گونجل عثمانلی توركجسی خبرلر

هيجرت

الصورة الرمزية لـ مسعود

هيجرت كلمەسي سوزلوكته تركتمك، ايريلماك، بير يري تركدە رك باشكه بير يره كوچ ايتمك انلامينه كلير. إیستيلاهته إیس، وزل اولاراك هز. پايكامبر’ين و مكلي موسلومانلارين مدين’يه كوچونو، گنلده إیس، كاير-ي موسليم بير اولكدن إیسلام اولكسينه كوچ ايتمايي إیفاده ايدر.

هز. پايكامبر، إیسلام’ي يايماك إیچين مركز اولابيلە جك بير يورت اراييشي إیچيندايدي. اقابه بياتلارينين كرچكلشتيگي سورچ إیچينده پلانلي بير شكيلده مدين’يه هيجرت إیچين كركلي زمين حاضرلانميشتي. چونكی مدينه ستراتژيك ونمه ساهيپتي. هز. محمد (س.ا.س.)’ين و ايلسينين، بويوك ددسي هاشيم’دن إیتيبارن، مدينه إیله سيكي باگلاري واردي. ابدولموتاليب’ين انسي هازرجلي إیدي. بير ارازي مسلسي يوزوندن ابدولموتاليب إیله امجاسي نوفل اراسينده مايدانه كلن چكيشمده مدينليلر ابدولموتاليب’ه يارديمه كلميشلردي. هز. پايكامبر’ين انسي âمينه و باباسي ابدولاه’ين كابيرلري مدين’ده إیدي. اباس’ين مدينليلرله ياكين دوستلوگی واردي. بونلاره ايك اولاراك اقابه بياتلاري و باشكه وسيللرله مدين’ده إیسلام’ين كوكلشمسي و ياييلماسي إیچين زمينين اويكون ‏اولدیگی ‏آڭلاشيلميشتي. إیكينجی اقابه بياتي’ندان سونره ربيولوول ايينه دوگری مك’ده هز. پايكامبر، هز. ايبû بكير، بونلارين ايللري، هز. علی و هاپسه اتيلمه هاستالق و كوچسوزلوك كيبي ندنلرله هيجرت ايتمايه إیمكان بولامايان بيركاچ كيشيدن باشكه موسلومان كالماميشتي. بير كيسمي هابشيستان’ده بولونماكله بيرليكت، چوگی مدين’يه هيجرت ايتميشلردي. هز. ايبû بكير چوك كره هز. پايكامبر’دن هيجرت إیچين إیزين إیستميش; انجاك “اله ايتم; بلكي الل سانه بير اركاداش ورير” كارشيليگيني الميشتي. هز. ايبû بكير، او اركاداشين كنديسي اولماسيني ارزی ايدييوردو.١

هز. پايكامبر’ين هيجرت ايسناسينده تاكيپ ايتييگي يول

هز. پايكامبر’ين ديگر موسلومانلارله سون انه كادار هيجرت ايتمميش اولماسي، مكه موشريكلرينين اونون هيجرتينه اينكل اولمه إیهتيمالي إیله اچيكلانابيلير. چونكی مكه موشريكلري، اونون بير باشكه كابيله إیله بيرلشمسينين كنديلرينين الايهينه كليشملره يول اچاجاگيني تاهمين ايدبيلييورلاردي. مكه موشريكلري إیسلام’ين مدين’ده ياييلماسيندان و موسلومانلارين اورايه هيجرت ايتمسيندن راحتسيز اولويورلاردي. موشريكلر إیچين موسلومانلارين مك’يي تركتملري يترلي دگلدي. بيلاكيس بی كليشم، اينديشلريني داهه ده ارتيرميشتي. هز. محمد (س.ا.س.)’ين ده هيجرت ايدگيني تاهمين ايدييورلاردي و بونون كرچكلشمسيندن كوركويورلاردي.٢ ايساسينده اونلار مدين’يه هيجرته تملدن كارشييديلار. نيتكيم بی يوزدن اقابه بياتلاري كيزلي ياپيلميش، هز. ومر هاريچ ديگر موسلومانلار كيزليجه هيجرت ايتميشلردي. چونكی موشريكلر، إیسلامييت’ين مدين’ده كوچلنمسيندن كوركويورلاردي. هز. محمد (س.ا.س.) ده هيجرت ايدر و إیسلام اوراده كوچلنيرس، بويله بير كليشمه مكليلر إیچين سيياسي و ايكونوميك اچيدان تهليكه ارزدردي. مدين، مك’يي سوريي’يه باگلايان كروان يولی اوزرينده ير الديگيندان، كورايش’ين تيجاري هاياتي و هر شايدن ونجه مك’نين ديش كوونليگي تهليكايه كيرميش اولوردو.

