هوجه اهمد يسوي: هيچ كيمسنين كالبيني كيرما ولی بوزكيرين كوتلی شهري توركيستان’ده هاكان يولونون موسيسلريندن هوجه اهمد يسوي’نين (كس) كونول ديليندن نشت ايدن هيكمتلي سوزلري ديلدن ديله كونولدن كونله اقتاريلمايه دوام ايدييور: “كافير بيله اولسه هيچ كيمسنين كالبيني كيرما. چونكی كالبي كيرماك الل’ی تيلا´يي كيرماكتير. كونلی كيريك زاوالي كاريپ بيريني كورسن، ياراسينه مرهم كوي، يولداشي و يارديمجيسي اول.” هوجه اهمد يسوي توركلرين مانه يولجولوگونه رهبرليك ايدن موستسنه زاتلاردان بيري; سونراكي ييلارده ناكشيبنديليك إیسميني الاجاك كاديم تاريكاتين موسيسي…. وستادي ارسلان بابا’دان و هاجه يûسوف-ی همداني’دن تواروس ايتيگي مانوي إیليملري هووسي هووسين، ميليمي ميليمينه تاكيپچيلرينه اقتاران اولی بير تورك ايوليياسي… ياشاديگي ييلارده هاكان تاريكاتي اولاراك ادلانديريلان و آز ونجه ارز ايتيگيميز اوزره موتيكيپ ييلارده ناكشîبنديليك شكلينده تسمييه كيلينان تورك سûفيليگي گونوموزه كادار اولاشميشتير. يûسوف-ی همداني’نين إیلك هاليفلري ابدولاه-ي بركي و شايه هاسان-ي ايندكي’دن سونره اوچونجی هاليفسي اولان هوجه اهمد يسوي، شايهيندن الديگي إیشارتله پوست ماكاميني ابدولهاليك-ي كوجدوواني’يه (كس) بيراكاراك يسي’يه (يسي، ياسي شهير، توركيستان) دونموش و بوراده إیرفاني هاياتي و هيكمتلي سوزلرييله سلفلرينين ايمانتيني هوراسان ايرنلري ايلييله دونيانين دورت بير تارافينه اولاشتيرمايه مووافاك كيلينميشتير. توركچنين يانينده اراپچه چاگاتايجه و فارسچه ديلرييله ده موهاتاپلاريني إی’لا-يي كلمەتولاه’ه داوت ايدن هاجه اهمد يسوي هيچ شوفسيز تورك-يسلام تاریخينين ڭ چوك سويلن شاهسييتلري اراسيندادير. پير-ي توركيستان تورك ليسانييله يازديگي “هيكمتلري” توركچنين كليشيپ زنكينلشتيرمسينه زمين تشكيل ايدن اهمد يسوي، پير-ي توركيستان” اولاراك انيلماكته و توركيستان’ين اورته يريندكي توربسي هر گون يوزلرجه سوني تارافيندان زييارت ايديلمكتدير. توركيستان’ده باسوبادلموتي بكلاين هوجه اهمد يسوي’يي ١٥ نیسان ٢٠٢٥ تاریخيندكي زييارتيميزين ارديندان چيمكنت’ته يازمايه ممور كيلينديگيميز بی يازييي اوكومالاريم، دركاه/تورب/مدرس/هالوذانه ماهاليندكي كوزلملريم، يرل كازاك كايناكلاري و كازاكيستان’داكي كاردشلريم وزيربك بشلييو و در. مهمت كاواكلي’دان ايدينديگيم تتبوات داهيلينده كالمه الييوروم. سوزون بی يرينده اوستادين دركاهينا/توربسينه موشفيكانه نازار ايدليم… توركلوگون شنلنديرمه اسيرلارينده تانري داگلارينين ايتكلريند… گوناي كازاكيستان’ده تانري داگلارينين ايتكلريند، سايهون نهرينين بركتلي سولارييله شنلنن دواسه دوزلوكت، توركيستان’ين اورته يرينده بولونان هوجه اهمد يسوي دركاهي/توربسي، باتيليلارين “ورته چاگ!” اولاراك نيتلنديگي، بيزيمسه “توركلوگون شنلنديرمه اسيرلاري” دیدیگيميز دونم ميماريسينين ڭ پارلاك ورنگي اولاراك كارشيميزده دوران موهتشم بير ميماري