مكه فذديليپ كورايش’ين; اونون ارديندان ده كوچلی بير كابيله اولان هوازين’ين إیسلام’ي كابول ايتمسي و دوكوزونجی هيجري ييلداكي تبوك سفري ايسناسينده ارابيستان’ين كوزاي كسيمينين إیسلام هاكيمييتينه كيرمسي اوزرينه اراپ ياريماداسي’نين چشيتلي بولكلرينده اوتوران كابيللر مدين’يه هايتلر كوندرمايه باشلاديلار. كرچي كابيله تمسيلجیلرينين مدين’يه داهه ونجه د، مسله بشينجی هيجري ييلده كلديكلري كورولمكتدير; موزاينليلر إیسلام’ه كيرديكلريني بيلديرمك اوزره هيجرتين بشينجی ييلينده هز. پايكامبر’ه هايت كوندرميشلردير. فاكات هيجرتين دوكوزونجی ييلينده هايتلر يوگون بير شكيلده كلميش، اونون إیچين بی ييله “هايتلر ييلي” (سنتو’ل-ووفûد) دنيلميشتير.١٦ هايتلرين كليشي اونونجی ييلده ده دوام ايتميشتير. مدين’يه هايت كوندرن كابيللردن بازيلاري شونلاردير: موزاين، سا’د ب. بكير، تميم، هيميريلر، بليي، ابدولكايس، ايزد، بجيل، هاس’ام، هانيف، تاي، ايسد، تاگليب، âمير ب. سا’ساه و كولاري، فزار، مور، موهاريب، كيلاب، كينان، ايشجا’، كيند، ساكيف، باهيل، سولايم، شايبان، هاولان، جوهاين، كلب، موراد، همدان، نها’، نجرانليلار…
مدين’يه كليپ هز. پايكامبر تارافيندان كابول ايديلن هايتلرين چشيتلي اماچ و إیستكلري واردي. انجاك گنلليكله منسوبی بولوندوكلاري كابيلنين موسلومان اولدیگونی بيلديرمك و اونلار ادينه بياته بولونماك، إیسلام’ين هوكوملريني وگرنە رك كابيللرينه دونوپ إیسلام’ي وگر ایتمك وايه ديني وگرتە جك كيمسلر تالپ ايتمك إیچين كلييورلاردي. بونون يانينده آز ساييده ده اولسه بازي شارتلارله إیسلام’ي كابول ايتمك، دونيالق ايلده ايتمك، إیسلام دينيني كابول ايتممكله بيرليكته جیزيه ورە رك إیسلام هاكيمييتيني كابول ايتمك… كيبي كايلرله هز. پايكامبر’ه كلن هايتلر ده موجوتو. تاگليبليلردن هريستييان اولاراك كلنلرين دينلرينده كالابيلكلري، فاكات چوجوكلاريني هريستييان ادتينه كوره وافتيز ايتيرمايكلري هوكمه باگلانميشتي.١٧
هايتلرله ياپيلان كوروشملرين إیسلام’ين ياييلماسي اچيسيندان بويوك ونمي واردير. چونكی هايتلر هانكي اماچله كليرلرسه كلسينلر، بو، إیسلام’ي هانكي زمان و زمينده اولورسه اولسون إینسانلاره انلاتماك إیستاين هز. پايكامبر إیچين ایی بير فيرساتي. هايتلرين كابيللري ادينه كلملري ده بويوك بير اوانتاژدي.
مدين’يه كلن هايتلره هز. پايكامبر، بيركاچ تاتسيز كوچوك اولاي ديشينده موساماهاكار و ميسافيرپرور داورانميشتير. اونلاره إیلتيفات ايتميش، دگر ورميش، نازيك داورانميش و كنديلرييله إیلكيلنميشتير. هز. پايكامبر إیسلام’ي كابول ايدە رك كلن و كنديسينه بيات ايدن وايه مدين’ده موسلومان اولان هايتلرين بوراده بير مودت كالاراك كور’ان-ي كريم’ي وگرنملريني، دينين پرنسيپ و ايساسلارينه واكيف اولمالاريني، بيززات كنديسينين و ساهابيلرين تاتبيكاتيني، إیسلام’ين ياشانيش و اويكولانيش تارزيني كورملريني ساگلامايه چاليشييوردو. هايت اويلرينين سورولاريني واپلانديرييور و موكلف اولدیكلاري هوسوسلاري بيلديرييوردو. هز. پايكامبر ايلچيلري مسجید-ي نبوي’ده “هايتلر سوتونو“ (وستووانتو’ل-ووفûد) اديني تاشييان بير ديرگين ونونده كابول ايدييوردو. بی سوتونون يري گونوموزده ده مسجید-ي نبوي’د، اوزرينده “بی هاي’تلر سوتونودور” (هازيهي اوستووانتو’ل-ووفûد) يازيلي سوتونله كوستريلمكتدير.
