ساگليگينين، ٣. مشكولييتن ونجه بوش واكتينين، ٤. إیهتييارلامادان ونجه كنچليگينين، ٥. يوقسولوگه دوشمدن ونجه زنكينليگينين كييمتيني بيل.” (كشفو’ل-هافه إی، ١٤٨، هاديسي، هاكيم و بايهاكي ريوايت ايتميشلردير.) ساگليگيميزي كوروماك و هاستالانماماك إیچين هر تورلی تدبيري الماك كورويميز اولدیگی كيبي، هاستالانينجه ده تداوي اولماك، ينيدن ساگليگيميزه كاووشماك إیچين هر تورلی چارايه باشوورماك ده كورويميزدير. پايكامبريميز، مَا أَنْزَلَ اللَّهُ دَاءً إِلاَّ أَنْزَلَ لَهُ شِفَاءً “الل ورديگي هر هاستاليگين شيفاسيني ده ورميشتير.” (بوهاري، “تيب”، ١) سوزلري إیله هر هاستاليگين بير إیلاجي اولدیگونی و تداويسي بولوندوگونی بيلديرميش، ديگر بير هاديس-ي شريفينده د، “الل، ياراتيگي هر هاستاليگين إیلاجيني ده ياراتميشتير. تداوي اولونوز!” (بوهاري، “تيب”، ١٩) بويوراراك، هاستاليكتان كورتولمانين يولونی كوسترميشتير. وزتل، موسلومان هلال و تميز كيدالارله بسلنملي، زارارلي اولان شايلردن ساكيناراك ساگليگيني كورومالي، هاستالانديگي تاكديرده ده تداوي يولارينه باشوورماك سورتييله ساگليگينه كاووشماك إیچين اوزرينه دوشني ياپماليدير. ا) إیسلام’ده اشيريلق يوقتور ينسان بدن إیله روهون بيرلشمسيندن مايدانه كلن بير وارليكتير. بی سبپله دينيميز، اونون هم بدني هم ده روهي احتیاجلاريني ديكاته الميش، ماده إیله مانه اراسينده اهنكلي بير دنكه كورموشتور. يسلام، إینسانين ياراتيليشينه اويكون هوكوملري إیهتيوه ايتيگي إیچين ديني كونولارده إیتيدالي ايمرتميش، بی چيزكينين آلتونه دوشمايي إیستمديگي كيبي بی چيزكينين اوستونده اشيري كيتمايي ده اويكون كورمميشتير دينيميز، مشری اولماك شارتييله إینساني هيچبير زوكتن ماهروم ايتمديگي كيبي كنديسيني بوسبوتون إیبادته ورە رك ووجودونی ايزمايي ده اويكون كورمميش، إینسانه كوجونون يتمايگي كورولري يوكلمميشتير. نيتكيم كور’ان-ي كريم’د، لَا يُكَلِّفُ اللّٰهُ نَفْسًا اِلَّا وُسْعَهَا “الل، هيچ كيمسايه كوجونون اوستونده بير شاي يوكلمز” (٢/باكاره ٢٨٦) بويرولموشتور. يسلام’ده كولايلق ايساستير. بی هوسوس، كور’ان-ي كريم’ده و پايكامبريميزين هاديسلرينده اچيكچه كورولور. بی كونوداكي ايتلردن بازيلاري شونلاردير: يُرٖيدُ اللّٰهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرٖيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ “الل، سيزه كولايلق إیستر، زورلق إیستمز.” (٢/باكاره ١٨٥) مَا يُرٖيدُ اللّٰهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلٰكِنْ يُرٖيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ “الل، سيزه سيكينتي ورمك إیستمز، امه سيزي ترتميز ياپماك و شوكردسينيز