گونجل عثمانلی توركجسی خبرلر

سليمييه جاميي’نين تزييناتي ١٦. يوزييلداكي ميمار سينان تارزينه دونوشتورولە جك

الصورة الرمزية لـ مسعود

١٥٧٥ ييليندان بی يانه إینانانلارين إیبادت ايتيگي تورك-يسلام ميماريسينين إینجیسي جاميد، كولتور و توريزم باكانليگي واكيفلار گنل مودورلوگی تارافيندان بيليم كورولی نزارتينده كاسيم ٢٠٢١’ده باشلايان اوناريمده آرتيق سون اشامايه كليندي.

جاميده ڭ چوك ييپرانمانين كورولدوگی ٤ مينارنين تاش اوناريملاري و تميزليكلري تاماملاندي.

انه و اولی كوبلريندكي كوچلنديرمه و اينژكسييون اويكولامالاري ياپيلان جاميد، كالم إیشي، هات و تزيينات چاليشمالاري سورويور.

وناريم كاپسامينده اولوشتورولان جاميدكي موجوت سوسلمه و كالم إیشلرينين، ميمار سينان دونميندكي ١٦. يوزييل تزيينات انلاييشينه اويكون شكيلده ينيدن دوزنلنمسي هدفلنييور.

هايت باشقاني اوگور درمان، انادولی اژانسي موهابيرينه ياپتيگي اچيكلاماده هوسنوهاتين وزليكله جاميلرده چوك إیستيفاده ايديلن بير سانات دالي ‏اولدیگونی سويلدي.

وسمانلي’نين هات ساناتينده زيروايه اولاشتيگي ١٩. يوزييلده ‏اسلامبول’ده دورين ڭ كوچلی هاتاتلاري بولونماسينه راگمن سليميي’ده ترجیه ايديلن إیسيملرين بی سويينين چوك آلتونده ‏اولدیگونی بليرتن درمان، “١٩. اسرين باشلارينده هرهالده اوسمانلي’نين مالي سيكينتيلارينين ‏اولدیگی بير دويرد، ‏اسلامبول كيبي هوسنوهاتين چوك كچرلي ‏اولدیگی يردن كلن هاتاتلاري -مسله بير (موستافا) راكيم ايمسالي اولمايان بير كيمس، هاتات سامي ايفندي كيبي- زواتي بير تارافه بيراكيپ ايديرن’ده ماهالي يازي يازان، ياني كنديلرينه هاتات دنمايە جك سوييده اولان كيمسلرله ١٩. اسرين باشينده سليمييه جاميي’نين دولدورولماسي بني چوك راحتسيز ايدر. بونلارين بير ان ايوول كوكماسيني تمني ايدريم.” دييه كونوشتو.

هات ساناتينين وزليكله اوسمانلي دونمينده جامي ميماريسينين ايريلماز پارچاسي هالينه كلديگينه ديكاتي چكن درمان، بونون بيلهاسه جاميلرده باش تاجي ايديلديگيني ووركولادي.

درمان، بونون اوسمانلي دورينده هاد سافهاسينده چيكتيگينين آلتوني چيزرك، “چونكی بيلهاسه اوزاكتان اوكونابيلە جك لي سولوس يازيلاري جاميلرده چوك كولانيلدي. ايتلر وايه هاديسته كولانيلديگي إیچين بونلاره داهه فازله ير وريلمه إیمكاني دوگموشتو. بيلهاسه ١٩. اسيرده هوسنوهاتين ڭ موكمل دورينه ايريشتيگي ييلارده سيز ‏اسلامبول’ون فوكالاده مووافاك و بويوك هاتاتلاريني ايديرن’يه چاگيرماييپ ماهالي، ادي ساني دويولماميش كيمسلري بی إیشه ممور ايدين. دوگروسی بن بوندان چوك كونميشيمدير.” إیفادلريني كولاندي.

و دونمين اوسمانليسي ‘باشكالاري نه در؟’ فيكريندن مونززهتير”

هايت باشقان يارديمجيسي پروف. در. سادتين وكتن ده سون زمانلارده جاميدكي بير پروبلمله كارشي كارشييه كالديكلاريني ديله كتيردي.

