يستيهاره نه انلامه كلمكتدير؟
سوزلوكته “خیرلي اولاني إیستم” انلامينه كلن إیستيهار، بير كيمسنين ياپماك إیستديگي بير شايين كنديسي إیچين خیرلي اولوپ-ولماياجاگي كونوسونده بير إیشارته كاووشماك ماكسادييله ياتمادان ونجه إیكي ركات ناماز كيلاراك الل’ه دوه ايتمسيدير.
ينسانلار، بازن كنديلري إیچين ونملي بير قرەر وركلري وايه بير سچيم ياپاجاكلاري زمان دونيه و اهيرت باكيميندان كنديلري إیچين هانكيسينين داهه خیرلي اولاجاگيني كستيرمزلر. بونی انلايابيلمك إیچين إیستيشاره ايدرلر و الل’تان يارديم ديلرلر. بی باكيمدان إیستيهار، بير باكيمه ياپيلاجاك إیشين خیرلي اولماسيني; خیرلي إیسه كرچكلشمسيني الل’تان ديلمك و او’ندان يارديم إیستمكتير.
هز. پايكامبر اشابينه هر إیشته إیستيهارايي، كور’ان’ين بير سورسيني وگرتيگي كيبي وگرتميشتير (بوهاري، تهكود، ٢٥; ايبû داوûد، ويتير، ٣١).
يستيهاره هانكي دوروملارده ياپيلير؟
يبادت و سواپ إیشلمك كيبي ایی اولدیگو، هارام و گوناه كيبي كوتو اولدیگی كسين اولاراك بيلينن شايلرده إیستيهاره ياپيلماز. إیستيهار، ياپيلماسينين دوگری اولوپ-ولماديگينده تردوت ايديلن شايلرده ياپيلير و يدي كره تكرارلانابيلير.
هز. پايكامبر (ساس)’ين تاوسييسي دوگرولتوسونده إیستيهاره ايسكيدن بري إیسلام دونياسينده âدت اولموش و ونملي ونمسيز بيرچوك هوسوسته گونلوك هاياتين بير پارچاسي هالينه كلميشتير. كوماندانلار سفره چيكمادان، سلطانلار ولياهتلاريني بليرلمدن ونجه إیستيهاره ياپار و بونون سونوجونه گنلليكله اويارلاردي. ايوليليك ونسينده و چوجوكلارين إیسيملرينين كونماسي ايسناسينده ده إیستيهاره ياپماك âدت اولموشتور. ايريجه بيرتاكيم تارتيشمالي ديني مسللرده فتوه وريركن بازي âليملر اولاشتيكلاري سونوجی إیستيهارايله دستكلمه يولونه كيتميشلردر (مسلا بك. إیبنو’س-سالاه، إی، ٢٩٣، ٣٩٦; إیي، ٤٣٤، ٤٨٤، ٤٨٥، ٥٠٧).
يستيهاره نامازي ناسيل كيلينير؟
يستيهاره نامازي مندوپ اولوپ، بيرينجی ركاتينده فاتيها’دان سونره كافيرûن سûرسي; إیكينجی ركاتينده فاتيها’دان سونره إیهلاس سûرسي اوكونور. نامازدان سونره إیستيهاره دواسي ياپيلير.
يستيهاره دواسي
ساهابدن جابير ب. ابدولاه دييور كي: “راسûلولاه، كور’ان’دان بير سûره وگرتير كيبي إیشلريميزين تامامينده بيزه إیستيهارايي وگرتييور و شويله دييوردو: “بيرينيز بير شاي ياپمايه نييت ايدينجه فارز ديشينده إیكي ركات ناماز كيلسين و اركاسيندان شی دوايي ياپسين:
اللَّهُمَّ إنِّي أسْتَخِيرُكَ بعِلْمِكَ وأَسْتَقْدِرُكَ بقُدْرَتِكَ، وأَسْأَلُكَ مِن فَضْلِكَ العَظِيمِ، فإنَّكَ تَقْدِرُ ولَا أقْدِرُ، وتَعْلَمُ ولَا أعْلَمُ، وأَنْتَ عَلَّامُ الغُيُوبِ، اللَّهُمَّ إنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أنَّ هذا الأمْرَ خَيْرٌ لي في دِينِي ومعاشِي وعَاقِبَةِ أمْرِي فَاقْدُرْهُ لي ويَسِّرْهُ لِي، ثُمَّ بَارِكْ لي فِيهِ، وإنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أنَّ هذا الأمْرَ شَرٌّ لي في دِينِي ومعاشِي وعَاقِبَةِ أمْرِي فَاصْرِفْهُ عَنِّي واصْرِفْنِي عنْه، واقْدُرْ لي الخَيْرَ حَيْثُ كَانَ، ثُمَّ أرْضِنِي.
الل’يم! سندن، سنين إیليم و كودرتيندن خیر بكلريم. سنين بويوك لوتفوندان تالپ ايدريم. سن كاديرسين، بنيمسه كوجوم يتمز، سن بيليرسين، بن بيلمم. سن بوتون كيزليليكلري بيلنسين.