دييه اوزرينيزه نيمتيني تاماملاماك إیستر.” (٥/مايد، ٦) وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدّٖينِ مِنْ حَرَجٍ “الل، دينده سيزه هيچبير زورلق ياپمادي.” (٢٢/هاج، ٧٨) پايكامبريميز ده شويله بويورويور: إِنَّ الدِّينَ يُسْرٌ، وَلَنْ يُشَادَّ الدِّينَ أَحَدٌ إِلاَّ غَلَبَهُ، فَسَدِّدُوا وَقَارِبُوا “شوفسيز بی دين كولايدير. بير كيمسه دين هوسوسونده كنديني زورلارسه دين اونه كاليپ كلير (ياني او كيمسه ايزيليپ بوسبوتون امل ايدمز هاله كلير). ويله إیسه إیتيدالدن ايريلمايين.” (بوهاري، “يمان”، ٣٠) ديگر بير هاديس-ي شريفين انلامي ده شويلدير: “ورته يولی توتونوز. املرينيزي كماله ياكلاشتيرينيز. صباحلايين زوال إیله اقشام اراسينده و بير پارچه ده كجە چاليشينيز. إیتيدالدن ايريلمايينيز، ماكساده ايريشيرسينيز.” (بوهاري، “ريكاك”، ١٨) پايكامبريميز، هانكي امل الل’ه داهه سويمليدير، دييه سورولونجه او، “از ده اولسه دواملي اولانيدير.” (بوهاري، “ريكاك”، ١٨) بويوردو. انلاملاريني سوندوگوموز ايت و هاديسلردن آڭلاشيلييور كي دينيميزده زورلق يوقتور. اشيري كيدە رك كوچلوك چيكارماك و كندينه ايزييت ايتمك اويكون كورولمميش، اورته يول تاوسييه ايديلميشتير. پايكامبر ايفنديميز، هَلَكَ الْمُتَنَطِّعُونَ “ديني إیشلرده اشيري كيدنلر يوق اولدی.” (موسليم، “يلم”، ٤) بويورموش و بی سوزونی اوچ دفه تكرارلاميشتير. ديگر بير هاديس-ي شريفلري إیله ده اشيريليكتان ساكينماميزي إیستايە رك شی اوياريده بولونموشتور: إِيَّاكُمْ وَالْغُلُوَّ فِي الدِّينِ فَإِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِالْغُلُوِّ فِي الدِّينِ “دينده اشيري كيتمكتن ساكينين. سيزدن ونكيلر ديندكي اشيريليكلاري يوزوندن هلاك اولدی.” (اهمد إیبن هانبل، موسند، إی، ١٢٥) نس (را.) دييور كي: پايكامبريميز جامييه كيرينجه إیكي ديرك اراسينه كريلميش بير إیپ كوردو. —بی إیپ ندير، دييه سوردو. دیدیلر كي، —زاينب’يندير، يورولدوگی زمان اونه توتونور. بونون اوزرينه پايكامبريميز، “و إیپي چوزونوز، سيزين هرهانكي بيرينيز إیستكلي اولدیگی سورجه ناماز كيلسين، يورولونجه ياتسين و اويوسون” (بوهاري، “تهكوت”، ١٨، موسليم، “سالات”، ٣١) بويوردو. يبن-ي اباس’تان (را.) ريوايته كوره شويله دميشتير: پايكامبر ايفنديميز اشابه هيتاپ ايدركن، اياكته دوران بير آطەم كوردی و كيم اولدیگونی سوردو. دیدیلر كي: بû إیسراîل’دير، گونشته دورمايي، اوتورمامايي، كولكلنممايي، كونوشمامايي و اوروچ توتمايي آطەميشتير. بونون اوزرينه پايكامبريميز (ساس.)