âبيد. كازاكيستان’ين يرل كايناكلاري مزكûر آبدهيي “يسوي ميماري كومپلكسي” شكلينده إیسيملنديرسه ده ساراي، جامي، هانكاه، مدرس، توربه و كابير ماهالي (كازاك هانلاريندان و ايللريندن وفات ايدن پك چوك كيشي بورايه دفنديلميشتير.) كيبي فونكسييون الانلارينه ساهيپ مكانه ڭ اويكون إیسيم يسوي دركاهي اولسه كركتير! تيمورلولار ميماريسينين باشياپيتي يسوي دركاهي، گوناي كازاكيستان بولكسيندكي توركيستان شهرينين هيكمت-يرفان مكتبي اولاراك كارشيميزده توم هاشمتييله دورويور. نيتكيم تيمورلولار دونمي ميماريسينين باشياپيتلاريندان بيري اولان يسوي دركاهي، كازاكيستان’ين اونسجو دونيه كولتور ميراسي ليستسينه الينان إیلك ايسر اولمه هوسوسييتيني هايز. يسوي دركاهي، هاكان تاريكاتينين موسيسلريندن پير، هوجه âليم، اوستاد، موتفكير، شاير، وايز هوجه اهمد يسوي’نين هاتيراسيني ياد ايتمك و ياشاتماك إیچين إینشه ايديلميشتير. هوجه اهمد يسوي ٦٣ ياشينه اولاشتيگينده “هادي اشتيك” دييرك، شيمديكي زمانده يسوي دركاهي’نين ونملي بير زييارت ماهالي اولان ير التي جامييني إینشه ايتميشتير. وفاتينه كادار ير آلتونداكي جامي كومپلكسينده ياشايان، هوجرسينده كجەلري إیبادت ايدن، گوندوزلري مدرسده تالبه يتيشتيرن احمد يسوي هال و كال ليسانييله زوهد، سابير، اییليك، آطەلت و دوروستلوگون تيمسالي اولموشتور. اهمد يسوي’نين وفاتيندان سونره مزاري اوزرينه بير توربه ياپيلميش، فاكات زمانله هاراپ اولموشتور. هوجه اهمد يسوي’نين وفاتيندان ٢٣٣ ييل سونره بولكنين كودرتلي هوكومداري ايمير تيمور’ون (تيمور هان-تيمورلنك) تاليماتييله حضرت إیچين يني و مواززام بير توربه إینشه ايديلميشتير. ١٣٨٩، ١٣٩١، ١٣٩٤ و ١٣٩٥ ييلارينه تاریخلنن كانلي ساواشلارده تيمور، آلتون اوردو’يی ييكيپ باشكنت ساراي-برك’ي اتشه ورميشتير. بی زافرين انيسينه هاراپ اولموش هوجه اهمد يسوي توربسينين يرينه يني و كوركملي بير انيت كومپلكس ياپتيرمايه قرەر ورميشتير. تيمور’ون، بی قرەري سادجه ديني دويكولارله دگل، ايني زمانده فذديلن توپراكلارده اوتوريتسيني و كوچبه بوزكير هوكي اوزريندكي نوفûزونی ارتيرماك اماجييله الديگيني سويلمك واكيه موتابيك اولاجقتير. تيمور، توربنين تاساريمينده بيززات كورو اوستلنميشتير توربنين إینشاينه داير بيلكيلر “زافرنام” إیسيملي ايسرده ير الماكتادير. تاریخچيلرين اقتارديگينه كوره تيمور، توربنين تاساريمينده بيززات كورو اوستلنميشتير. وزليكله بويوك كوبنين چاپي كيبي بازي ولچولري تيمور’ون تسبيت ايتيگي ريوايت ايديلمكتدير. تيمور، بير فرمانييله ده كوركملي توربنين تزيينات پروژه دتايلاري و إیچ مكان دوزنلملرينه موتوكيه تاوسييلريني كالمه الميشتير. ياپينين إینشاي ايمير تومور’ون خیر إیشلري سوروملوسی مولانا اوبايدولاه سادر تارافيندان ١٣٨٥-١٤٠٥ تاریخلرينده كرچكلشتيريلميش اولوپ تيمور’ون وفاتيندان سونره إینشاات دوردورولاراك هالي اوزرينه مرفی كالميشتير. بی ندنله يسوي