مدين’ده بازن اون گون، بازن ده داهه فازله كالان هايتلرين اگيرلانمالارينه تاهسيس ايديلميش ايولر واردي. ابدوراهمان ب. اوف، موگîره ب. شو’ب، ايبû ايييûب ايل-نساري و اينساردان بازيلارينين ايولري بی إیش إیچين كولانيلديگي كيبي، مسجید-ي نبوي’نين بيتيشيگيندكي سوفه و مسجید’ين يانينده كورولان بير چادير، كركتيگينده ميسافيرهانه اولاراك كولانيلييوردو. هز. پايكامبر هايتلر مدين’دن ايريليركن اونلاره چشيتلي هدييلر ورييوردو. بازيلارينه ايمانام، اهيدنامه (يازيلي ايمير و تاليمات، بازي شاهيس و كروپلاره تانينان هاك و إیمتييازلاري، يابانجيلارله ياپيلان انتلاشمه هوكوملريني إیچرن بلك) و كنديلرينه تاهسيس ايديلن ارازيلري بيلديرن يازي ورييور; بازي كابيللره كندي إیچلريندن واليلر تايين ايدييوردو. موسلومان اولانلاره زكات تاهسيلداري، هريستييان اولاراك كالانلاره ده جیزيه تاهسيلداري كوندرييوردو. هايتلرين كلمسييله بيرليكته همن همن بوتون اراپ ياريماداسي هز. پايكامبر’ين يه پايكامبرليگيني، يه ده هاكيمييت و زافريني كابول ايتميش اولويوردو.
هايتلرله إیلكيلي بی اورتاك و تمل بيلكيلري سوندوكتان سونره بونلارين إیسلام’ين ياييلماسينداكي رولی و يري اوزرينده دورماك إیستييوروز. هز. پايكامبر’ين سوت انسي هاليم’نين كابيلسي اولان سا’د ب. بكير مدين’يه بير هايت كوندرير. هايتين باشقاني ديمام ب. سا’لبه دوسيني مسجید-ي نبوي’نين ونونده باگلاديكتان سونره إیچرييه كيرر. ساهابه إیله اوتوران هز. پايكامبر’ي تانيديكتان سونره كنديسينه بيراز سرت و هاشين داوراناجاگيني سويلر و كيريلماماسيني إیستر. پايكامبريميز إیستديگيني سورابيلگيني و إینجینمايگيني إیفاده ايدر. ديمام، “بن سنين إیلاهين، سندن ونكيلرين و سندن سونراكيلرين إیلاهي ادينه اند إیچە رك سورويوروم. سني بيزه الل مي ايلچي اولاراك كوندردي؟” دييه سورار. پايكامبريميز “اوت” وابيني ورير. ديمام ايني يميني هر سوروده تكرارلاياراك شی سورولاري سورار: “يالنيز كنديسينه إیبادت ايتمميزي، كنديسينه هيچبير شايي اورتاك كوشماماميزي، بابالاريميزين تاپميش اولدیگی پوتلاري تركتمميزي بيزه ايمرتمني الل مي سانه ايمرتي؟”، “بش واكيت ناماز كيلمايي الل مي ايمرتي؟”. پايكامبريميز هر دفاسينده “اوت” وابيني ورير. سونره ديمام، زكات، اوروچ، هاج إیبادتلريني و إیسلام’ين ديگر هوكوملريني تكر تكر سايار، كلمە-ي شهادت كتيرە رك موسلومان اولور و “بن الل تارافيندان كتيرديكلرينين هپسينه إیمان ايتيم و بونلارين تاماميني ايكسيكسيز يرينه كتيرگيم. بن كابيلمي تمسيلن كوندريلميش بولونويوروم. دونونجه اونلاره بوراده دويدوكلاريمي انلاتاجاگيم” در و مملكتينه هاركت ايدر. پايكامبريميز اونون اركاسيندان باكاراك “گر بی آطەم سوزونده دورورسه كورتولوشه ايردي” در. ديمام ب. سا’لب، كنديسيني هايجانله بكلاين كابيلسينين يانينه دونر. اونلارين تاپماكته اولدیگی پوتلاري كوتولايە رك كونوشمايه باشلار. كابيلداشلاري اونی پوتلاري كوتولديگي إیچين باشينه بير بلا كلبيلگي هوسوسونده إیكاز ايدرلر. فاكات او بونلاره الديرماز. هز. پايكامبر’له ياپتيگي كونوشمايي ايرينتيلارييله انلاتير. كيسه بير تردوتن سونره كابيله منسوپلاري او گون موسلومان اولورلار. تاپماكته اولدیكلاري پوتلاريني همن تاهريپ ايدە رك مسجید ياپارلار و ناماز كيلماك إیچين ايزان اوكورلار.١٨