، —سويلايينيز اونه “كونوشسون، كولكلنسين، اوتورسون، امه اوروجونی تاماملاسين، بويوردو. (بوهاري، “ايمان”، ٢١) پايكامبر ايفنديميز، اشابدان سلمان إیله ايبû’د-دردا’يي كاردش ياپميشتي. بوندان دولايي سلمان، ايبû’د-دردا’يي زييارت ايتي. ايبû’د-دردا’نين ايشيني ايسكي ايلبيسه إیچريسينده كورون، —بی هال ندير، دیدی. ايبû’د-دردا’نين ايشي، —كاردشين ايبû’د-دردا’نين دونيه إیله بير إیشي يوق، دييه واپ وردي. داهه سونره ايبû’د-دردا كلدي. سلمان إیچين يمك حاضرلادي و —بن اوروچلويوم سيز بويورون، دیدی. سلمان، —سن يمزسن بن ده يمم، دیدی. بونون اوزرينه ايبû’د-دردا ده يدي. كجە اولونجه ايبû’د-دردا، إیبادته حاضرلاندي. سلمان اونا، —ويو، دیدی. ايبû’د-دردا ده اويودی و بير مودت سونره يينه كوكاجاك اولدی. سلمان يين، —ويو، دیدی. كجەنين سونی اولونجه سلمان، ايبû’د-دردا’يا، —يشته شيمدي كوك، دیدی و هر إیكيسي ده كوكيپ بيرليكته ناماز كيلديلار. سونره سلمان، ايبû’د-دردا’يه شويله دیدی: —سنين اوزرينده رابينين هاكي واردير. نفسينين هاكي واردير. ايلنين هاكي واردير. هر هاك ساهيبينه هاكيني ور. بû’د-دردا بی اولايي كيديپ پايكامبريميزه انلاتي. پايكامبريميز، —سلمان دوگری سويلميش، (بوهاري، “ساوم”، ٥١) بويوردو. سادجه إیبادته دگل هارجامالاريميزده ده اورته يولی تاكيپ ايتمميز ايمرديلميشتير. پاره هانكي يولاردان ناسيل كازانيلير، ناسيل هارجانير، إینسانجه ناسيل ياشانير؟ إیشته دينيميز بی هوسوسته ده تاكيپ ايديلە جك اورته يولی كوسترميشتير. پارايي إیستيف ايديپ يري كلينجه هارجامايان جیمريلر ايلري بوگازلارينه باگلانميش ايسيرلر كيبيدير. ايليندكي پاراسيني ايله فرتلرين، فاكير و يوقسولاره و خیر كورولوشلارينه هارجامايانلارين ايسيردن نه فاركي واردير؟ پاره نيچين كازانيلير؟ ينسانجه ياشاماك، احتیاج ساهيپلرينه يارديمده بولوناراك دونياده إینسانلارين سوكيسيني، الل’ين ريزاسيني، اهيرته ده ايبدي ساادتي كازانماك إیچين دگل مي؟ بويله دگرلنديريلماين سروتين، پارانين نه كييمتي اولابيلير؟ يشت، دگرلنديريلمسي كركن يرده پارايي هارجاماماك جیمريليكتير. بير ده بونون اقسيني دوشونليم. ايليني تامامن اچميش كركسيز يره هارجامه ياپييور، ساچيپ ساوورويور، نسي وار نسي يوق ايليندن چيكارييور. زنكين إیكن فاكير، ورن ايلاولماكتان الان ايلدورومونه دوشويور. بی ده إیسرافتير. هر إیكيسي ده يانليشتير. إیسلام’ين كتيرديگي اهلاك انلاييشينه اويكون دگلدير. دوگروسو، بی إیكيسي اراسينده اورتالامه هاركت ايتمكتير. جیمري دگل توتوملی اولماكتير، ايله فرتلري و احتیاج ساهيپلرينه احتیاجلاري ولچوسونده هارجامه ياپماك، كركلي يارديمده بولونماكتير. هارجامه ياپاركن موسريف دگل، جومرت اولماكتير. هارجامه و يارديملاري يرلي يرينه و خیرلي إیشلره ياپماكتير. هارجامه ياپاركن جیمريليك