بوتون بونلار كورايش موشريكلريني درين درين دوشوندورويوردو. اويسه هنوز فيرسات ايلريندن كاچميش ده دگلدي. هز. محمد (س.ا.س.) هالا ارالارينده إیدي. اونی اورتادان كالديريرلارسه تهليكايي (!) ونلايبيليرلردي. بونی دوشونويورلاردي; فاكات بني هاشيم’دن چكينييورلاردي. چونكی اونی ولدورورلرس، بني هاشيم كان داواسينه كوكيشير، كورايش كابيللري اراسينده بلكي بی كابيلنين تاریخينده إیلك دفه كنيش كاتيليملي، اوزون ييلار سوربيلە جك و چوك كان دوكولبيلە جك بير إیچ ساواش چيكابيليردي.

سوركلي چوزوم (!) اراييشي إیچينده بولونان موشريكلرين إیلري كلنلري كركلي ونلملري الماك اوزره داروندو’ده توپلانديلار و كونويی تارتيشتيلار. ‏گوندم كنديلري إیچين چوك ونملي ‏اولدیگوندان، هاشيموگولاريندان ايبû لهب ديشينده هيچ كيمسايي و كوونمديكلري كيشيلري إیچرييه الماديلار. توپلانتيده باشليجه اوچ كوروش اوزرينده دورولدو: بيرينجیسي، هز. محمد (س.ا.س.)’ي هاپسه اتيپ زينجیره وورماك و ولونيه كادار بوراده توتماك. فاكات موسلومانلارين كليپ اونی كورتارابيلگي إیهتيمالي كوز ونونه اليناراك بی فيكير بگنيلمدي. إیكينجیسي، اونی مك’دن سورمك و بير داهه بورايه سوكماماك. سوركون ايديلديگي يرده بير چوره اولوشتوراراك مك’يي ايله كچيرگي دوشونسييله بونون اوزرينده ده دورولماييپ بير باشكه كوروشه كچيلمسي إیستندي. اوچونجی اولاراك ايبû هيل بير تكليف اورتايه اتي. بونه كوره هر كابيلدن بيرر تانه كوچلی كوووتلي كنچ سچيليپ ايلرينه كسكين بيرر كيليچ الاراك، تك كيشينين ووروشی كيبي هپ بيرليكته هز. محمد (س.ا.س.)’ين اوزرينه سالديراجاكلار و اونی ولدوركلردي. او زمان هاشيموگولاري توم كابيللره كارشي كان داواسينه كوكيشاماياجاكلار و دييته رازي اولماك زورونده كالاجاكلاردي. دييتي بوتون كابيللر اورتاكلاشه ودايكتي. بی تكليف اويبيرليگي إیله كابول ايديلە رك اويكولانماسينه قرەر وريلدي. بی هوسوسه كور’ان-ي كريم’ده إیشارت ايديلمكتدير: “هاتيرله كي، كافيرلر سني توتوپ باگلامالاري وايه ولدورملري ياهوت سني يوردوندان چيكارمالاري إیچين سانه توزاك كورويورلاردي. اونلار سانه توزاك كوراركن الل ده اونلاره توزاك كورويوردو. چونكی الل، توزاك كورانلارين ڭ ‏اییسيدير”.٣

موشريكلرين الميش ‏اولدیگی قرەردان سونره برايل، هز. پايكامبر’ه كلە رك الل تالا’نين هيجرت إیچين كنديسينه إیزين ورديگيني بيلديردي. كورايش’ين سويكاست تشبوسونه داير قرەر الديكلاريني كومشولاريندان دويوپ هز. پايكامبر’ه هابر ورن كيشينين، ابدولموتاليب’ين كاردشينين كيزي روكايكه بينت سايفيي ‏اولدیگی ده كايدديلير.٤