يوكاريداكي اولايده ايلچينين سوردوگی سورولاره و وگرنمك إیستديگي هوسوسلاره باكيلديگينده اونون إیسلام هاكينده وندن بيرتاكيم بيلكيلره ساهيپ اولدیگی كورولمكتدير. او بی بيلكيلري كابيلسينه هز. پايكامبر تارافيندان داهه ونجه إیسلام’ه داوت اماجييله كوندريلن ايلچيدن الميشتير.١٩ بی بيلكيلرين دوگرولوگونی تتكيك ايتمك و بيززات هز. پايكامبر’له كوروشمك إیچين ده مدين’يه كادار كلميشتير. هز. پايكامبر’ين ديمام’له كونوشماسي سونوجی إیسلامييت ادينه ايلده ايديلن باشاري فوكالاده ونمليدير. او، ايلچينين سربست داورانماسينه موساده ايتميش، إیستديگيني سورابيلگيني بليرتميش، بی سورتله راحتچه دوشونلريني إیفاده ايتمسينه فيرسات تانيميشتير. ايلچي، كارشيسينده كنديسينه كووني تام، كسين كونوشان، كتيرديگي مساژدان ايمين بير شاهسييت بولموشتور. پايكامبريميزين تاوري، سورولاره إیكنه ايديجی و كسين واپ وريشي زييارتچي اوزرينده او درجه ايتكيلي اولموشدر كي، يوردونه دونونجه كابيلسينه إیسلام’ي كابول ايتيرمايي باشارابيلميش، ايسكي إینانچلاريني تركتيرميش، تاپتيكلاري پوتلاري كيرديرميش، جامي ياپتيرتميش و ايزان اوكوتموشتور. اونون كيبي پكچوك كابيله تمسيلجیسينين مدين’ده إیسلام’ي كابول ايدە رك يوردونه دوندوگی و كابيلسينين موسلومان اولماسي إیچين فاالييتلرده بولوندوگی كورولمكتدير.
هايتلره مدين’ده كالديكلاري سوره إیچينده كور’ان، سونت و إیسلام’ين تمل ايساسلاري وگرتيلييوردو. هز. پايكامبر ايسد كابيلسي هايتيندن هادرامي ب. âمير’ه بيززات كنديسي ابسه و ا’لا سûرلريني وگرتميشتير.
پايكامبريميز بازي كابيللرين وزل دوروملاريني ديكاته الاراك ماكول إیستكلريني كابول ايتميشتير. ايسد كابيلسيني إیسلام’ه داوت ايتيگينده اونلار مالاريندان الينان زكاتين كندي فاكيرلرينه وريلمسي و كيتلق دورومونده باشكه يرلره كوچ ايتملري شارتييله بيات ايدە رك موسلومان اولموشلاردير.٢٠
پايكامبريميز كابيللرين وتدن بري ساهيپ اولدیكلاري باتيل إینانچلاري و بونلارله إیلكيلي اويكولامالاري اورتادان كالديرمايه چاليشييوردو. ايسد كابيلسي هايتي كوشلاري ازارلاماك، اونلارين إیسيملريندن، سسلريندن و كچيشلريندن انلاملار چيكارماك (ييافت)، تاشلاري إیشارتلاييپ اووچلارينده سالاياراك بيرتاكيم انلاملار چيكارماك و كهانت كيبي اويكولامالارين هوكمونی سوردوكلارينده پايكامبريميز بوتون بونلاري ياساكلاميشتير.٢١ اوزره هايتي ارالارينده بير كاهين كادين بولوندوگونو، اونه موهاكمه إیچين باشووردوكلاريني بيلديريرلر. إیچيندن چيكاماديكلاري بير مسلايي اوندان سوروپ سوراماياجاكلاريني وگرنمك إیسترلر. پايكامبريميز اوندان بير شاي سورمامالاريني ايمردر; ايريجه پوتلار ادينه كستيكلري هايوانلارين ايتلريني يملريني ياساكلار.