و إیسرافتان ساكيناراك اورته و دنكلي بير يول تاكيپ ايديلمسيني ايمير و تاوسييه ايدن ايتلرين انلاملاري شويل: “بير ده اقرابايه يوقسوله يولجويه هاكيني ور. كركسيز يره ساچيپ ساوورما.” (١٧/يسرا، ٢٦) “ليني بوينونه باگلاييپ اسمه اونی بوسبوتون ده اچما. سونره كينانير پيشمانلق إیچينده كاليرسين.” (١٧/يسرا، ٢٩) “بونلار كي (مالاريني) هارجاديكلاري زمان نه إیسراف ايدرلر، نه ده جیمريليك ياپارلار، بی إیكيسي اراسينده اورته بير يول توتارلار.” (٢٥/فوركان، ٦٧) پايكامبريميز ده بی كونودا، “توتوملی كيشي محتاج اولماز.” (اهمد إیبن هانبل، موسند، إی، ٤٤٧) “توتوملی اولماك، هارجاماده اورته يولی تاكيپ ايتمك كچيمين ياريسيدير” (ل-فذو’ل-كبير، إی، ٥٠٧) بويورموشتور. ب) يمه و إیچمه آطەبي يركن و إیچركن اويولماسي كركن بيرتاكيم ايدپ و تربييه كورالاري واردير. بونلار يمكتن ون، يمك ايسناسينده و يمكتن سونره اولماك اوزره اوچ كيسمه ايريلير. يمكتن ون ا) يييكلرين هم هلال يولدان كازانيلميش، هم ده ایی و تميز اولماسي. كور’ان-ي كريم’ده شويله بويرولويور: وَلَا تَاْكُلُوٓا اَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ “مالارينيزي ارانيزده هاكسيز يولارله يمايين.” (٢/باكاره ١٨٨) يَآ اَيُّهَا الَّذٖينَ اٰمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ “اي إیمان ايدنلر! سيزه ورديگيميز ريزيكلارين ایی و تميز اولانلاريندان يييين.” (٢/باكاره ١٧٢) ب) يمكتن ونجه ايلري ييكاماك. يمك ايسناسيندا ١. يمگه بيسميلاه دييە رك باشلاماك. ٢. ساگ ايلإیله يمك. ٣. ايني كاپتان ينديگي تاكديرد، يمگي كندي ونوندن الماك. ومر ب. ايبي سلمه دييور كي: پايكامبريميز بانه “بيسميلاه د، ساگ ايلينله و ونوندن ي” (موسليم، “شريب”، ١٠٨) بويوردو. ٤. يمگي بگنمزليك ايتممك. پايكامبريميز هيچبير يمگي كوتولمميشتير. او، إیستگي وارسه ير، إیستگي يوقسه بيراكيردي. (موسليم، “شريب”، ١٠٨) ٥. لوكمايي اگزه كوره اليپ اییجه چيگنديكتن سونره يوتماك. ٦. لوكمه اگزينده إیكن كونوشماماك. ٧. سويی إیچمدن ونجه بارداگه باكماك. ٨. سويی بير سولوكته إیچممك. پايكامبريميز سويی اوچ سولوكته إیچردي. (بوهاري، موسليم) ٩. بارداگين إیچينه نفس ورممك. ١٠. يمك ايسناسينده باشكالاريني تيكسينديرە جك و إیگرنديرە جك سوز و داورانيشلارده بولونماماك. ١١. يمك ايسناسينده سوسماك ایی دگلدير. انجاك يمكته ایی و كوزل شايلر كونوشمالي، ييينلري تيكسينديرە جك و إیگرنديرە جك شايلري كونوشماكتان ساكينماليدير. ١٢. ايكمگي يره اتماماك و اوزرينه تاباك، توزلق و بڭزري شايلري كويماماك. پايكامبريميز، “كمگه سايكي كوسترينيز” (كشفو’ل-هافا، إی، ١٧٠) بويورموشتور. ايليني وايه بيچاگي