پايكامبريميز دورومدان هابردار اولور اولماز درهال مدين’يه هيجرت ايتمايه قرەر وردي. بير وگله واكتي هز. ايبû بكير’ين ايوينه كيتي. هز. پايكامبر، هز. ايبû بكير’ين ايوينه صباح و اقشام ساعتلرينده اوگراردي. بی دفه اليشيك اولماديگي بير ساعتته زييارت ايديشيندن ونملي بير كونوده كوروشمك إیچين كلديگي ‏آڭلاشيلييوردو. هز. پايكامبر، الل’ين كنديسينه هيجرت إیچين إیزين ورديگيني بيلديردي. هز. ايبû بكير برابر يولجولق ياپيپ ياپماياجاكلاريني سوردو. “اوت” وابيني الينجه سوينجیندن اگلادي. اوزون سوردن بري بسلديگي دولردن بيريسيني هز. پايكامبر’ين ايمرينه تاهسيس ايتيگيني بيلديردي. هز. پايكامبر إیسه دوايي انجاك پاراسيني ودمك سورتييله كابول ايدبيلگيني سويلدي و بی دولردن بيريسيني الدي. “كاسوا” ادلي دوه بودور. هز. ايبû بكير’ين كيزلاري ايسما و âيشه يولجولق إیچين ازيك حاضرلاديلار. هز. پايكامبر و هز. ايبû بكير، يول كيلاووزلوگی إیله اونلی ابدولاه ب. اورايكيت ادلي كيش‏ایی كيلاووز اولاراك كيرالاديلار. هز. ايبû بكير كيلاووزه دولري تسليم ايتي. اوچ ‏گون سونره سور داگي’نين ايتگينده بولوشماك اوزره سوزلشتيلر. ابدولاه ب. اورايكيت هنوز إیسلام’ي كابول ايتمميشتي، امه ماهارتلي بير كيلاووز اولماسينين يانينده كوونيلير بير كيمسايدي. اسلن ديل كابيلسيندندي; كورايش’ين ده سهم كولونون انتلاشماليسي إیدي.

هز. پايكامبر همن ايوينه دوندو. اوزرينده بولونان ايمانتلري هز. علی’يه بيراكاراك ساهيپلرينه ورمسيني و پشلريندن كلمسيني سويلدي. موشريكلري يانيلتماك إیچين كجە كندي ياتاگينده اونون ياتماسيني إیستدي. كجە ياريسي هز. ايبû بكير’ين ايوينه كيتي. هر إیكيسي ده كجە واكتي ايوين اركه كاپيسيندان چيكيپ، يايه اولاراك مك’نين بش كيلومتره ‏گونايباتيسينده بولونان سور داگي’نداكي كيزلنمايه ايلوريشلي ماگارايه كيتيلر. مدينه كوزايده ‏اولدیگی هالد، ‏گونايه دوگری كيتملري هدف ساشيرتماك إیچيندي. ماگاراده اوچ ‏گون اوچ كجە كالديلار. بی سوره زارفينده هز. ايبû بكير’ين ازاتليسي âمير ب. فوهايره كويونلاري بی بولكده اوتلاتاراك ماگارانين ياكينينه كتيرييور، اونلار ده ساگيپ تازه سوت إیچييورلاردي. هز. ايبû بكير’ين كيزي ايسما ماگارايه يييە جك كتيرييور، ‏گوندوزلري مك’ده كچيرن اوگلی ابدولاه ده كجەلري ماگارايه كلە رك شهيرده اولوپ بيتنلري هابر ورييوردو. ابدولاه صباحه ياكين شهره كيدركن âمير ب. فوهايره ده كويونلاري اونون پشيسيره سورە رك اياك إیزلريني اورتادان كالديرييوردو. موشريكلرين سيكي تاكيبي دولاييسييله ماگاراده سيكينتيلي انلار ياشاندي.