٢٢ كينده تمسيلجیلري تراياگينين إیچينه بير چكيركه كوزی ساكلاياراك هز. پايكامبر’ين يانينه كيررلر و كيزلديكلري شايين نه اولدیگونی سورارلار. پايكامبريميز “سوبهانالل! بی انجاك كاهينلرين إیشيدير. كاهين، كاهينليگه وزنمك اتشتدير”٢٣ بويورور. هز. پايكامبر’ين إیسلام’ه ايكيري باتيل انلاييش و ادتلري اورتادان كالديرمايه يونليك اويكولامالارينه شی اولايي ده ورنك اولاراك كايد ایتمك إیستييوروز:
پايكامبريميز جاهيلييه دونمينده كنديلرينه هايوان يورگي يمايي ياساكلايان جو’في تمسيلجیلرينه كيزارميش بير يورك إیكرام ايدر. ايتي يمك اوزره ايلينه الان هايت اويسي سلمه ب. يزيد’ين، موهتملن هايجاندان و ياساك سايديگي بير شايي يمكتن كوركتوگی إیچين ايلي تيترر. پايكامبريميز كنديسينه سارت ورە رك “يه اونو!” دايينجه آطەم يورك ايتيني ير.٢٤
هز. پايكامبر كابيللر اراسينده دنكايي كوروماك، سينير تجاووزلري سببييله اورتايه چيكابيلە جك تاتسيز اولايلاري ونلمك و كابيللرين كارشيليكلي اولاراك هاكلارينه ريايت ايتمسيني ساگلاماك إیستييوردو. بی اماچله كابيللرين بيربيرينين توپراكلارينه إیزينسيز كيرملريني ياساكلاديگي اولويوردو. نيتكيم ايسد كابيلسينه تاي كابيلسينين سولارينه و توپراكلارينه إیزينسيز كيرملريني ياساكلايان بير ايميرنامه ورميشتير.٢٥ سوزكونوسی يازي سادجه بی هوكومل، باشلارينه كوداî ب. âمير’ين تايين ايديلديگيني بيلديرن إیبارايي إیچرييوردو. هز. پايكامبر’ين بی و بونه بڭزر اويكولامالاريندان، هانكي كابيللرده نه تور پروبلملرين بولوندوگونی چوك ایی بيلديگي آڭلاشيلماكتادير. زيره او ایی بيلييوردی كي بير داوتين باشارييه اولاشماسي داوتچينين، موهاتابينين كولتورل و پسيكولوژيك ياپيسيني كوزونونده بولوندوراراك ياكلاشماسينه باگليدير.
هز. پايكامبر’ين، كابيللر اراسينداكي پروبلملرين يانينده كابيللر اراسينداكي إیليشكيلر، تاریخلر و ارالارينده رايان ايدن ساواشلار هاكينده ده بيلكييه ساهيپ بولوندوگی بازي هايتلرله ياپتيگي كوروشملردن آڭلاشيلماكتادير. موراد كابيلسي تمسيلجیسي فروه ب. موسايك كابيلسي ادينه مدين’يه كلير و هز. پايكامبر’ه بيات ايدر. پايكامبريميز فروه إیل، موراد كابيلسييله همدان كابيلسي اراسينده إیسلام’ين اورتايه چيكيشيندان آز ونجه مايدانه كلن و موراد كابيلسينين بويوك كاييپلار ورە رك ينيلكييه اوگراماسييله سونوچلانان رزم ساواشي هاكينده كونوشور. اونه “رزم ساواشي’نده كابيلنين باشينه كلنلر سانه ده تسير ايتي مي؟” دييه سورار. فروه د: “رزم گونونده بنيم كابيلمين باشينه كلنلرين بڭزري كيمين كابيلسينين باشينه كلير ده اونی اوزمز؟” شكلينده وابيني ورير. بونون اوزرينه پايكامبريميز “فاكات بو، سنين كابيلنين إیسلامييت’ه كيرمسينده فايدالي اولدی” شكلينده بير دگرلنديرمده بولونور.٢٦ بی كونوشمه ايني زمانده هز. پايكامبر’ين كابيللر اراسينداكي ايسكي چكيشملري إیسلام لهينه دگرلنديرديگيني كوسترمكتدير.
