هز. پايكامبر بيرچوك هاديسينده ايلنين ونمينه إیشارت ايتميش و اونون بير هوزور يري اولدیگونی بليرتميشتير. بير بابه اولاراك چوجوكلاري دونيايه كلينجه سوينميش; وفاتلارينده إیسه اوزولموشتور. سوزكليمي اوگلی إیبراهيم’ين دوگوم هابريني كنديسينه كتيرن ايبû رافي’ه هدييه ورميش; إیبراهيم’ين انسي ماريي’يي ده ازات ايتميشتير.١ بی چوجوگونون باكيمي و يتيشتيريلمسييله إیلكيلنميش; سوتانسينه بير هورمالق تاهسيس ايتميشتير. سيك سيك سوتانسينين بولوندوگی يره اونی كورمك إیچين كيتميشتير. إیبراهيم، اون التي وايه اون سكيز ايلق إیكن وفات ايتميشتير. اونون وفاتي اوزرينه كوزلريندن ياش دوكولموشتور. بونون اوزرينه “سن ده مي اگلييورسون يا رسûلالل!” ديين ابدوراهمان ب. اوف’ه بونون شفكاتن كايناكلانديگيني، اوزونتولی اولدیگونو، انجاك باگيره چاگيره و فريات ايدە رك اگلامايي ياساكلاديگيني سويلميشتير.٢
“بير دوست و بير بابه اولاراك ياراتيليشين ڭ إینجه دويكولارييلا” بزنميش اولان٣ هز. پايكامبر، بير ايله ريسينين ايله فرتلرينه ناسيل داورانماسي كركتيگيني ايمير و تاوسييلري إیله اچيكلاديگي كيبي، بيززات كندي اويكولامالاري إیله ده اورتايه كويموشتور. ايركگين كادينه ایی داورانماسي كركتيگيني چوك اچيك و كسين بير شكيلده ديله كتيرميشتير. بی انلامده “ن خیرلينيز ايلسي إیچين خیرلي اولاندير. بانه كلين، بن ايلمه كارشي ڭ خیرلي اولانينيزيم”; ٤ “ن خیرلينيز هانيملارينه كارشي ایی داورانانينيزدير”٥ بويورموشتور. اينس ب. ماليك، “ايلسينه رسûلولاه كادار شفكاتلي بير كيمسه كورمديم”٦ دميشتير. إیمان، اهلاك و ايله فرتلرينه يوموشاق داورانمه اراسينده كوردوگی باگينتييي ديله كتيرن شی سوزی چوك انلامليدير: “مو’مينلرين إیمانجه ڭ موكمل اولاني، اهلاكچه ڭ كوزل اولاني و ايله فرتلرينه يوموشاق داورانانيدير.”٧
ينسانين اوزرينده هاكي اولان كيشيلرين باشينده ايله فرتلري كلمكتدير. چونكی كيشينين سوينجیني و اوزونتوسونی إیلك ونجه پايلاشتيگي كيمسلر ايله فرتلريدير. هز. پايكامبر چشيتلي وسيللرله ايرككلرين كادينلار اوزريند، كادينلارين ده ايرككلر اوزرينده هاكلاري بولوندوگونی سويلميشتير. كادينلار هاكينده الل’تان كوركولماسيني، اونلاره هاكسيزلق ياپيلماماسيني إیستميشتير. كوجاسيني شيكايت إیچين كنديسينه كلن كادينلارين ساييسي ارتينجه بی تور داورانيشته بولونانلارين ایی كيمسلر اولماديگيني سويلميشتير.٨ هانيملارينه ایی داورانميش، اونلاري دوومميشتير. كنديسي بونی ياپماديگي كيبي، هانيملاريني دوونلري ده “كادينلارينيزي ناسيل دووويور، سونره ده اقشام اولونجه برابرجه ياتييورسونوز”٩ دييە رك كيناميشتير. كادينلارين دووولممسي، هله يوزه هيچ وورولماماسي، كوتو سوزلرله تاهكير ايديلممسي و ايوينين تركديلممسي١٠ كونولارينده إیكازده بولونموشتور. “كادينلاري انجاك كوتولرينيز دوور”١١ دميشتير. إیبن سا’د، هانيملارين دووولمسي إیله إیلكيلي ريوايتلري وزل بير باشلق آلتونده توپلاميشتير.١٢
هانيملارينين و ديگر ايله فرتلرينين ياكينلارينه ده إیلكي كوستريردي. هز. هاتي’نين بير اركاداشي يانينه كلديگينده اونه إیلتيفاته بولونموشتور. هر كويون كسيشينده هز. هاتي’نين اركاداشلارينه ايت كوندرديگي ريوايت ايديلير.١٣ ايو هوكيندان ساييلان اينس ب. ماليك’ين انسي و بويوكانسي إیله ده إیلكيلنميشتير. باباسيندان كنديسينه إینتيكال ايدن و چوجوكلوگونده كنديسينين هيزمتيني كورن اومی اييمن’ه “انجیگيم” دييه هيتاپ ايدردي و اونون إیچين “بو، بنيم ايلمين باكيييسيدير”١٤ دردي.