الل’يم! بی إیشيم دينيم إیچين، دونيام و âهيرتيم إیچين سنين إیلمينده خیر دييه ير الميشسه اونی بانه ناسيپ ايت، اونی كولايلاشدر و اوگورلی كيل. ايگر بی إیشيم دينيم إیچين، دونيه و âهيرتيم إیچين سنين إیلمينده كوتو دييه يازيلميشسه اونی بندن، بني ده اوندان اوزاكلاشتير. خیر نرده إیسه اونی ناسيپ ايت و كونلومی اونه يونلت!”
هز. پايكامبر سوزونه دواملا، ‘يستيهارايي ياپان كيشي بی سيراده إیشيني ده سويلسين’ بويوردو. (بوهاري، “دا’اوات”، ٤٨).
ايريجه هز. âيشه واليدميز ده رسûلولاه(ساس)’ين كنديسينه شی دوايي وگرتيگيني ناكلتمكتدير: “الل’يم! شوفسيز بن سندن هايرين هر چشيديني إیستريم، دونيه إیچين اولاني ده âهيرت إیچين اولاني ده بيلبيلديگيمي ده بيلمديگيمي د. دونياده و âهيرته بيلبيلديگيم و بيلمديگيم شرين هپسيندن سانه سيگينيريم. الل’يم! كولون و پايكامبر’ينين سندن إیستديگي هر چشيت هايري بن ده إیستريم و اونون سانه سيگينديگي شرلردن بن ده سانه سيگينيريم. الل’يم! شوفسيز بن سندن نتي و بني نته ياكلاشتيران سوز و املري إیستييوروم. هنم اتشيندن و بني اونه ياكلاشتيران سوز و داورانيشلاردان سانه سيگينييوروم. سندن، بنيم إیچين تاكدر ايتيگين هوكمونی خیرلي كيلماني ديلييوروم.”
إیستيهاره دواسينين نامازدان همن سونره و كيبلايه دونولە رك اوكونماسي، ايلرين كالديريلماسي و دوه âدابينه ريايت ايديلمسي، دوانين كابول اولمه إیهتيماليني ارتيران كوزل داورانيشلار اولاراك تلاكي ايديلميشتير. إیستيهاره نامازينين كيليناماماسي هاليند، سادجه دواسي اوكونماكله يتينيلير.
نس ب. ماليك’تن ناكلديلن إیستيهاره هاديسينين دوامينده رسûل-ي ايكرم، “سونره كالبينه إیلك دوگان دويكويا/دوشونيه باك، اونه اويكون داورانمان خیرلي اولور” دميشتير (موناوي، إی، ٤٥٠). بونه كوره إیستيهارنين سونوجونده إینسانين إیچينه فراهليك، كنيشليك و إیچ هوزوری كليرسه او إیشي ياپماسي، سيكينتي، هوزورسوزلق و دارلق هالي دوگارسه ياپماماسي داهه خیرلي كورولموشتور.
بازي كايناكلارده روياده بیاض وايه يشيل كورولمسينين او إیشين خیرلي اولدیگونه سيياه وايه كيرميزي كورولمسينين شر اولدیگونه دلالت ايتيگينه داير ناكلديلن كوروشلر (يبن âبيدين، إیي، ٢٧) شاهسي تجروبلره دايانماكته دولاييسييله ديني بير ماهييتي بولونماماكتادر (سمير قرەني محمد ريزك، س. ٤٢-٤٣).
يستيهار، سادجه بير رويه كورمك إیچين ياتماك دگل، الل’تان هپ خیرلي اولاني إیستمه بيلينجینه اولاشابيلمكتير. بی بيلينچ، كيشينين، “اي رابيم! شايت سندن إیستديگيم شاي بنيم إیچين خیرلي إیسه اونی بانه ناسيپ اييل!” دييبيلمه شوورودور. بونه كوره إیستيهار، هر شايدن ونجه موسلومان’ين هايات تارزيدير.
إیبنو’ل-هاج ايريجه إیستيهاره إیله بيرليكته إیستيشاره ايتمسينين ده سونته اويكون بولوندوگونی سويلايە رك كيشينين هر إیكيسيني ده إیهمال ايتممسي كركتيگيني كايددر.
نس ب. ماليك واسيتاسييله رسûلولاه’ه نيسپت ايديلن بير ريوايته شويله دنيلمكتدير: “يستيهاره ايدن الدانماز، إیستيشاره ايدن ده پيشمان اولماز.” (تابراني، ايل-مو’مو’ل-وسات، وي، ٣٦٥)
يسلام بويوكلري، بی نبوي هاكيكاتي شی هيكمتلي وجیزايله پكيشتيرميشلردير: “دورت شاي واردر كي، بونلار كيمه وريليرس، كنديسينه موتلاكه كارشيليگي وريلير: كنديسينه شوكرتمه ناسيپ اولانه فازلاسي وريلير; توبه ايدنين توبسي كابول كورور; إیستيهاره ياپانه (خیرليسيني إیستاين) خیر وريلير; إیستيشاره ايدنه ده دوگری (نتي) وريلير.”
یورم یاپ