جاهيلييه دونمينده امونس (وميانيس) ادلي پوته تاپان هاولانيلر، توپلوجه موسلومان اولدیكتان سونره مدين’يه اون كيشيليك بير هايت كوندرە رك هز. پايكامبر’ه إیسلامييت’ي كابول ايتيكلريني بيلديريرلر و كنديلرينه دينين هوكوملرينين وگرتيلمسيني إیسترلر. پايكامبريميز اونلاردان پوتلارينين âكيبتيني سورار. هاولانيلر اونه چوك ياشلي إیكي كيشيدن باشكه تاپان كيمسنين كالماديگيني، دوندوكلرينده ده ييكاجاكلاريني بيلديريرلر. بی بيلكيلردن ده هانكي كابيلنين هانكي پوته تاپتيگيني هز. پايكامبر’ين چوك ایی بيلديگي آڭلاشيلماكتادير. مدين’دن ايريليشلارينده هايتلره ورديگي تاليماتلارده هز. پايكامبر’ين إیهتيياتلي داورانديگي، باريشله ايلده ايديلە جك باشاريلاره ونليك ورديگي، كركسيز سورتوشملره يول اچاجاك فاالييتلردن كابيله تمسيلجیلريني ساكينديرديگي و بی كونوده كركيرسه قرەر دگيشتيرديگي ده كورولمكتدير. موراد كابيلسينين باشقاني فروه ب. موسايك، كابيلسيندن موسلومان اولانلارله بيرليكته إیسلام’ي هنوز كابول ايتمميش اولانلاره كارشي ساواشماك إیچين هز. پايكامبر’دن إیزين الاراك مدين’دن ايريلير. پايكامبريميز اونون اركاسيندان بير هابرجی كوندرە رك تكرار هوزورونه چاگيرير. اونه كابيلسيني إیسلام’ه داوت ايتمسيني و موسلومان اولانلاردان بونی كابول ايتمسيني، انجاك كنديسيندن يني بير تاليمات الينجايه كادار موسلومان اولمايانلاره كارشي هرهانكي بير هاركته بولونماماسيني تنبيه ايدر.٢٧
پايكامبريميز هاولان هايتينده اولدیگی كيبي كابيله تمسيلجیلرينه إیسلام’ين تمل ايساسلاريني، هلال و هارام اولان هوسوسلاري اچيكلاميشتير. إیسلام’ين ايساسلاريني بازي كابيللره يازيلي اولاراك ورميشتير.٢٨ اهلاكي كونولاري ده إیهمال ايتمديگي كورولمكتدير. تاي كابيلسي تمسيلجیلرينه سوزلرينده دورمالاريني، ايمانتي يرينه كتيرملريني، كومشولاره اییليك ياپمالاريني، هيچ كيمسايه زولمتمملريني ايمرتميشتير. زولمون كوتولوگونی وزليكله ووركولاماك اماجييله “زولوم كييامت گونی قرەنليكلاردير” دميشتير.٢٩
اديي ب. هاتيم’ين ياشاديگي بولكده اوجيلق ونملي بير كچيم كايناگي اولدیگی إیچين بی كابيلنين تمسيلجیلرينه إیسلام’ين او إیله إیلكيلي هوكوملريني ايرينتيلي بير شكيلده وگرتميشتير.٣٠
پوتپرستليگين اورتادان كالديريلماسي و يرينه توهيد إینانجينين يرلشمسي إیچين هايتلره هر شايدن ونجه إیسلام’ين توهيد إینانجيني بيلديرميشتير. بونون يانينده توهيد إینانجينه تابان تابانه زيت اولان پوتلاري كيرديرماك إیچين بازي هايتلري وزل اولاراك كورولنديرميشتير. ساكيف هايتيندن، ايسكيدن تاپتيكلاري لات پوتونی ييكمالاريني إیستميش، انجاك اونلار كوركولاريندان بونه ياناشماك إیستمميشلردير. هز. پايكامبر اونلارين بی إیستكلريني كابول ايتميشتير. چونكی اماچ بی شكيلده ده كرچكلشميش اولويوردو. بيري ساكيفلي، ديگري ده جاهيلييه دونميندن بري بی كابيله إیله دوست اولان إیكي كيشایی، موگîره ب. شو’ب’يي و ايبû سوفيان ب. هارب’ي بی پوتی ييكماكله كورولنديرميشتير. اوسمان ب. ايبو’ل-اس’ه ده ييكيلان پوتون يرينه تايف مسجیدي’نين ياپيلماسيني ايمرتميشتير.٣١
هايتلره پوتلاري كيرمه كوروي ورمسييله إیلكيلي بير ورنك داهه ورمك إیستييوروز. بجيله كابيلسيندن رير ب. ابدولاه بير هايتله مدين’يه كلە رك موسلومان اولور و بيات ايدر. پايكامبريميز اونه كابيلسينين بولوندوگی يرلرده نلر اولوپ بيتيگيني سورار. رير، إیسلام’ين اوستونلوك ساگلاديگيني، ياييلديگيني، مسجیتلرده ايزان اوكوندوگونی و كابيللرين، تاپتيكلاري پوتلاري ييكتيكلاريني سويلر. پايكامبريميز تبال’ده هاس’امليلارين يوردونده بولونان، پك چوك كابيلنين تاپيناگي اولان و يمن كابسي اولاراك بيلينن زولهالاسا’نين نه دورومده بولوندوگونی سورار. رير ب. ابدولاه’تان بی پوتون يرينده دوردوگونی وگرنينجه يوز ايلي كيشييله اونی زولهالاسا’يي ييكماكله كورولنديرير.٣٢ رير، ادي كچن پوتی ييكار. سونونده هاس’ام كابيلسي منسوپلاري ده هز. محمد (س.ا.س.)’ه تابي اولدیكلاريني بيلديرمك اوزره مدين’يه بير هايت كوندريرلر. اونلار هز. پايكامبر’ه “الل’ه او’نون ايلچيسينه و اونون الل كاتيندان كتيرديگي شايلره إینانديك.