وته ياندان كورايشليلر صباح اولوپ هز. پايكامبر’ين ياتاگينده هز. علی’نين ياتيگيني كورونجه هايال كيريكليگينه اوگراديلار; سûيكاستين باشاريسيزليكله سونوچلانماسي اوزرينه هيدتلنديلر. هز. علی’يي ونجه هارم-ي شريف’ه كوتوروپ هاپستيلر; فاكات داهه سونره سربست بيراكتيلار. بی اراده رسûل-ي ايكرم’ي ولدورن وايه ايسير ايدن كيمسايه يوز دوه ودول وركلريني مك’نين هر تارافينده إیلان ايتيلر. ايريجه كنديلري ده درهال اونی ارامايه كويولدولار. ارالارينده ايبû هيل’ين ده بولوندوگی بير كروپ، هز. ايبû بكير’ين ايوينه كلە رك ايسما’يي سوركويه چكتي. ايسما’نين باباسينين نرده ‏اولدیگونی بيلمديگيني سويلمسي اوزرينه ايبû هيل اونه بير توكات ووردی و كوپلريني يره دوشوردو. موشريكلر هز. ايبû بكير’ي ده ايوينده بولامايينجه رسûل-ي ايكرم’ين اونونله بيرليكته كيتيگي كانااتينه وارديلار. درهال مدينه يولونی توتولار. مك’يي كاريش كاريش اراديلار. بير كروپ، إیزلريني تاكيپ ايدە رك سور داگي’نه كلدي و هز. پايكامبر’ين ساكلانديگي ماگارانين اگزينه كادار واردي. بونون اوزرينه هز. ايبû بكير اينديشلندي. هز. پايكامبر اونه اينديشلنممسيني سويلدي و موشريكلرين كنديلرينه زارار ورمايگيني بيلديردي. هز. ايبû بكير اولايي شويله انلاتير: “بير اره باشيمي كالديرديگيمده كورايش جاسوسلارينين اياكلاريني كوردوم و “يا رسûلالل! بونلار ايگيليپ باكسالار بيزي كورورلر” دیدیم. رسûلولاه “سوس يا ايبا بكير! إیكي يولداش كي، الل اونلارين اوچونجوسودور، هيچ اينديشه ايديلير مي”؟ بويوردو. كور’ان-ي كريم’ده بی هوسوسه إیشارت ايديلمكتدير: “محمد’ه يارديم ايتمزسنيز، بيلين كي، إینكار ايدنلر اونی مك’دن چيكارديكلارينده ماگاراده بولونان إیكي كيشيدن بيري اولاراك الل اونه يارديم ايتميشتير. اركاداشينه “وزولم، الل بيزيمله برابردير” دييوردو. الل ده اونه كوون ورميش، كورمديگينيز اسكرلرله اونی دستكلميش، إینكار ايدنلرين سوزونی الچالتميشتي”.٥

موشريكلر ماگارانين اگزينه كادار كلديكلري هالده إیچرييه باكماميشلار، اونلاري باشكه يرلرده ارامايه كويولموشلاردير. هز. پايكامبر و هز. ايبû بكير ماگارايه كيرديكتن سونره و موشريكلرين كلمسيندن ونجه بير ورومگين ماگارانين كيريشينه اگ كرديگي و بير كوورجینين ده يومورتلاييپ كولوچكايه ياتيگي; بونی كورن موشريكلرين إیچرييه باكمه احتیاجي هيستمدن چكيپ كيتيكلري كايناكلارده كايدديلمكتدير٦ كي بونلارين مايدانه كلمسي إیمكان ديشي دگلدير. شی كادار وار كي، پايكامبريميز يولجولوگه چيكاركن نه ورومگي و نه ده كوورجیني هسابه كاتميشتي. او، توم كركلي تدبيرلري الاراك يوله چيكميشتي.

