بيرلشميش ميلتلرين (بم) هاوه كاليتسيني اییلشتيرمايه دونوك چاليشمالاري تشويك ايتمك و كاموويونده فاركيندالق ياراتماك اماجييله ٢٠١٩’ده الديگي قرەرله هر ييل ٧ ایلول “ماوي كوكيوزی إیچين اولوسلاراراسي تميز هاوه گونو” اولاراك كوتلانييور.
ماوي كوكيوزی إیچين اولوسلاراراسي تميز هاوه گونو’نون تماسي بی ييل “هاوه إیچين ياريش” اولاراك بليرلندي.
هاتپه اونيورسيتسي موهنديسليك فاكولتسي چوره موهنديسليگي بولومی چوره بيليملري انه بيليم دالي باشقاني پروف. در. كولن كولو، كاز، پارتيكول وايه سيوي بيلشيكلرين إینسان و چوره ساگليگي اوزرينده ايتكي ايدە جك بويوته اولاشماسينين هاوه كيرليليگي اولاراك تانيملانديگيني سويلدي.
هاواداكي مولكولرين بيرچوگونون ولچولبيلير اولدیگونی و بليرلي سوييلره اولاشتيكلارينده هاوانين تميز يه ده كيرلي اولدیگونی كوسترديگيني إیشارت ايدن كولو، پارتيكول ماده دنيلن هاواداكي كاتي پارچاجيكلارين چاپلارينه كوره پم٢،٥ و پم١٠ شكلينده سينيفلانديريلديگيني كايدتي. كولی ٢،٥ ميكرونون آلتونداكي إینجه پارتيكولرين پم٢،٥، ١٠ ميكرونون آلتونداكي پارتيكولرين إیسه پم١٠ اولاراك تانيملانديگيني إیفاده ايتي.
كولو، كوچوك پارتيكولرين اقجیگرين درين كيسيملارينه إینە رك دولاشيم سيستمينه اولاشابيلديگيني و دامار راحتسيزليكلارينه يول اچابيلديگيني بليرترك، “هاواده ٣٠ ميكروندان ١٠٠ ميكرونه كادار پارتيكول كوربيلييوروز امه ١٠ ميكرون بيزيم سولويابيلديگيميز پارتيكول سوييسي. بورنوموزداكي كيلجال تويلر و اوراداكي موكوس ياپي ١٠ ميكرونون آلتونداكي پارچاجيكلارين ووجودوموزه كيرمسينه سبپ اولويور. او يوزدن توپلام پارتيكولره باكماك يرينه ١٠ ميكرون سوييسينين نه كادار اولدیگونه باكييوروز.” إیفادلريني كولاندي.
هاواده كاز فورمونده بولونان كوكورت ديوكسيت، ازوت ديوكسيت، كاربون مونوكسيت و اوزون كيبي كيرلتيجیلرين إینسان ساگليگيني تهديت ايتيگيني ووركولايان كولو، اوزونون استيم كيبي صاغلق پروبلملرينه و بيتكيلرين ياپراكلارينه زارار ورە رك بيتكيسل كاييپلاره يول اچابيلديگيني اقتاردي.
كولو، اورمان يانكيني و توز بولوتی كيبي دوگال ندنلرين ياني سيره هاوه كيرليليگينين بويوك كيسمينين إینسان كايناكلي اولدیگونه ديكاتي چكرك، ترميك سانترالر، فوسيل ياكيتلارين ياكيلماسي، چيمنتو، پترو-كيميه تسيسلري، مادنجیليك فاالييتلري، اولاشيم، يانليش تاريمسال اويكولامالار، اتيك يونتيمينين دوگری ياپيلماماسي، إینشاات چاليشمالاري كيبي فاكتورلرين هاوه كيرليليگينه يول اچان ايتمنلر اراسينده بولوندوگونی كايدتي.
هاوه كيرليليگي ندنييله هر ييل ٨،١ ميليون ايركن ولوم ياشانييور
دونيه صاغلق وركوتی (دسو) وريلرينه كوره هاوه كيرليليگينين إینسانلارين ولومونده إیكينجی سيراده اولدیگونی انيمساتان كولو، “وزليكله بييوكوتله ياكيميندان إیچ اورتامده كايناكلانان هاوه كيرليليگي چوك جیدي اورانده پروبلم ياراتابيلييور. دسو، دونيه نوفوسونون يوزده ٩٩’ونون يينه كندي كيلاووز دگرلرينين اوزرينده كيرليليك سولودوگونی سويلويور. بی ده هر ييل ٨،١ ميليون إینسانين ايركن ولومونه سبپ اولويور.” دييه كونوشتو.
كولو، دونيانين ڭ كيرلي هاواسينين، إیسينمه سيستملرينين ڭ كوتو اولدیگی هينديستان، پاكيستان، بانكلادش كيبي يرلرده اولدیگونی هاتيرلاتاراك، دلهي، لاهور، داكه كيبي كنتلرده دسو’نون بليرلديگي سينير دگرلرين كات كات اوستونده هاوه كاليتسي سوييلرينين كوزلملنديگيني اقتاردي.