سن بيزه بير مكتوپ ياز، بيز ده اونون إیچينده اولانلاره تابي اولاليم” درلر. بونون اوزرينه كنديلري إیچين شی بلكه يازيلير: “بو، الل’ين ايلچيسي محمد’دن بيش’ده و چولده ياشايان هاس’امليلاره بير اهيدنامدير. جاهيلييه دونمينده دوكولموش اولان كانلارينيزدان دولايي إینتيكام المانيز كالديريلميشتير. سيزين إیچينيزدن هر كيم إیسلامييتي إیستايە رك وايه إیستمايە رك كابول ايدرس، بوللق و كيتلق زمانينه كوره ارتان-كسيلن، ياگمور سويی وايه شبنم سويی إیله سولانان يوموشاق ارازيدكي زيرااتين يتيشتيريلمسي و ينيلمسي كنديسينه ايتير. اقان سی إیله سولانان يرلردن وشور، ياني اونده بير، كويی إیله سولانانلاردان إیسه یگرمیده بير الينير”. هاس’امليلار إیچين دوزنلنن يازي، كان داوالارينين ياساكلانديگينه داير إیفادلري و ارازي اورونلريندن تاهسيل ايديلە جك زكاتين ميكتارلاريني إیچرمسي باكيميندان ونمليدير.
رير ب. ابدولاه ورنگينده اولدیگی كيبي پايكامبريميز يمن’ده بازي كابيللري و شاهيسلاري إیسلام’ه داوت إیچين مركزدن اوردولار كوندرە رك إیسلام’ي يايماك اوزره فاالييته كچمك يرين، يني ديني بنيمساين كابيله ليدرلريني كندي واتانداشلارينه و كومشی كابيللره كوندرميشتير. اونون بی توتومو، توپلوم پسيكولوژيسيني كوز ونونده بولوندوردوگونی اورتايه كويماكتادير.٣٣ ايني شكيلده ايزد كابيلسيندن مدين’يه اون كيشيليك بير هايتله كليپ موسلومان اولان سوراد ب. ابدولاه’ي، سوراد ايزدليلرينين باشينه تايين ايتميش و اونه كندي كابيلسيندن موسلومان اولانلارله بيرليكته ياكينلارينده بولونان يمنلي موشريك كابيللرله موجادلايه كيريشمسيني ايمرتميشتير. سوراد ب. ابدولاه ده كنديلرينه كومشی اولان جورش هوكيني إیسلام’ه داوت ايتمك اوزره هاركته كچميشتير. اونلارين بی داوتي ردتملري اوزرينه سوراد، شهري كوشاتميش، اوزون و پلانلي بير موجادلدن سونره نيهايت اونلاري ينيلكييه اوگراتميشتير. سونونده جورش تمسيلجیلري ده هز. پايكامبر’ه كلە رك موسلومان اولموشلاردير. پايكامبريميز اونلاره شی سوزلرييله إیلتيفاته بولونموشتور: “هوش كلدينيز! إینسانلارين ڭ كوزل يوزلولري، ڭ دوگرو، ڭ تاتلي سوزلولري، ايمانتي ڭ چوك كوزتنلري! سيزلر بندنسينيز، بن ده سيزدنيم”. پايكامبريميز اونلاره هايوانلاري إیچين اوتلاك اولماك اوزره جورش جیوارينداكي بليرلي كورولوكلاري تاهسيس ايتميشتير.٣٤
هز. پايكامبر تارافيندان بازي هايتلره يوكلنن دگيشيك موكلفييتلره راستلانماكتادير. اشاگيده كايددگيميز اويكولامه بيزه إیسلام تاریخينين داهه سونراكي دونملرينده زاوييلرين كلني كچني اگيرلاماك سورتييله وشوردن مواف توتولماسيني هاتيرلاتماكتادير. يمن’دن هز. پايكامبر’ه كلن هايتلر اراسينه بولونان بني باريك تمسيلجیلري موسلومان اولورلار. بونون اوزرينه هز. پايكامبر اونلار إیچين شی بلكايي يازديرير: “بو، الل’ين ايلچيسي محمد’ين ايزد كابيلسينه يازديگي اهيدنامدير. باريك كابيلسينين مايوه اگاچلاري كسيلمايك، كنديلري إیستمديكچه واهالارينده هايوان اوتلاتيلماياجاكتير. اونلار ده ساواش و كيتلق زمانلارينده يانلارينه كلن موسلومانلاري اوچ گون ميسافير ايدكلردير. مايولري اولكونلاشتيگي زمان يولجولار داليندان كوپارماماك و توپلاييپ كوتورممك شارتييله يره دوكولنلردن كارينلاريني دويورابيلكلردير.”٣٥