وكتن، “سليمييه جاميي’نين انه كوبسينده ياپيلان تزييناتي اويكون بولانلار وار، بولمايانلار وار. بيز ده بی إیهتيلاف وسيلسييله مسلايه موتالي ‏اولدیك.” دیدی.

هر مدنييتين كندي إینانچلاري و اييلملري دوگرولتوسونده بيچيملريني اورتايه كويدوگونی بليرتن وكتن، “سليمييه جاميي ده بلي بير دونمده بيزه ايت توپلومسال بير ياپينين كندي وزكون مدنييت تاساووورونی كندي إیرادسييله نت بيچيمده اورتايه كويدوگی بير ياپيدير. شيمدي ديشاريدان بير ورنك وراييم. كاتوليك هريستييان مدنييت تاساووورو، ١١. اسيردان باشلاياراك كندي كوتيك كاتدرالريني، كندي إینانچلاري إیستيكامتيند، كندي إیرادسينه كور، كندي بيچيملرييله اورتايه كويدوگی كيبي اوسمانلي مدنييت تاساوووری دهكي سوني إیسلام’ين بير يورومودور- كندي بيچيملريني سليمييه و باشكه كولييلرده بوتونجول باكيش اچيسي إیچينده چليشكيسيز اولاراك اورتايه كويموشتور. بوراداكي چليشكيسيز سوزونون آلتوني چوك كالين چيزييوروم. او دونمين اوسمانليسي ‘باشكالاري نه در؟’ فيكريندن مونززهتير چونكی كندينه كوونير.” دييه كونوشتو.

شی انكي تزييناتي ساوونان متينلري و راپورلاري اوكودوگونی اقتاران وكتن، شويله دوام ايتي:

“شونی كوردوم. سكولر و مودرنيست بير زيهين سليميي’يه باكييور. كوردوگی شاي تاریخي بير ايسردير. داهه ايرينتييه إینرسك اوسمانلي ميمارلق تاریخينين چوك كاتمانلي ونملي بير بلكسيدير. بی زيهين إیچين بير انتيك يونان تاپيناگي، بير رومه امفيتيياتروسو، پترا’داكي كالينتيلار، كوتيك بير كاتدرال ايني انلامده ايله الينير. هپسي تاریخي ايسردير. ميمارلق تاریخي إیچين چوك كاتمانلي ونملي وسيكالاردير. سكولر مودرنيست زيهين، سليميي’يي بی كاتكوريده ايله الير و بويله دگرلنديرير. بی ياكلاشيم سكولر مودرنيست زيهين إیچين توتارليدر و هيچبير ماهزور إیهتيوه ايتمز. بی ياكلاشيم إیسلام مدنييت تاساووورونه منسوپ بير بيراي إیچين فوكالاده يانليش و ايكسيك باكيش اچيسيدير.

بن إیسلام مدنييت تاساووورونه منسوپ بير بيراي اولاراك سليميي’يه باكتيگيم زمان إیلك مسجید-ي نبوي’يي كورويوروم. اوراده سونت-ي سنيييايله موشرف اولويوروم. سمبوليك ماناده مسجید-ي نبوي’يه كيدييوروم. پكي باشكا؟ كاب-ي مواززاما’يه كيدييوروم. اوراده توهيدي كورويوروم. داهه إیلريسي ده وار. سليميي’ده إیسلام مدنييت تاساووورونون بير إیكتيدار تارافيندان موسم هاله كتيريلميش و ياشاتيلان اويكولاماسيني كورمكتاييم. بی اويكولامانين ايديرنه كيبي بير شهيرده اولماسي ده بنيم إیچين ايري مانه إیفاده ايدييور. مدنييتيميزين آوروپە’داكي اوزون و ايتكين ماراسينين ‏گونوموزه يانسييان إیز دوشومو.”

جاميدكي موجوت تزييناتي ساوونان راپورلارده بی تزيينات إیچين ايديرنواري بير اوسلوپ دنيلديگيني، اوچ شرفلي جاميي’نين شاديروان اولوسونداكي بير كوبدن الينيپ كومپوزه ايديلديگيني اقتاران وكتن، بونون هيچ ونمي اولماديگينه دگيندي.