ماگاراده كچيريلن اوچونجی ‏گونون سونونده موشريكلرين اراشتيرمالاري ياواشلاميشتي. كيلاووز، سوزلشيلن ساعتته دولرله بيرليكته سور’ه كلدي. رسûل-ي ايكرم، هز. ايبû بكير و âمير ب. فوهاير، ابدولاه ب. اورايكيت’ين كيلاووزلوگونده مدين’يه دوگری يوله چيكتيلار. كافيل، توزاگه دوشممك إیچين كروانلارين إیزلديگي إیشلك يولی وايه بيلينن باشكه بير كوزركاهي تاكيپ ايتمدي. شايت إیشلك يولاردان بيريني إیزلسلردي، مك’يه كيدن يولجولار اونلاري إیهبار ايدبيليرلردي. مك’دن ايريلديكتان سونره مدينليلرين هيمايسينه كيرينيه كادار ولدورولبيليردي. بی سبپتن، كيلاووزون ترجیه ايتيگي يولی إیزلديلر. بی يول، مك’نين ‏گوناييندكي سور’دن باشلار، جید’يه دوگری كوزايباتي إیستيكامتينده بير مودت كيديلديكتن سونره تكرار إیچ كيسمه دونر، مك’نين كوزاييندكي اوسفان’دان إیتيبارن اسيل يوله دورت دفه كسيشير، يولون تام ياريسينده جوهفه موكيينده ايساس يولون كيزيلدنيز تارافينه كچر و بی إیستيكامته مدين’يه اولاشير. جوهف’دن سونره ده آرتيق كورايش’ين نوفوز بولكسيندن چيكيلميش اولور.

سور ماگاراسي

كافيله مدين’يه دوگری إیلرلركن بيركاچ دفه تاكيبه اوگراييپ سوركويه چكيلمك إیستندي. فاكات بی تشبوسلر باشاريسيزليكله سونوچلاندي. بونلاردان بيريسي شی شكيلده كرچكلشتي: كينانه كابيلسينين بير كولی اولان مودليجوگولاريندان سوراكه ب. ماليك، كورايش’ين وا’دتميش ‏اولدیگی ودولدن هابردار اولموشتو. هز. پايكامبر و اركاداشلارينين كابيللرينين ياكينيندان كچتيگيني وگرنير وگرنمز سيلاهلاناراك اتينه بيندي و هاركته كچتي. رسûل-ي ايكرم و اركاداشلارينه ياكلاشينجه اتينين اياكلاري سورچتو. تكرار توپارلاناراك اتيني ماهموزلادي; بی دفه اتين اياكلاري كومه ساپلاندي و كنديسي ده يره دوشتو. اتيني كندي چاباسييله كورتاراماييپ اولايده ده فوكالاده بير دوروم سزينجه ايمان ديلدي. چونكی دوروم كريتيك إیدي; سوراكه دنكسيني كايبتميش و يايه كالميشتي. هز. پايكامبر و اركاداشلاري دورت كيشي إیديلر. إیستسلردي اونی ولدوربيليرلردي. امه بونی ياپماييپ اونی افتيلر. اونون ايمان إیستمسي اوزرينه هز. پايكامبر و اركاداشلاري دوردولار. سوراكه إیلرلدي. او، اتينين هز. پايكامبر’ين دوه ايتيگي بير ايسناده دوشتوگونی سويلميشتير. هز. پايكامبر سوراكا’نين ياكلاشتيگيني كورونجه “الل’يم اونی دوشور”! دييه دوه ايتميش، اتي كاپاكلانان سوراكه “اي الل’ين نبيسي! نه ديلرسن ايمرايل” دميش، رسûلولاه ده “سن كريده دور، اركاميزدان كلنلري بيراكما”٧ دميشتير. سوراكه ورديگي بی سوزی توتو. ايريجه كنديسينه بير ايمانامه وريلمسيني إیستدي. هز. پايكامبر ده âمير ب. فوهاير’يه بير ايمانامه يازديراراك كنديسينه وردي. داهه سونرالاري سوراكا’نين هيلسيني وگرنن ايبû هيل اونه چوك كيزميش و هاكينده بير هيجوييه سويلميشتير.

بی تهليكه اتلاتيلديكتان سونره بی دفه بير باشكه ودول هوسليسي هاركته كچتي. ايسلم كابيلسينين سهم كولونه منسوپ بورايده ب. هوسايب، ارازيسيندن كچن هز. پايكامبر و يانينداكيلري دوردوروپ كيمليكلريني وگرنمك إیستدي. فاكات سونونده هز. پايكامبر’ين كونوشماسيندان ايتكيلنە رك موسلومان ‏اولدی. ايريجه هز. پايكامبر’ين مدين’يه بايراكسيز كيرمسيني اويكون كورمديگي إیچين كندي ساريگيني چوزوپ ميزراگينه باگلادي. ارازيلريندن چيكينجايه كادار اونلاره موهافيزلق ياپتي.