كور’ان-ي كريم’ده هز. پايكامبر’ين هانيملاري و ايله هاياتي هاكينده بيلكي وريلمكتدير. ايشلري إیله ارالارينده كچن تارتيشمالارده هم پايكامبر’ه و هم ده هانيملارينه وگوتلرده بولونولماكته و يول كوستريلمكتدير.١٥ بونون يانيسيره هز. پايكامبر’ين ايشلرينين مو’مينلرين انلري اولدیگو،١٦ بيلديريلمكتدير.
هز. پايكامبر ايله فرتلرينين ايگلنمه و دينلنمه كيبي احتیاجلاريني كارشيلار، مشرû ايگلنلردن اونلاري يارارلانديرمايه چاليشيردي. رامازان و كوربان بايرامي مراسيملرينه كيزلاريني و هانيملاريني ده كوتوروردو.١٧ بير بايرامده هابشليلرين سركيلديكلري كوستريلري هز. âيش’نين سايرتمسينه إیزين ورميش و هاته يارديمجي اولموشتور. هز. âيشه إیله كوشی ياپميشتير.١٨ ايله بيرايلري إیله شاقالاشميشتير.
هز. پايكامبر چوجوكلارينه اولدیگی كيبي، يانينده كندي هيمايسينده بويوينلر، مسله علی ب. ايبû تاليب’، زايد ب. هاريس’يه و ازاتليسي اومی اييمن’ه ده سون درجه شفكاتلي داورانميشتير. امجاسي ايبû تاليب’ين يوكونی هافيفل ایتمك اوزره ٥ ياشينده إیكن يانينه الميش اولدیگی هز. علی، باباسي مك’ده اولدیگی هالده هز. پايكامبر’ين يانينده بويوموش و ومری بويونجه اونون يانيندان ايريلماميشتير. ايني شكيلده زايد ب. هاريسه ده هز. پايكامبر’ين ايلسي إیچينده بويوموشتور. هز. هاتي، كنديسينه هاكيم ب. هيزام’ين كوله اولاراك ورديگي زايد’ي هز. پايكامبر’ه هدييه ايتميش; هز. پايكامبر ده اونی ازات ايتميشتي. زايد’ين باباسي، اوگلونی ارايه ارايه مك’ده بولموش; هز. پايكامبر اونو، كندي يانينده كالماك وايه باباسي إیله بيرليكته كيتمك كونوسونده سربست بيراكميشتي. زايد إیسه هز. پايكامبر’ي باباسينه ترجیه ايتميشتير. بی ده هز. پايكامبر’ين اونه كارشي هاركتلري، داورانيش و مواملسينين كرچك بير بابانين داورانيشيندان فاركسيز اولدیگونی كوسترمكتدير. هز. پايكامبر، باباسيندان كنديسينه كالان و هز. هاتيجه إیله ايولنديگي زمان ازات ايتيگي اومی اييمن’ي ده ايلسيندن ساياراك اونه بير انايه كوستريلن مواملايي كوسترميشتير. هانيملاريني، چوجوكلاريني، يانينده بويوينلري و هيزمتچيلريني دوومميشتير.١٩ مدين’ده هز. پايكامبر’ين هيزمتينه وريلن اينس ب. ماليك، كنديسينه وفاتينه كادار هيزمت ايتميش; بير دفاجيك اولسون كارشيداكينين داورانيشلارينه بيكينليك، ييلكينلق و إیچ سيكينتيسينين بير إیفادسي اولان “وف” بيله دمديگيني سويلميشتير.
