گونجل عثمانلی توركجسی خبرلر

مûته ساواشي (٨/٦٢٩)

الصورة الرمزية لـ مسعود

بيزانسليلار إیله موسلومانلار اراسينده يوزييلار بويی سورە جك اولان سيلاهلي موجادللر مûته ساواشي إیله باشلاميشتير. پايكامبريميز هيجرتين سكيزينجی ييلي ربيولوول ايينده إیچلرينده كا’ب ب. اوماير ايل-كيفاري’نين بولوندوگی اون بش كيشيليك بير هايتي بلكا’يه بير كجەليك مسافدكي زاتی اتلاه’ه بولكه هوكيني إیسلام’ه داوت إیچين كوندرميشتي. انجاك هايت اويلري اوكه توتولاراك هپسي شهيت ايديلميشلر; يالنيزجه يارالي اولاراك كورتولان كا’ب مدين’يه دونبيلميشتير. بی اولايه چوك اوزولن هز. پايكامبر اونلارين اوزرينه بير اوردی كوندرمايي دوشونموش; انجاك بولكه هوكينين باشكه يره كيتيكلريني وگرنينجه بوندان وازكچميشتي.٢١٤

بير ياندان، بيراز ونجه ‏بحثديلن شهيت هاريس ب. اوماير’ين، ديگر ياندان زاتی اتلاه’ته ولدورولن موسلومانلارين ماروز كالديگي هوكوك إیهلالينه كارشيلق ورمك اوزره هز. پايكامبر، اوچ بين كيشيليك بير اوردی حاضرلادي و كوماندانليگه زايد ب. هاريس’يي تايين ايتي. زايد شهيت دوشتوگی تاكديرده جافر ب. ايبû تاليب’ين، اونون شهيت اولماسي هالينده ده ابدولاه ب. رواها’نين كوماندان اولماسيني، ابدولاه ده شهيت اولورسه ارالاريندان بيريني كوموتان سچملريني، ايلچيسينين شهيت ايديلديگي يره كادار إیلرلملريني ايمرتي. اوردويی سنيييتو’ل-ودا’يه كادار اوگورلادي. موسلومانلاردان، بولكه هوكيني إیسلام’ه داوت ايتملريني; كابول ايتيكلري تاكديرده ساواشمامالاريني; اقسي تاكديرده الل’ه سيگينيپ اونلارله ساواشمالاريني إیستدي. ايريجه موسلومانلاره سوزلرينده دورمالاريني، اشيري كيتمملريني; چوجوكلاري،٢١٥ كادينلاري، ياشليلاري و ماناستيرلاره چكيلميش كيمسلري ولدورمملريني; هورماليكلاره زارار ورمملريني، اگاچلاري كسمملريني و بينالاري ياكمامالاريني تمبيه و تاوسييه ايتي.٢١٦

يسلام اوردوسونون مدين’دن ايريليپ كوزايه دوگری إیلرلديگيني وگرنن شوراهبيل ب. امر ايل-كاساني، كاردشي سدûس’ی بير اوردويله اونلاره كارشي سوكتي. مايدانه كلن ساواشته سدûس’ون ولدورولمسي اوزرينه شوراهبيل كوركاراك كالسينه سيگيندي. موسلومانلار يولارينه دوام ايدە رك ماان’ه كادار إیلرلديلر و بوراده قرەركاه كوردولار. او سيراده بيزانس إیمپاراتوری هراكليوس’ون بليي كابيلسيندن ماليك ب. زافيله كومانداسي آلتونده بهرا، وايل، بكير، لاهم و جوزام كيبي اراپ كابيللريندن اولوشان يوز بين (بازي كايناكلارده يوز بيني روملاردان و يوز بيني ده ادي كچن هريستييان اراپ كابيللريندن اولماك اوزره توپلام إیكي يوز بين) كيشيليك بير اوردونون باشينده مااب’ه كلديگيني وگرنديلر. موسلومانلار ماان’ده إیكي ‏گون كالاراك نه ياپمالاري كركتيگيني كوروشتولر. بازيلاري، بيزانسليلارين بويوك بير اوردويله كلديكلرينين هز. پايكامبر’ه بيلديريلمسيني و اوندان كلە جك هابره كوره هاركت ايديلمسيني تكليف ايتيلر. ابدولاه ب. رواهه سوز الاراك، كنديلري اچيسيندان اسكر، سيلاه و بينك ساييسينين چوكلوگونون ونمي اولماديگيني ورنكلر ورە رك انلاتي; ساواشماك كركتيگيني، يه زافر كازاناجاكلاريني وايه شهادته اولاشاجاكلاريني ديله كتيردي. سونونده ساواشه قرەر وريلدي. ماان’دان ايريلان إیسلام اوردوسو، ساواشين رايان ايدگي مûت’يه كيدە رك ساواش دوزنينه كچتي.