بونونله بيرليكته هيجرت يولجولوگی ايسناسينده كافيلايه ميسافيرپرورليك كوسترنلر ده ‏اولدی و هوش اولايلار ياشاندي. يينه ايسلم كابيلسيندن ايوس ب. هوجر، كروانه بير دوه تمين ايتي و مدين’يه اولاشينجايه كادار كنديسينه رفاكات ايتمك اوزره مس’ود ب. هونايده ادلي هيزمتچيسيني هز. پايكامبر’ين ايمرينه وردي. كافيله كودايد’ه كلينجه يييە جك بير شايلر الماك اوزره هوزاه كابيلسينه منسوپ اومی ما’بد (âتيكه بينت هاليد)’ين چاديرينه اوگرادي. بوراده إیستيراهات ايديپ يمك يديلر. اومی ما’بد’دن هورمه وايه ايت ساتين الماك إیستديلر. فاكات او، يانينده يييە جك بولونماديگيني سويلدي. او سيراده هز. پايكامبر چاديرين يانينده سورويه كاتيلاماياجاك كادار زاييف و سوتن كسيلميش بير كچي كوردو. اونی ساگماك إیچين موساده إیستدي. كچ‏ایی بسمله إیله ساگينجه اوراداكيلره يتيپ ارتاجاك كادار سوت وردي. فساهات و بلاگاتييله اونلی اولان اومی ما’بد’ين سورويی اوتلاتيكتان سونره چاديره دونن كوجاسي ايبû ما’بد ايل-هوزاî’نين إیستگي اوزرينه هز. پايكامبر’ي تاريف ايدركن كولانديگي إیفادلر چوك مشهوردور.٨ بونلار هيليه ايدبيياتينه كايناك اولموشتور. اونون اوگلی ما’بد ايل-هوزاî، إیلريد، اوهود ساواشي’ندان سونره مك’يه دوگری يوله چيكان موشريك اوردوسونه كارشي سوگوك ساواش تاكتيگي اويكولاماك سورتييل، موسلومانلاره يارديم ايدكتير. دولاييسييله ما’بد ايلسي هز. پايكامبر’ه و موسلومانلاره سيكينتيلي دوروملارده يارديمي إیله تانينميشتير.

داهه سونره مدين’يه دوگری يولارينه دوام ايتيلر. جوهفه موكيينه وارديكلارينده هيجرت يولونون انه كروان يولويله كسيشتيگي نوكتاده هز. پايكامبر، مكه يولونی تانيدي و اورايه وزلم دويدو. بونون اوزرين، زولمه اوگراتيلاراك هيجرته مجبور بيراكيلديگي يوردی مك’ي، دوشمانلارينه اوستونلوك ساگلاياراك دوندورولگينه إیشارت بويرولان اشاگيداكي âيت-ي كريمه نازيل ‏اولدی:” (رسûلوم!) كور’ان’ي (وكومايي، تبليگ ايتمايي و اونه اويمايي) سانه فارز كيلان الل، ايلبته سني يينه دونولە جك يره دوندوركتير…”.٩

هز. پايكامبر ١٢ ربيولوول ١/٢٤ ایلول ٦٢٢’ده مدين’يه ٣ كم. كادار اوزاكليكته بولونان كوبا’يه اولاشتي. بوراده ايوس كابيلسينين بير كولی اولان اوف ب. ماليكوگولاري اوتورويوردو. هز. پايكامبر بونلاردان امر ب. اوفوگولارينه ميسافير ‏اولدی. بی كابيلنين ريسلريندن كولسûم ب. هيدم، كنديسيني دورت (وايه اون دورت) ‏گون اگيرلادي. بی سوره زارفينده كوبا’ مسجیدي إینشه ايديلدي. بی مسجیدين كيبله تارافينه كلن دووارينه إیلك تاشي هز. پايكامبر، اونون يانينه إیكينجی تاشي ده هز. ايبû بكير كويدو. مك’ده اوچ ‏گون اوچ كجە كالديكتان و كنديسينه بيراكيلان ايمانتلري ساهيپلرينه إیاده ايتيكتن سونره يوله چيكان هز. علی كوبا’ده هز. پايكامبر’له بولوشتو.