دركاهي’نين، كازاكلارين “پشتاك” دیدیگي âبيدوي كيريش بولومی و بازي إیچ مكان دوزنلملري ايكسيك كالميشتير. اهمد يسوي دركاهي كوستريشلي كيريشه و مواززام بويوتلاره ساهيپ كوبلي بير ياپيدير. كنيشليگي ٤٦،٥; اوزونلوگی ٦٥،٥ متردير. دركاهته كچيت، مرديون و كوريدورلارله بيربيرينه باگلانان ٣٥ اوده بولونماكته اولوپ ايسر، پيشميش توگلادان ياپيلميشتير. دركاهين گوناي كيريشينده إیكي ادت يوكسك ميناره و دو بير كمر ديكاتلري اوزرينه چكر. كمر، ٣٩ متره يوكسكليگي و ١٨ متره كنيشليگييله ياپينين گنل كورونومونه هاكيم اولوپ دركاهين آبدهوي هوسوسييتينه ووركی ياپماكتادير. تاوكازان موهتليف ايوسافي هايز سكيز بولومدن موتشكيل هوجه اهمد يسوي دركاهي’نين بولوملرينه ده كوز اتاليم. انه سالون (مسجید-زيكير ماهالي وايه كازانليك. بوراده ايمير تيمور’ون يدي فاركلي متالين بيرلشيمييله ياپتيرديگي دواسه بير كازان بولونويور.) كاره پلانلي انه سالون، ١٨،٢ متره كنار اوزونلوگونه ساهيپ. بی سالون (مسجید)، توركي جمهورييتلرين ڭ بويوك كوروي كوبسييله ورتولموش دورومدا. سالونون تام اورتاسينده آز ونده دگينديگيم و زييارت ايسناسينده ايدينديگيميز بيلكيلره كوره باكيم إیچين كوتورولمسي پلانلانان تاوكازان بولونويور. ٢.٤٥ متره چاپينده إیكي تون اگيرليگينده و اوچ بين ليتره هاجميندكي إیش بی كازان، بيرليگه و ميسافيرپرورليگه اتيفته بولونويور. توركيستان’ين ساادتلي دونملرينده كازانين إیچينه شربت كونولاراك اهالييه إیكرام ايديلديگيني ده نوتلاريميزين اراسينه الماكته فايده مولاهازه ايدييوروم. دركاهين/توربنين انه بولومی كابيرهانه وار. اهمد يسوي’نين (كس) مدفون بولوندوگی كابيرهاننين إیچ كوبسي ١٧; ديش كوبسي إیسه ٢٨ متره يوكسكليگه ساهيپ. دووارلارينين تابانينده اوزرينه آلتونله يازيلار إیشلنميش يشيل التيكن چينيلردن موتشكيل پانلر ير الييور. ١٦’نجي و ١٧’نجی يوزييلاره كلينديگينده اهمد يسوي دركاهي كازاك هانلارينين إیكامتكاهي اولاراك كولانيلييور. كازان هانلاري ايللريندن وفات ايدنلر دركاه هازيرسينه دفنديلييور. دركاهته واكت-ي مرهونونده كازاك هانلارينين كيتابييات هيزمتلرينين كورولدوگی ناكاشهان، سی كويولاري و درويش هوجرلري ده موجوت. دركاهين/توربنين چورسينه داهه سونرالاري تيمور اوگلی اولوگ باي’ين كيزي و هان ابولهاير’ين ايشي رابيكه سلطان بكوم توربسي إیله كازاك هانلاريندان يشيم هان، ابيلاي هان و جیهانكير هان’ين توربلري ياپيلميشتير. دركاهين كوزاي فسي زنكين سوسلملرييله ونه چيكييور دركاهين كوزاي فسي آلتون اوران موكمليگي و زنكين سوسلملرييله ونه چيكييور. كوودلري التيكن چينيلرله كاپلانميش تورك موتيفلري بيربيرينه كچە رك تابير يريندايسه وتلره و وتلرين وتسينه اوزانان سوركلي بير موتيف اولوشتورويور. توربنين اوزريندكي بويوك كوب، اهمد يسوي’نين توربسينين تام اوزرينده يوكسلييور. دركاهين باتي و دوگی فلري إیسه سيرلي توگلالارله كاپلي. ف، اگيرليكلي اولاراك