وكتن، زيهنييت إیتيبارييله بيراكتيگي إیزلنيم اوزريندن كومپوزيسيونون باروك ‏اولدیگونه ديكاتي چكرك، “مسله اوراده بيرتاكيم ماداليونلار وار. زييارت ايتيگيم باروك كيليسنين اوزرينده ملك تاسويرلري وار. هرهالده سليميي’نين كوبسينه ملك تاسويري ياپاجاك هالي يوق كيمسنين. ماداليونون إیچينه ايت يازاجاك امه ماداليون وار. دولاييسييله مدنييت نوكتاسيندان باكيلديگينده باروك بانه يابانجي، بني إیتن بير شاي. باروك بير تزيينات، سيزي الير كوتورور، نراي؟ يوزايسليگه ماهكوم ايدر.” دگرلنديرمسيني ياپتي.

جامييه إیلاهي كلامي دويماك إیچين كيتيگيني ووركولايان وكتن، “يسلام مدنييتي نوكتاسيندان باكيلديگينده بی تزييناتين تشكورلرله تاریخه إینتيكال ايتيريلمسي، اونون يرينه بيزيم سينان جاميلرينده كوردوگوموز و اوستاتلارينجه معلوم اولان بير تزييناتين ياپيلماسي إیجاپ ايدر. چونكی بلي كي بی تزيينات، سلطان مجید زمانينداكي سيكينتيلي دونملرده اورتايه چيكان بير رسيمدير. سلطان مجید’ين ترجوم-ي هالي و إیجرااتي معلومدور. بويله بير دونم كچيرميشيز. سليميي’يي تاریخي بير ايسر اولاراك ٤. بلكي ٥. سافهاده كوروروز. ونليكله بيزيم إیچين اوراسي مسجید-ي نبوي’نين ايديرن’دكي إیز دوشومودور. توهيدين و سونتين سمبولودور. توهيده و سونته كوتورماين هر تورلی اونسورون، اورادان ايدپلي شكيلده كالديريلماسي إیجاپ ايدر.” شكلينده كونوشتو.

“ديشاريدان باكان بير كوز، ياريم كوبلري، انه كوبايي، ايكسدرالاري، بيربيرلريندن باگيمسيز ميماري وكلر، إینشاات وكلري اولاراك كورور. هاته جامييه كيرن بير إینسان بونلاري كورمايبيلير.” ديين وكتن، بی سيستمدن بير وكايي چيكارديكلارينده سيستمين چوكبيلگيني اقتاردي.

“ياريم كوبلردكي تزييناتلار اورانتيلي بويوتولە رك انه كوبايه تاشيندي”

ناكاش و يوكسك ميمار سميه إیرتش إیسه جاميدكي چاليشمالارده تزييناتين بيليمسل وريلر، تاریخي بلكلر و وزكون ورنكلر تملينده حاضرلانديگيني سويلدي.

يرتش، اوناريم سورجینده حاضرلاديكلاري تزيينات پروژسينده سليمييه جاميي’نين ياريم كوبلرينده بولونان وزكون ناكيشلارين ايساس الينديگيني انلاتاراك، “ياريم كوبلردكي تزيينات بيربير، اورانتيلي شكيلده بويوتولە رك انه كوبايه تاشيندي. بو، يني بير تاساريم دگل. جامينين كندي وزكونلوگونه دونوشودور. بی قرەر، واكيفلار گنل مودورلوگونه سونولان و كابول ايديلن بيليمسل پروژه كاپسامينده الينميشتير.” دیدی.

جاميده داهه ونجه ده بولونان وزكون ١٦. يوزييل ناكيشلارينين وزليكله رواك كوبلري، كمرلر و ماهفيل تاوانلارينده ير الديگيني إیفاده ايدن إیرتش، “١٩٥٠’لي و ١٩٨٣’تكي اوناريملارده ياپيلان اراشتيرمالارده سينان دونمينه ايت ناكيش ورنكلري بولوندو. وزليكله اولی رواك كوبلرينده ١٦. يوزييله ايت موتيفلر بلكلرله سابيتير.” إیفادلريني كولاندي.