هز. پايكامبر بير جمعە ‏گونی كوبا’دان مدين’يه دوگری هاركت ايتي. ساليم ب. اوفوگولارينين اوتوردوگی رانûنا واديسينين اورتاسينده اركه اركايه إیكي هوتبه اوكوياراك يوز كادار موسلومانين إیشتيراكييله مدين’ده إیلك جمعە نامازيني كيلديردي. بوراداكي مسجید بوكون “جمعە مسجیدي” اولاراك بيلينير. نامازدان سونره كافيله مدين’يه دوگری يول اليركن هوك يولون إیكي تارافينه ديزيلميش سوينچ كوستريلري ياپييوردو. ونوندن كچيلن كابيللرين تمسيلجیلري هز. پايكامبر’ي ايولرينه داوت ايدييورلاردي. هز. پايكامبر دوسينين كندي هالينه بيراكيلماسيني إیستدي. بويلجه بني ساليم ب. اوف، بني بايازه بني سايد، بني زورايك و بني’ل-هاريس يورتلاريندان كچيلە رك هازرج’ين بير كولی اولان نكاروگولارينين يوردونه (دار) واريلدي. دوه بوراده بني ماليك ب. نكار’دان رافي’ ب. امر’ين اوگولاري اولان و مواز ب. افرا’نين هيمايسينده بولونان سهل و سوهايل ادلارينداكي إیكي يتيم چوجوگه ايت بير ارسانين اوزرينده چوكتو. دونين چوكتوگی يره ايوي ڭ ياكين اولان ايبû ايييûب ايل-نساري (هاليد ب. زايد)، هز. پايكامبر’ين ايشيالاريني الاراك ايوينه كوتوردی و كنديسيني مسجید’ين و يانينداكي اودالارين إینشااتي تاماملانينجايه كادار يدي اي بويونجه ميسافير ايتي. ايس’اد ب. زوراره ده هز. پايكامبر’ه اوزرينده ياتماسي إیچين بير سرير (كاريولا) هدييه ايتي.١٠ هيجرتن سونره يسريب شهري “مدينتو’رسûل” وايه “ل-مدينتو’ل- مونوور” اديني الدي.

هيجرت، هم إیسلام تاریخينين، هم ده دونيه تاریخينين ڭ ونملي اولايلاريندان بيريدير. كايناكلارده هيجرتين بيرينجی ييلي هاكينده ونكي ييلاره اورانله چوك فازله بيلكي بولونماكتادير. بی اولايده هز. پايكامبر’ين و موسلومانلارين فداكارليگينه داير چوك كوزل ورنك داورانيشلار بولماك مومكوندور. موهاجیرلر، مك’دن سادجه يانلارينه الابيلديكلري بير كيسيم منكول ايشيه إیله هاركت ايدييورلار، دوگال اولاراك يورت، ايو-بارك و هايوان سورولريني مك’ده بيراكييورلاردي. دونولوپ دونولمايگي وايه دونمه إیمكاني اولورسه نه زمان دونولگي بيلينمييوردو. دولاييسييله موهاجیرلرين مالي كاييپلاري بويوكتو. فاكات فداكارليكته بولونماكتان هيچ ده چكينمييورلاردي. مدين’يه هيجرته كاليجيلق واردي. ياني اوراده كالماك ماكسادييله كيديلييوردو.

هيجرتين يكانه اماجي إیشكنجه و سيكينتيلاردان كورتولماك دگلدي. بونونله برابر كايه بی اولسه داهي ياديركاناجاك بير دوروم يوقتور. چونكی إیسلام’ده دونيه و اهيرته ‏اییليك، كوزليك و موتلولق إیستمك ايساستير. فاكات هز. پايكامبر’ي و ساهابايي مدين’يه هيجرت إیچين هاركته كچيرن ايساس اونسور، إیسلام’ين اوراداكي پارلاك كلگييدي. يوقسه موسلومانلار مدين’ده ده سيكينتيلاره ماروز كالميشلار و چشيتلي كوچلوكلرله كارشيلاشميشلاردير. شی كادار وار كي، مك’ده موشريكلرين ايزييتلرينه كارشي سابير تاوسييه ايديليركن، مدينه دونمينده ميسيلمه هاكي وريلميشتير. بی هاك، كركتيگينده جانلاريني و مالاريني اورتايه كويمالاريني كركتيرييوردو. موسلومانلار مدينه دونمينده إینسانوگلی إیچين ڭ بويوك فلاكتلردن بيري اولان ساواشله دفالارجه كارشي كارشييه كالميشلاردير. بدير، اوهود، هندك و هوناين ساواشلارينده ولوم-كاليم موجادلسي ورميشلردير. انجاك، اونلار كندي إیچلرينده بيرليك و دايانيشمه إیچينده بولونموشلار و هوزورلی بير توپلوم اولوشتورموشلاردير.