توركواز تونلارينده ياپيلميش اولوپ، بيتكيسل و كومتريك موتيفلرله سوسلنميش. بی فده دركاه تزييناتينين انه اونسورونو، داهه دوگروسی مساژيني توركوواز چينيلره لي سولوس هوروفاتله ناكشديلن âيت-ي كريملر مايدانه كتيرييور. احمد يسوي’نين يرالتينداكي إیبادذانه كومپلكسينه كچمزدن ونجه كونول إیكليميميزي، يول اركاداشلاريميز، بويوگوموز موستافه وفه چلبي و كازاكيستان اولوسلاراراسي توريزم و ميسافيرپرورليك اونيورسيتسي تورك ديلي اوكوتماني در. مهمت كاواكلي إیله لي سولوس هوروفاتله نشلنديريركن، در. مهمت كاواكلي انه متني اوكومامي إیستيرهام ايتي… دركاهين بدن دووارلارينده كورنيش بولومون همن الت كيسمينده ياپينين باتي فسينين ساگ اوست كوشسيندن باشلاياراك كوزاي و دوگی فسي بويونجه إیلرلاين يازي سيلسيلسينده اين’ام سûرسي’نين ٥٩ إیلا ٦٣’ونجی ايت-ي كريملريني تبروكن اوكودوم. ماليني بوراده پايلاشماك إیستييوروم: “وه كايبين اناهتارلاري او’نون كاتيندادير; اونلاري انجاك او بيلير. هم قرەده و دڭزده نه وارسه بيلير. هيچبير ياپراك ده دوشمز كي اونی بيلمسين; هم نه يرين قرەنليكلارينده بير دان، نه ياش نه ده كوری (هيچبير شاي) يوقدر كي، اپاچيك بير كيتاپ’ته (كور’âن’دا) بولونماسين! كجەلايين سيزي (بير نوي’ ولوم اولان اویقو إیل) ولدورن و گوندوزون نه كازانديگينيزي بيلن، سونره بليرلي بير ايلين تاماملانماسي إیچين اونده (و گوندوز واكتي) سيزي ديريلتن (ويانديران) ده او’دور. سونره دونوشونوز انجاك او’نادير; سونره (ده او، دونيادا) ياپماكته اولدیكلارينيزي سيزه هابر وركتير. هم او، كولارينين اوستونده موتلاك كاليبدر و اوزرينيزه (املرينيزي) موهافازه ايديجی (كيرامن كاتيبين دنيلن يازيجي) ملكلر كوندرير. نيهايت بيرينيزه ولوم كلديگي زمان، ايلچيلريميز (ولان ملكلر) اونون جانيني اليرلار و اونلار (وازيفلريني اسلا) إیهمال ايتمزلر. سونره (هپسي،) هاك مولالاري اولان الل’ه دوندورولورلر. ديكات ايدين، هوكوم يالنيز او’نوندور و او، هساپ كورنلرين ڭ سور’اتليسيدير. ده كي: “قرەنين و دڭزين قرەنليكلاريندان (تهليكلريندن) سيزي كيم كورتارير؟” (و زمان، سيكينتيدان كيوراناراك) اچيكچه و كيزليجه او’نه دوا ايدرسينيز…” “اییليك الل إیچيندير” دركاهين يازيلارينه نازار ايتمايه داوام ايدليم… مركزي كوبنين سكيزكن كاسناگينده لي كûفي هاتله “ل-ينايتی ليلاه(ي)، ايل-اتا’ليلاه(ي)/اییليك الل إیچيندير، إیهسان الل إیچيندير” يازييور. اشك إیله تكرار ايدليم: اییليك الل إیچيندير، إیهسان الل إیچيندير. يûسوف-ی همداني: إینسان اوونان و تسلي بولاندير… ينسان ايشرف-ي ماهلûكاتير. ياراتيلميشلارين ڭ شرفليسيدير. سون دوير هابر پورتالينده ٥ حزیران ٢٠١٥ تاریخينده “ينسان اییليكله إینسان اولور” باشليكلي يازيمده هوجه اهمد يسوي’نين اوستادي هاجه يûسوف-ی همداني’نين روتبت’ول-هايات إیسيملي ايسرينه شی جومللريمله دگينميشتيم: “ينسان ايشرف-ي ماهلûكاتير. هايات اوونماك و