يرتش، بوكون تارتيشيلان تزييناتين اسلينده ١٨٤٠-١٨٦٠ ييلارينده ياپيلان باروك ايتكيلي سوسلملرين بير دوامي ‏اولدیگونه إیشارت ايدرك، شونلاري كايدتي:

“١٩٨٣’ته كوبه پنرلري چورسيندكي باروك تزيينات كلاسيك اوسلوپله دگيشتيريلدي. بو، انيتلار يوكسك كورولی قرەرييله كلاسيك تزييناته دوندورولدو. بوكونكی اوناريمده تكرار باروك سوسلملره دونولمسي انيتلار يوكسك كورولونون قرەرليليگينين سوركليليگيني كوسترمييور. انه كوبه ايتگيند، سينان’ين وزل اولاراك ياپتيگي ٢٥ سانتيمترليك پروفيل ير الييور. بی پروفيل، سوسلمنين سينيريني بليرلييور. يني تزيينات بی هاتين آلتونه إینمدن، وزكون ياپينين سينيرلارينه ساديك كاليناراك ياپيلدي.”

وناريمداكي ڭ بويوك هاساسييتين باشكه جاميلردن اوسلوپ ترانسفري ياپماك يرينه ياپينين كندي إیچيندن ورنكلر الماك ‏اولدیگونی ديله كتيرن إیرتش، “سليميي’دكي يني تزيينات، روستم پاشا’دان، كيليچ علی پاشا’دان دگل، بيززات سليميي’نين كندي إیچيندكي ورنكلردن الينميشتير. سينان’ين ‘وستالق ايسريم.’ دیدیگي بی ياپينين كندي كيمليگينه دونمسي هپيميزين ارزوسو. توم چاليشماميز بی يونده اولموشتور.” دگرلنديرمسيني ياپتي.

“كوبه مركزيندكي هاتين اوزرينده اوچ إیمزه وار”

هاتات مهمت وزچاي ده جاميدكي موجوت كوبه يازيلارينين و تزييناتين ١٦. يوزييله ايت اولماديگينين بلكلرله و إیمزالارله سابيت ‏اولدیگونون آلتوني چيزدي.

وزچاي، “كوبه مركزيندكي هاتين اوزرينده اوچ إیمزه وار. بيري ١٨٠٨ تاریخلي ناكشي’ي، بيري ١٨٨٣ تاریخلي هايري’ي، بيري ده ‏گونوموزده ياشايان بير ناكاشه ايت. بويله بير يازينين ١٦. يوزييلدان ‏گونوموزه كلديگيني سويلمك نه إیليمله نه ده إیلمي اهلاكله باگلاشير. بو، چوك يانليش بير شايدير. بونی إیديه ايدنلرين بی يازينين آلتوندان ١٦. يوزييل يازيسينين إیزلريني اورتايه چيكارمالاري كركيردي. ويله بير شاي يوق.” دييه كونوشتو.

جاميدكي موجوت هات يازيلارينين هم ساناتسال هم ده تاریخي دگر تاشيماديگيني إیفاده ايدن وزچاي، شونلاري كايدتي:

“وزكون اولمايان هيچبير تاریخي و سانات دگري اولمايان بی يازيلارين إیهياسي سون درجه يانليشتير. بونلارين كالديريلماسي كركير. كوبه تزييناتي و هاتييله إیلكيلي سونولان تارافي، بيزيم ساووندوگوموز پروژده سونولان هاتلار ده يينه دونمينه ايت جامي إیچينده بولونان هاسان چلبي’يه ايت ‏اولدیگی دوشونولن هارفلر باز اليناراك ياپيلان چاليشمالاردير. راسپالارده اورتايه چيكاريلان سينان دونمينه ايت يازيلارين كورونماسي، ايكسيكلرينين تاماملانماسي كركير انجاك سونرادان ايكلنن، موهدس يازيلارين كالديريلماسي زاروريدير.”

یورم یاپ

الكترونیك پوستە یایینلانماز كركلی یرلر *

اره
قاتكورلر