پايكامبريميز، إیسلام’ين ياساك ايتيگي هوسوسلارده هايتلره كسينليكله تاويز ورمييوردو. ساكيف هايتي ادينه كونوشان ابدوياليل ب. امر زينه شاراپ و ريبا كيبي كوتو اليشكانليكلاري كابيلسينين بيراكاماياجاگيني سويلميشتير. فاكات هز. پايكامبر بی شارتلاري اسله كابول ايتمديگي كيبي، كنديلرينه بی اويكولامالارين هربيريني ياساكلايان âيتلري اوكوموشتور.٣٦ ساكيف تمسيلجیلري لات ادينداكي پوته اوچ ييل داهه تاپمالارينه إیزين وريلمسيني إیستميشلر، فاكات پايكامبريميز بونی اسله كابول ايتمميشتير. سونونده ساكيف تمسيلجیلري موسلومان اولموشلار و هز. پايكامبر’ين ادي كچن كابيلايه يازديگي بير مكتوپله كري دونموشلردير. شی كادار وار كي موسلومان اولدیكلاريني و هز. پايكامبر’دن الديكلاري ايميرلري بير مودت كابيللريندن كيزلميشلر، داهه سونره اويكون بير شكيلده اونلاره إیسلام’ي انلاتميشلار و بی سورتله كابيللرينين موسلومان اولماسيني ساگلاميشلاردير.٣٧
شايت هايتلرين كلديگي يورلرده إیسلام’ين هارام كيلديگي مادلر اورتيلييورسه هز. پايكامبر إیسلام’ين بونلار هاكينداكي هوكوملريني كنديلرينه بيلديرميشتير. يشâن تمسيلجیلري مدين’يه كلديكلرينده يمن’ده إیمال ايديلن إیچكيلرين هوكمونی سورارلار. بی مايانده بال شارابي (بيت’) و ارپادان ياپيلان إیچكي (ميزر) نين اديني زيكردرلر. پايكامبريميز بی إیچكيلرين كنديلريني سارهوش ايديپ ايتمديگيني سورار. “چوك إیچرسك سارهوش اولوروز” وابيني وريرلر. بونون اوزرينه پايكامبريميز “چوگی سارهوش ايدن شايين ازي ده هارامدير” بويورور. إیشچيلرينه إیچيرمك إیچين شاراپ بولوندوران بير آطەمين دورومونی سوردوكلارينده ده “هر سارهوش ايديجی شاي هارامدير” وابيني ورير.٣٨ كنديلرينين اوزوم و إیچكي ساهيبي اولدیكلاريني، شارابين هارام كيلينديگيني و اوزومی نه ياپاجاكلاريني سويلاين فيرûز ايد-دايلمي’يه “ونی كوروتوپ كوری اوزوم ياپينيز” در.٣٩
هايت اويلرينده ايله هوكوكی إیله إیلكيلي يني دوزنلملره ايكيري اولان ايسكي اويكولامالار وارسه بونلاري دگيشتيرميشتير. إیسلام’ي كابول ايتمزدن ونجه إیكي كيز كاردشله ايولي اولان فيرûز ايد-دايلمي’يه بونلاردان بيريني بوشاماسيني ايمرتميش و او ده بوشاميشتير.٤٠