هز. پايكامبر هانيملاري إیله إیستيشâره ايتميشتير. كايناكلارده بی كونويله إیلكيلي بول ميكتارده بيلكي بولونماكتادير. ايريجه زمان زمان هانيملارينين إیتيرازلارينه و تالپلرينه ماروز كالميشتير. شايت هپ ايمرديجی اولسايدي، هانيملارينه بيرشاي دانيشماسايدي و سورماسايدي هرهانكي بير إیتيرازله كارشيلاشمازدي. بی باكيمدان “هانيملارله إیستيشâره ايديلمسيني، انجاك سويلديكلرينين اقسييله هاركت ايديلمسيني”٢٠ سويلديگينه داير ريوايتين سيههاتي اوزرينده دوشونولمسي كركير. هرشايدن ونجه بی ريوايت هاديس تكنيگي اچيسيندان ساگلام دگلدير; ساهيه هاديس كيتاپلارينده ير الماماكتادير. بی ريوايتين اورتايه چيكماسينه سبپ اولان سوسيال شارتلارين اراشتيريلماسي إیسه ايري بير إینلمه كونوسودور. شی كادار وار كي بی ريوايت، هز. پايكامبر’ين اويكولامالارينه ترس دوشمكتدير. اويسه إیلك واهيي الديگي زمان، إیچينده بولوندوگی سيكينتيلي دورومی هانيمي إیله إیستيشâره ايتميشتير. هز. هاتيجه ده هم كنديسيني تسلي ايتميش و هم ده اونی مسلايه كسين چوزوم بولاجاك و دوگری تشهيس كوياجاك بير كيشيي، واراكه ب. نوفل’ه كوتورموشتور. بی اولاي هز. هاتي’نين ديرايتيني، سوگوكانليليگيني و إیسابتلي قرەر ورمه يتنگيني موكمل بير شكيلده اورتايه كويماكتادير. إیلك واهيي نازيل اولدیگونده كنديسينه هانيمينين يارديمجي اولدیگونی إیلريكي ييلارده اونوتوگی دوشونولمز. هز. پايكامبر هودايبييه سفرينده باريش انتلاشماسيندان سونره ساهابيلره كوربانلاريني كسملريني و تيراش اولمالاريني ايمردر. ساهابيلر كورونوشته انتلاشمانين شارتلاريني موسلومانلارين الايهينه بولدوكلاري إیچين إیستكسيز داورانيرلار; هيچبيري كوكيپ ده بی ايمري يرينه كتيرمز، او ايمير ورديكچه يوزونه باكارلار. بونه چوك اوزولن و هاته كيزان هز. پايكامبر هانيمي اومی سلم’نين چاديرينه كيرە رك دورومی اونه انلاتير. اومی سلمه شونلاري سويلر: “يا رسûلالل! سن چيكيپ كوربانيني كس، باشيني تيراش ايت. اونلارين هپسي سانه اوياجاكتير”. پايكامبريميز اومی سلم’نين تاوسييسيني يرينه كتيرير. ساهابه ده دويكولاري إیله هاركت ايتمايي بيراكير و اونه اويار.٢١
هز. پايكامبر، ايوينده زمانينين بير كيسميني إیبادت، بير كيسميني ايلسين، ديگر كيسميني ده كنديسينه اولماك اوزره اوچه اييريردي. او’نه كوره كيشينين ايلسييله كچيرديگي واكيت، بوشه هارجانميش بير واكيت دگلدير. هز. پايكامبر، إینسانلاره بيلديگيني انلاتاجاگي إیلك كيشيلرين ايله فرتلري اولدیگونی وگرتميشتير. او، كنديسينه كلن هايتلري “ايلنيزه دونون و اونلاره تا’ليمده بولونون” دردي. كنديسي ده ايله فرتلريني ايگيتميشتير. او’نون بی يونوندن ڭ فازله فايدالانان هانيمي هز. ايشه اولموشتور. هز. پايكامبر ايله كورومونون كورونماسينه چاليشميشتير; بوشانمايي زورلاشتيرميشتير.
كايناكچا:
١. إیبن سا’د، إی، ١٣٥-١٣٦.
٢. إیبن سا’د، إی، ١٣٤-١٤٤.
٣. ژوهن داونپورت، هز. محمد و كور’ان-ي كريم، چو. ومر ريزه اسلامبول ١٩٢٦، س. ٥٩; إینكيليز اسيلي يازار ژوهن داونپورت ادي كچن ايسرينده موستشريكلرين كور’ان-ي كريم و هز. محمد هاكينداكي اولومسوز إیديه و إیسناتلاريني ردتمكتدير.
٤. إیبن ما، إی، ٦٣٦.
٥. إیبن ما، إی، ٦٣٦.
٦. إیبن سا’د، إی، ١٣٦.
٧. إیبن هانبل، وي، ٤٧.
٨. إیبن سا’د، وييي، ٢٠٥; إیبن ما، إی، ٦٣٩; ايبû داوود، إیي، ٦٠٨-٦٠٩; داريمي، سونن، اسلامبول ١٩٨١، س. ٥٤٣.
٩. إیبن هانبل، إیو، ١٧.
١٠. إیبن هانبل، و، ٥; ايبû داوود، إیي، ٦٠٦-٦٠٧.
١١. إیبن سا’د، وييي، ٢٠٤.
١٢. إیبن سا’د، وييي، ٢٠٤-٢٠٥.
١٣. تيرميزي، إیو، ٣٦٩.
١٤. إیبن سا’د، وييي، ٢٢٣، ٢٢٦.
١٥. اهزاب سûرسي ٢٨-٢٩.
١٦. اهزاب سûرسي ٦.
١٧. إیبن ما، إی، ٤١٥.
١٨. إیبن ما، إی، ٦٣٦.
١٩. إیبن سا’د، وييي، ٢٠٤; إیبن ما، إی، ٦٣٨.
٢٠. اجلûني، إیي، ٣.
٢١. واكيدي، إیي، ٦١٣.







یورم یاپ