ساواشته زايد ب. هاريس’نين شهيت دوشمسي اوزرينه سانجاگي جافر ب. ايبû تاليب الدي. او ده كاهرامانجه چارپيشتيكتان سونره شهيت اولونجه سانجاگه ابدولاه ب. رواهه ساهيپ چيكتي. او ده شهيت دوشونجه موسلومانلار سانجاگين هاليد ب. وليد’ه وريلمسيني قرەرلاشتيرديلار. هاليد سانجاگي الير الماز دوشمان اوزرينه سالديرمايه قرەر وردي. بی سيراده اقشام اولماسينه راگمن اونون بی هاركتي تسيريني كوستردي. إیسلام اوردوسونون ساگ كانات كوموتاني كوتبه ب. كاتاد، هريستييان اراپلارين كوموتاني ماليك ب. زافيل’يي ولدوردو. موسلومانلار هاليد ب. وليد’ين ايترافينده توپلاناراك پك چوك دوشمان اسكريني ولدوردولر. كجەلايين ساواشه اره وريلدي.

دوشمان اوردوسونون ساييجه اوستون اولوشونی كوز ونونه الان هاليد ب. وليد دگيشيك بير تاكتيك اويكولامايه قرەر وردي. اوردونون ساگ كولونداكي اسكرلري سوله سولونداكيلري ساگه وندكيلري اركايه و اركاداكيلري ونه الاراك، دوشمانين، موسلومانلارين كجەلايين يارديم الديكلاريني سانمالاريني پلانلادي. ايساسينده اونون اسيل هدفي، دوشمانين مانويياتيني سارستيكتان و شيدتلي بير هوجوم إیله اونلاري ييلديرديكتان سونره إیسلام اوردوسونی يوق اولماكتان كورتاريپ ايمنييت إیچريسينده كري چكمكتي. دوشمان اسكرلري ايرتسي صباح كارشيلارينده دگيشيك اسكرلري كورونجه شاشيرديلار و مانويياتلاري سارسيلدي. إیسلام اوردوسی اني بير هوجومدان سونره كري چكيلدي. هاليد’ين پلاني هدفينه اولاشتي. دوشمان اسكرلري موسلومانلاري تاكيپ ايتمايه سارت ايدمديلر. هاليد’ين كنديلريني چوله چكيپ اوراده ساواشماك إیستمسيندن اينديشه ايتيلر. سونونده إیكي اوردی بيربيريندن ايريلدي. إیسلام اوردوسی مدين’يه دوندو. پايكامبريميز و مدين’ده بولونان موسلومانلار، هاته چوجوكلار، اونلاري جورف موكيينده كارشيلاديلار. بازيلاري اونلاره فيرار ايدنلر انلامينه كلن “فرار” وايه “فورار” دييه هيتاپ ايتيلر و سوگوك كارشيلاديلار. مûته ساواشيندان دونن كازيلر، مدين’دكي موسلومانلارين كنديلريني سوگوك كارشيلامالاري يوزوندن اوتانچلاريندان ايولريندن چيكاماز هاله كلديلر. پايكامبريميز إیسه اونلارين فيراري اولماديكلاريني بيلديردي. كنديلرين، دونه دونه هامله ياپان ساواشچي انلامينده “كورار” (وايه كرار) دنيلمسيني ايمرتي. اونلاره تكر تكر هابر كوندرە رك كنديلرينين فيراري دگل، دونه دونه هامله ياپان ساواشچي ‏اولدیكلاريني بيلديردي.٢١٧

كايناكلارده مûته ساواشي’نين بيزانس اوردوسونون ينيلكيسييله سونوچلانديگيني بليرتن ريوايتلر بولوندوگی كيبي،٢١٨ موسلومانلار اچيسيندان ينيلكي اولاراك دگرلنديرن إیفادلر ده موجوتور.٢١٩ شی كادار وار كي بی ساواش، هاليد ب. وليد’ين ساواشتيگي بولكدكي دوشمان اسكرلرينين ينيلمسي و موسلومانلارين آز (سكيز، اون بير وايه اون بش كيشي) كاييپ ورە رك كري چكيلمسي سونوجونده ايلده ايديلميش بير باشاري اولاراك كابول ايديلمليدير. بيزانس اوردوسی تامامن ماگلوپ اولماماكله بيرليكت، ساواشين موسلومانلار اچيسيندان زافرله سونوچلانديگيني سويلمك مومكوندور. نيتكيم هز. پايكامبر’ين دگرلنديرمسيندن ده بی ‏آڭلاشيلماكتادير.