هيجرت، رسûل-ي ايكرم’ين سبپلره باگليليگه سون درجه ونم ورديگيني كوسترمكتدير. ايويندن چيكتيگي اندان إیتيبارن “يانيلتيجي بير روته چيزرك”١١ مكه موشريكلرينين هيله و توزاكلاريندان كورتولموش، داكيك بير ستراتژي سايسينده مدين’يه اولاشميشتير. بی نوكتاده الل’ين يارديم و دستگينين ده اونوتولماماسي كركير. فاكات سبپلره اولابيلديگي ولچوده باگلي كالميش و تدبيري ايلدن بيراكماميشتير.

هيجرت’ته هز. پايكامبر’ين إیراده ساهيبي و سابيرلي اولمه الل’ه سونسوز كوون دويمه اوميتسيزليگه كاپيلمامه سوكûنتي موهافازه هوشكورو، باگيشلامه و سارت كيبي واسيفلاريندان هربيري إیچين داورانيش ورنكلري بولونماكتادير. بونلار هر موسلومان إیچين بيرر دوستوردور. سيكينتيلاره كوگوس كرم، فداكارليك، إیسلام اوگرونه جانيني و ماليني اورتايه كويمه دونيوي إیليشكيلري و منفااتلري بير تارافه بيراكاراك كاردشليگي و الل’ين ريزاسيني دوشونم، وريلن سوزده دورمه و دوستلق ورنكلريندن تابلولاري هم ساهابيلرين و هم ده رسûل-ي ايكرم’ين هيجرتينده كورمك مومكوندور. هيجرت، موسلومانلارين تاریخه باكيشيني ايتكيلميشتير. ونميندن دولايي هز. ومر زمانينده (١٧/٦٣٨) تاكويم باشي اولاراك كابول ايديلميشتير. پايكامبريميز هيجرت ايتيگينده كامري تاكويمه كوره ايلي اوچ ياشيندايدي.

هز. پايكامبر’ين هيجرت ايسناسينده كوبا’دان بني ماليك ب. نكار يوردونه إینتيكالي

كايناكچا:

١. إیبن سا’د، إی، ٢٢٦; تابري، إیي، ٣٦٩.

٢. إیبن سا’د، إی، ٢٢٧; تابري، إیي، ٣٧٠.

٣. اينفال سûرسي ٣٠.

٤. إیبن سا’د، إی، ٢٢٣.

٥. توبه سûرسي ٤٠.

٦. إیبن سا’د، إی، ٢٢٨-٢٢٩; إیبن هانبل، إی، ٣٤٨; بلازوري، إی، ٢٦٠-٢٦١.

٧. إیبن سا’د، إی، ٢٣٥-٢٣٦

٨. إیبن سا’د، إی، ٢٣٠-٢٣١.

٩. كاساس سûرسي ٨٥.

١٠. هيجرت هاكينده كنيش بيلكي إیچين بك. إیبن هيشâم، إی، ٤٨٠-٥٠٠; إیبن سا’د، إی-٢٢٧-٢٣٨; بلازوري، إی، ٢٥٩-٢٦٨; تابري، إیي، ٣٨٣; إیبن ابديلبر، دورر، س. ٧٥-٨٧; إیبن سايييديناس، إی، ٢٨٦-٣١٤; ماكريزي، س. ٣٨-٤٨; دييانت دركيسي هيجرت وزل ساييسي، انكاره ١٩٩١; احمد ونكال، “هيجرت”، ديه كسويي، ٤٥٨-٤٦٢.

١١. و. مونتكومري وات، هز. محمد’ين مك’سي، س. ١٨٣.

یورم یاپ

الكترونیك پوستە یایینلانماز كركلی یرلر *

اره
قاتكورلر