پايكامبريميز هايتلر، توپلومون هر كسيمينه آطەلتلي بير شكيلده داورانيلماسي و دگر وريلمسي كركتيگيني كوسترمك اماجييله بازي اويكولامالارده بولونموشتور. هيجرتين ٩. ييلينده مدين’يه كلن يتميش-سكسن كيشيليك بني تميم هايتييله بيرليكته او سيراده چوجوك ياشته بولونان امر ب. ايهتم ده كلير. هايت اويلري اونی ايشيالارينين باشينه نوبتچي اولاراك بيراكيرلار. پايكامبريميز هايت اويلرينه بيرتاكيم هدييلر ورير. إیچلرينده هدييه المايان كيمسه اولوپ اولماديگيني سورار. ايشيالارينين يانينده بير چوجوك كالديگيني سويلرلر. هز. پايكامبر اونون ده كوندريلمسيني إیستر. كايس ب. âسيم ادلي هايت اويسي، اونون اته تارافيندان إیززتي اولمايان بير چوجوك اولدیگونی سويلر. پايكامبريميز ده “ولسون، او، هايت اولاراك كلميشتير. باهشيش المايه هاكي واردير” بويورور. چوجوگی كتيرتير و باهشيشيني ورديرير.٤١ بڭزر بير اولاي ده توجيب هايتي إیله ياشانميشتير. هز. پايكامبر ادي كچن كابيلنين تمسيلجیلرينه باهشيش ورديكتن سونره إیچلريندن بير كنجی بينكلرينين يانينده بيراكتيكلاريني وگرنينجه اونی ده چاگيرتاراك هدييسيني ورميشتير.٤٢
هز. پايكامبر’ين موسلومان اولان كابيللره واليلر، زكات تاهسيل ممورلاري و إیسلام’ي وگرتن ايلمانلار كوندرمسيني، إیلكيلي بولوملرده إیشلديگيميز إیچين او هوسوسلاري بوراده تكرارلاماك إیستمييوروز. إیسلام’ين ياييلماسي و يرلشمسي اچيسيندان وزليكله ايگيتيم-وگرتيم فاالييتلرينين ونمي چوك بويوكتور. بونونله إیلكيلي بيلكي إیچين ايگيتيم وگرتيم فاالييتلريني ايله الديگيميز بولومه باكيلابيلير.
كايناكچا:
١٦. إیبن هيشام، إیي، ٥٥٩.
١٧. إیبن سا’د، إی، ٣١٦.
١٨. إیبن سا’د، إیي، ٢٩٩; إیبن هيشâم، إیي، ٥٧٣-٥٧٥; إیبن هانبل، إی، ٢٦٤-٢٦٥; تابري، إیيي، ١٢٤- ١٢٥; إیبن سايييديناس، إیي، ٣١٣-٣١٤.
١٩. موسليم، ايل-جاميو’س-ساهيه، تاه. م. فواد ابدولباكي، إی-و اسلامبول تس. (١٩٥٥ كاهيره باسكيسيندان تيپكيباسيم)، إی، ٤٢.
٢٠. إیبنو’ل-سير، اوسد، إیي، ٣١.
٢١. إیبن سايييديناس، إیي، ٣٣٣-٣٣٤.
٢٢. إیبن سايييديناس، إیي، ٣٣٥.
٢٣. هالبي، إیيي، ٢٧٢-٢٧٣; اسيم كوكسال، إیسلام تاریخي (مدينه دوري)، اسلامبول ١٩٨٠، كس، ١٣٧.
٢٤. إیبن سا’د، إی، ٣٢٤-٣٢٥.
٢٥. إیبن سا’د، إی، ٢٧٠.
٢٦. إیبن هيشâم، إیي، ٥٨٣; إیبن سايييديناس، إیي، ٣٢١-٣٢٢; موستافه فايده إیسلامييتين گوناي ارابيستان’ه ياييليشي، انكاره ١٩٨٢، س. ٥٩.
٢٧. تيرميزي، و، ٣٦١.
٢٨. إیبن سا’د، إی، ٣٤٥.
٢٩. إیبن سا’د، إی، ٣٢٤; إیبن سايييديناس، إیي، ٣٣٦-٣٣٧.
٣٠. إیبن هانبل، إیو، ٢٥٧.
٣١. إیبن كايييم، زادولميد، ميسير ١٩٧٠، إیيي، ٣٣; كوكسال، إیكس، ٣٢٧.
٣٢. إیبن سا’د، إی، ٢٤٧-٢٤٨.
٣٣. إیبن سا’د، إی، ٢٨٦،٣٤٨; موستافه فايده إیسلامييتين گوناي ارابيستان’ه ياييليشي، س. ٥٥-٥٦.
٣٤. إیبن سا’د، إی، ٣٣٨; موستافه فايده ايني ايسر، س. ٦١ ود.
٣٥. إیبن سا’د، إی، ٣٥٢; ابدولكريم وزايدين، “باريك”، ديه و، ٧٠.
٣٦. واكيدي، إیيي، ٩٦٦-٩٦٧.
٣٧. واكيدي، إیيي، ٩٦٩-٩٧٠.
٣٨. إیبن سا’د، إی، ٣٥٩.
٣٩. إیبن هانبل، إیو، ٢٣٢.
٤٠. إیبن هانبل، إیو، ٢٣٢.
٤١. واكيدي، إیيي، ٩٧٩-٩٨٠.
٤٢. إیبن سا’د، إی، ٣٢٣.







یورم یاپ