تسلي بولماكتير… جانلي، اوونان و تسلي بولاندير. إینسان اوونان و تسلي بولاندير… إینسان نه إیله تسلي بولويورسه اودور. تسلي مكاني، إیچينده ياشاديگيميز و فانيليگيني بير تورلی إیدراك ايدمديگيميز دونيادير. دونيه إیسه يم، إیچم، مال بيريكتيريپ توپلامه ييگمه يريدير. بير هاديسي شريفته “د’دونيه جيفتون و تاليبوها كيلابون/دونيه بير لشتير، اونون تاليپليلري كوپكلردير” بويورولماكتادير.” “د’دونيه جيفتون تاليبوها كيلابون” ١٠ ييل ونجه شهيتليك دركاهي’نده كالمه الديگيم يازيده ير ورديگيم هاديس-ي شريفين، هوجه احمد يسوي حضرتلري’نين دركاهينين دووارلارينه ناكشديلميش اولاجاگيني نردن بيلكتيم! هايهات! دركاهين مركزي كوبسينين كاره كوودسينين دوگی و باتي يوزلرينين اورته اوست كيسيملارينده لي سولوس هارفلرله “كال’ن-نبيييی الايهي’س-سلام ايد-دونيا جيفتون و تاليبوها كيلابون.” كوتلی سوزی يازييور. ناكاشلار، هم تيمور’ه هم تاكيپچيلرين، هم ده بيزلره ونملي بير هاتيرلاتماده بولونويور: “دونيه بير لشتير، اونون تاليپليلري كوپكلردير.” مولك الل’يندير يسوي اوستادين كابرينين بولوندوگی بولومه دوگری تيترك كونولرله إیلرلييوروز. بوراده ير ميندرلرينده اوتوران كازاك كادينلار كور’âن-ي كريم اوكويور. توربنين دمير پارماكليكلاريندان كوبايه دوگری باكتيگيميزده لي كûفي بير يازي كوزلييله كارشيلاشييوروز: “ل-مولك-ی ليلاه(ي)/ مولك الل’يندير.” وه دركاهته توربنين اييوان بولومونده بوكونون دركاهلارينده و داهي مكتب-ي إیرفان’ده تماشه ايتيگيميز، كومتريك دسنلرله إیشلنن لي كûفي هاته ساهيپ بير هاديس-ي شريف كنديني هاتيرلاتييور: “كاله رسولولاه من ارافه نفسهû نفسهû ف-كاد ارافه رابهû/راسولولاه بويوردولار كي شوفسيز نفسيني بيلن رابيني بيلير.” دركاهين دوگی و كوزاي ديش فلرينه باكلاوه ديليملري شكلينده يرلشتيريلە رك پك چوك كز تكرارلانان الل، محمد، اهمد و ايهاد إیسم-ي شريفلريني تبروكن اوكودوكتان سونره يرالتي جاميينه إیكي ركات ناماز كيلديم و توركيستان تو’يه كونوك اولدیم. گوندميميزده بيتابي اهمد يسوي حضرتلري وار. دوام ايدك… هاميش: ١-يوسوف-ی همداني-روتبت’ول-هايات’تان: هايات اوونماك و تسلي بولماكتير…جانلي، اوونان و تسلي بولاندير. إینسان اوونان و تسلي بولاندير…تسلي مكاني، إیچينده ياشاديگيميز و فانيليگيني بير تورلی إیدراك ايدمديگيميز دونيادير. دونيه إیسه يم، إیچم، مال بيريكتيريپ توپلامه ييگمه يريدير. إینسان نه إیله تسلي اولويورسه اودور. ٢-نازيك ميسافيرپرورليكلري إیچين هوجه احمد يسوي اولوسلاراراسي تورك-كازاك اونيورسيتسي كازاك ديلي و ايدبيياتي بولوم باشقاني دوچ. در. ژازيره إیسايوا’يه و كازاكيستان اولوسلاراراسي توريزم و ميسافيرپرورليك اونيورسيتسي تورك ديلي اوكوتماني در. مهمت كاواكلي’يه تشكوری بورچ بيلييوروم. ٣-نوراسيل ايولاديميزه و ايلسينه سلام اولسون. يبراهيم ايذم كورن-چيمكنت/١٦.٠١.٢٠٢٥ يازي نو: ٦٦٤
tags:
tags:
یورم یاپ