ايكمكله سيلمك ده اويكون دگلدير. ايگر بيچاگي ايكمكله سيليپ او ايكمگي يرسه بونون صاقینجهسي يوقتور. ١٣. ديشلرييله كوپارديگي لوكمايي يمگين إیچينه بيراكماماك. ١٤. اقسيراجاگي وايه اگزيندان بير شاي چيقرەجاگي زمان يوزونی سوفرادان چويرمك وايه اگزيني كاپاماك. ١٥. توپلی هالده يركن ونوندكي يمگه باكماك، ساگه سوله كوز كزديرممك، يانينداكيلرين لوكماسينه و يمگين كلديگي تارافه باكماماك. ١٦. اگزينداكي لوكمايي يوتمادان باشكه لوكمه الماماك. زييافتلرده ايو ساهيبينين ميسافيرلره بيززات هيزمت ايتمسي ده اويكون بير داورانيشتير. نيتكيم پايكامبر ايفنديميز ميسافيرلرينه بيززات كنديسي هيزمت ايتميشلردير. زييافت، ايو ساهيبينين سوسكون دورماسي اويكون اولماديگي كيبي هيزمت ايدنلري ميسافيرلرين يانينده ازارلاماسي ده دوگری دگلدير. ايو ساهيبينين ديكات ايدگي هوسوسلاردان بيريسي د، زييافت ورديگي كيشيلرين راحتسيزلق دويمالارينه سبپ اولاجق كيمسلري اوراده بولوندورماماسيدير. ميسافير د، ايو ساهيبينين ريزاسي اولمادان يانينده باشكاسيني زييافته كتيرممليدير. توپلی يمك ينيركن —يمگه دوام ايدنلري اوتانديرماماك إیچين— هركس ييييپ بيتيرمديكچه سوفرادان كوكماماليدير. ميسافير، ايو ساهيبينين إیزنيني المادان و دوه ايتمدن اورادان ايريلماماليدير. قرەنليكته يمك ده مكروهتور. يمكتن سونراكي آطەبه كلين يمك بيتينجه ايلهامدوليلاه دنيلمليدير. پايكامبريميز يمكتن سونره “بيزي يديرن، إیچيرن و موسلومان اولاراك ياراتان الل’ه هامد اولسون” دييه دوه ايدردي. يمگه باشلاركن بسملنين سوفراده بولونانلارين إیشيتكلري شكيلده سويلنمسي اويكوندور. فاكات سوفراداكيلرين هپسي يمگي تاماملاماديكچه إیشيتيلە جك بير سسله “لهامدوليلاه” دمك دوگری دگلدير. لريني و اگزيني ييكاماك ده يمكتن سونره يرينه كتيريلمسي كركن آطەپتاندير.
بدنيميزه كارشي كورولريميز نلردير؟

مسعود

اڭ صون خبرلر
اره
اتكتلر
آطەنه (98) إیران-يسرايل ساواشي (72) إیزمير (91) إیسپارته (245) اساييش (401) انتاليه (362) انكاره (727) اوردی (173) ايكونومي (860) ايگيتيم (141) باتمان (79) بوردور (87) بورسه (84) بيليم-تكنولوژي (111) توركييه (3001) خبرلر (612) دونيه (6639) دونيه إیران-يسرايل ساواشي (145) دييانت تاكويمي (108) دييانت هابر (71) سيياست (128) سپور (1157) صاغلق (160) عثمانلیجە (611) فوتو كالري (172) فيليستين (185) كارس (585) كوجالي (156) كولتور سانات (196) كونيه (77) كيرسون (152) مانشت (120) موگله (146) ويدو (167) ياشام (262) يورت (979) پوليتيكه (81) چين (1137) گنل (132) یازیلر (611) اسلامبول (177) طرابزون (119) گوندم (4136) گوندم، مانشت (97) گونل (972)
یورم یاپ