كوزاي آوروپە اولكلرينده نملي و بيتكي ورتوسونون توپراگي كاپلاديگي ايكوسيستمه ساهيپ اولماسينين بويوك بير اوانتاژ اولدیگونه ديكاتي چكن كولو، گوناي اسيه اولكلرينين كوراك و توزلی إیكليمه ساهيپ اولماسينين هاوه كيرليليگي اوزرينده ايتكيلي اولدیگونی انلاتي.
هاوه كوشولاري هاوه كيرليليگيني ايتكيلييور
كولو، چين’ين جیدي ونلملر الماسينه راگمن هاوه كاليتسي باكيميندان كوتو دورومده بولوندوگونی بليرترك، شونلاري كايدتي:
“وراده يوكسك نم سوييسي موجوت، چوك دوگال امه يوكسك نم پارتيكول اولوشومونی هيزلانديرييور و إیشيگين ير سوييسينه اولاشماسينه اينكل اولويور. هاوانين كاليتسيني دوشورويور. افريكه هيزلي كنتلشم، دوشوك كاليتلي ياكيت ياكيلماسي، كونترولسوز سانايي ندنييله يوگون كيرليليك ياشايان يرلردن. آوروپە اسلينده چوك بويوك ولچوده چوزدو. ايميسيونلاريني چوك جیدي ازالتميش و چوك كيرلي ايميسيون يايان سانايييي كندي بولكلريندن اوزاكلاشتيرميش دورومدا. هاوه كاليتسي چوك داهه ایی. يينه ده ترافيگين يوگون اولدیگی لوندره و پاريس كيبي يرلرده ريسك سوز كونوسو.”
هاوه كيرليليگييله موجادله ايديلمسي كركتيگينين آلتوني چيزن كولو، “هاوه كيرليليگييله موجادلده اتيلاجاك ڭ ونملي اديمين فوسيل ياكيتلاري ترك ايتمك. ايريجه تاريمده كونترولی كوبره كولانيمي، انيز ياكيمينين ونونه كچيلمسي، هاياته كچيريلن پوليتيكالارين تاكيپ ايديلمسي و واتانداشلارين بيلينچلنديريلمسي ده ونم ارز ايدييور.” دیدی.
كولو، هاوه كيرليليگي ندنييل، باشكه هاستاليكلاري بولونان ياشليلار إیله ببك و چوجوكلارين ڭ فازله ريسك آلتونده اولان كروپلار اولدیگونی سوزلرينه ايكلدي.
پم٢،٥ يوگونلوگونون ڭ يوكسك اولدیگی اولكه چاد
هاوه كاليتسي تكنولوژي شيركتي إیكاير تارافيندان ١٣٨ اولك، بولكه و توپراك پارچاسينداكي ٨ بين ٩٥٤ شهيردن ايلده ايديلن پم٢،٥ هاوه كاليتسي وريلريني إیچرن ٢٠٢٤ دونيه هاوه كاليتسي راپورو، اولكلردكي هاوه كيرليليگي بويوتونی كوزلر ونونه سرييور.
راپوره كور، پم٢،٥ يوگونلوگونون ڭ يوكسك اولدیگی اولكلر اراسينده إیلك سيراده متركوپ باشينه ٩١،٨ ميكروكرام إیله چاد ير الييور. چاد’ي، ٧٨ ميكروكرام إیله بانكلادش، ٧٣،٧ ميكروكرام إیله پاكيستان، ٥٨،٢ ميكروكرام إیله دموكراتيك كونكو جمهورييتي و ٥٠،٦ ميكروكرام إیله هينديستان تاكيپ ايدييور. توركيي، ١٥،٣ ميكروكرام إیله ليستنين ٦٧. سيراسينده ير الييور.
دونيه متورولوژي وركوتونه (ومو) كوره إیسه ٢٠٠٣–٢٠٢٤ رفرانس دونمي بويونجه پم٢،٥ انوماليلري إینلنديگيند، ٢٠٢٤’ته كانادا’نين كوزايي، امازون، سيبيريه و اورته افريكا’ده بييوكوتله يانمالارييله إیليشكيلي ارتيشلار ياشاندي.
كوزاي هينديستان’ده إینسان كايناكلي كيرليليك و بييوكوتله يانمالارينين كورولدوگی بولكلرده پم٢،٥ سوييلري يوكسلدي. ساهره چولو’ندن كوزايباتي افريكه اوزريندن اتلانتيك اوكيانوسو’نه تاشينان چول توزی ندنييله پم٢،٥ كونسانتراسيونلارينده ارتيش كايدديلدي. دوگی چين’د، إینسان كايناكلي ايميسيونلارين ازالماسييله پم٢،٥ سوييلرينده دوشوش و كوزايدوگی افريكا’ده ده توز ايميسيونلارينه باگلي ازالمه ايتكيلي اولدی.
یورم یاپ