مûته ساواشي إیله هاليد ب. وليد و موسلومانلار بيزانس اوردوسونو، اونلارين ساواش تاكتيكلريني و سيلاهلاريني ياكيندان تانيميش ‏اولدیلار. بی تجروبنين، إیلريدكي ييلارده كرچكلشە جك فتيهلر ايسناسينده فايداسي اولاجقتير. ايريجه سورييه و فيليستين’دكي اراپلار موسلومانلارين إیمانينين كوجونی و كاهرامانليكلاريني كورموشلر، اونلاري تانيمايه باشلاميشلاردير. هز. پايكامبر بی ساواشته هاليد ب. وليد’ه “سايفولاه” (الل’ين كيليجي) لاكابيني ورميشتير.٢٢٠

بی ساواشته موسلومانلار، هز. پايكامبر’ين ياكينلاريني، إیسلام’ه چوك بويوك هيزمتلري كچميش شاهسييتلري، هز. پايكامبر’ين ياكين دوستی زايد ب. هاريس’يي; امجاسينين اوگلی و داهه بير ييل ونجه هابشيستان’دان دونموش اولان جافر ب. ايبû تاليب’ي و اينسارين بويوك شايري ابدولاه ب. رواها’يي كايبتيلر. بی كاييپلار هم اونلاري هم ده هز. پايكامبر’ي اوزدی و اگلاتي. پايكامبريميز، ساواشته شهيت دوشن جافر’ين ايلسينين اوزونتولی ‏اولدیگونی بليرتە رك اونلار إیچين يمك حاضرلانماسيني إیستدي.٢٢١

كايناكچا:

٢١٤. واكيدي، إیي، ٧٥٢-٧٥٣.

٢١٥. هز. پايكامبر’ين، إیسلام اوردوسونی مûت’يه كوندريركن چوجوكلارين (وه گنل اولاراك سيويلرين) كورونماسي كونوسونده ورديگي بی تاليمات سون درجه ونمليدير. هر شايدن ونجه بی تاليمات، چوجوكلارين ولدورولدوگی بير جاهيلييه اورتامينين اقابيند، چوجوك هاكلارينينين ڭ باشينده ير الان جان كوونليگيني إیچرمكتدير. بونون يانيسيره اوردويی ايهل-ي كيتابين اوتوردوگی بولكلره كوندريركن بی تاليماتي ورمسي ايريجه انلامليدير. بی ده اچيك بير شكيلده اورتايه كويماكتادر كي، اونون نازارينده إیرك و دين فاركي كوزتيلمكسيزين چوجوكلارين جان كوونليگي ساگلانماليدير. اويسه ٢٠٠١ ييلي إیتيبارييله سون ١٠ ييل إیچينده دونياده ساواشلار يوزوندن ٢ ميليون چوجوك كاتلديلميش، ٦ ميليون چوجوك ده يارالانميش، يه ده جیدي بير شكيلده ساكاتلانميشدر (بك. رامازان وزاي، ‏گونوموز دونيه سورونلاري، ‏اسلامبول ٢٠٠١، س. ١٢٣.).

٢١٦. واكيدي، إیي، ٧٥٧-٧٥٨.

٢١٧. واكيدي، إیي، ٧٦٥.

٢١٨. إیبن سا’د، إیي، ١٣٠.

٢١٩. ماكريزي، س. ٣٤٩.

٢٢٠. مûته ساواشي إیچين ايريجه بك. إیبن هيشâم، إیي، ٣٧٣-٣٨٩; إیبن سا’د، إیي، ١٢٨-١٣٠; بوهاري، و، ٨٦-٨٨; تابري، إیيي، ٣٦-٤٢; إیبن ابديلبر، دورر، ٢٠٩-٢١٠; إیبن سايييديناس، إیي، ٢٠٨-٢١٣.

٢٢١. واكيدي، إیي، ٧٦٦; إیبن هيشâم، إیي، ٣٨١.

یورم یاپ

الكترونیك پوستە یایینلانماز كركلی یرلر *

اره
قاتكورلر