گونجل عثمانلی توركجسی خبرلر

ناديروگولارينين مدين’دن چيكاريلماسي (٤/٦٢٥)

الصورة الرمزية لـ مسعود

ناديروگولارينين مدين’دن چيكاريلماسينه كچمدن ونجه كا’ب ب. ايشرف’ين ولدورولمسي اوزرينده كيساجه دورماك كركير. بني نادير ياهوديلريندن كا’ب ب. ايشرف شايردي; هز. پايكامبر’ي و موسلومانلاري دايمه كوتولردي. بدر ساواشي’نين موسلومانلارين كاليبييتي إیله سونوچلانماسيني بير تورلی هازمدمميشتي. هاته موسلومانلارين زافرينه او كادار إیچرلميش اولاجق كي، “يرين التي اوستوندن داهه ‏اییدير” دگرلنديرمسيني ياپميشتي. مك’يه كيدرك، كورايش موشريكلريني هز. پايكامبر’ه كارشي شييرلرييله تاهريك ايتميشتي. مدين’يه دوندوگونده موسلومانلارين هانيملاري إیچين اشك شييرلري ترنوم ايتمايه باشلادي. پايكامبريميز بير ‏گون ساهابيلره “كا’ب ب. ايشرف إیچين كيم حاضردير؟ چونكی او، الل و رسûلو’نه ايزييت ايتميشتير.”١٨٠ دیدی. بونون اوزرينه ايوس كابيلسيندن محمد ب. مسلم، كا’ب ب. ايشرف’ي ولدورمايي اوستلندي. محمد ب. مسلم، إیچلرينده كا’ب’ين سوت كاردشي ايبû نايل’نين ده بولوندوگی بير كروپ موسلومانله بير پلان حاضرلاديلار و اونی كندي كالسينده ولدوردولر (٣/٦٢٤).١٨١

ناديروگولاري اوهود ساواشي’نده موشريك اوردوسونون قرەركاهينه كلە رك اونلاري موسلومانلاره كارشي كيشكيرتميشلاردي. بونون ديشينده موسلومانلاري بير كاچ دفه دولويه داوت ايتميشلر، هاته سويكاست ترتيپلميشلر، انجاك بی پلانلاريني اويكولامايه مووافاك اولاماميشلاردي. هز. پايكامبر اونلاري إیكاز ايتي. بی اراده مايدانه كلن بير باشكه كليشم، ناديروگولارييله إیليشكيلرده يني بير سايفانين اچيلماسينه يول اچتي. بي’ر-ي ماûنه فاجیاسيندان ساگ كورتولان امر ب. اوماييه ايد-دامري، هز. پايكامبر’ين ايمان ورديگي إیكي كيش‏ایی يانليشليكله ولدورموشتو. ولدورولن شاهيسلارين دييتينه مدينه سوزلشمسي كرگي ناديروگولارينين ده اورتاك اولماسي كركييوردو. بی ماكساتله هز. پايكامبر، إیچلرينده هز. ايبû بكير، هز. ومر و هز. علی’نين ده بولوندوگی بير كروپ ساهابي إیله بيرليكته بني نادير يوردونه كيتي. ياهوديلر باشلانكيچته هز. پايكامبر’ه ‏ایی داورانديلار; دييته اورتاك اولاجقلاريني بيلديرديلر و بير مودت إیستيراهات ايتمسيني إیستديلر. فاكات پايكامبريميز ساهابيلرله بير دووارين ديبينده كولكلنيركن اوزرينه بير تاش يووارلاياراك اونی ولدورمايي پلانلاديلار. بی پلاني ياهودي ريسلريندن هوياي ب. اهتاب تاسارلاميشتي. سلام ب. ميشكم ادلي ياهودي ليدري، بونون موسلومانلارله ارالارينداكي انتلاشمايي بوزماك انلامينه كلديگيني هاتيرلاتاراك سويكاستي ونلمايه چاليشتييسه ده باشارامادي. امر ب. جیهاش ادلي ياهودينين تاشي يووارلامايه حاضرلانديگي سيراده دورومی سزن هز. پايكامبر، بير احتیاجي إیچين ايريلييورموش كيبي اوتوردوگی يردن كوكاراك دوگروجه مدين’يه كيتي. ياهوديلر هيچبير شاي اولماميشجاسينه ساهابيلره “بو’ل-كاسيم، بيز إیستگيني يرينه كتيرمدن اله ايتي” دیدیلر. داهه سونره ساهابيلر اونی ارامايه كويولدولار. مدين’دن كلن بير يولجودان، اونون شهره كيتيگيني وگرنديلر و پشيندن اونلار ده كيتيلر. پايكامبريميز موسلومانلاره ناديروگولارينين كنديسيني ولدورمك إیستديكلريني بيلديررك، اونلارين اوزرينه يورومك اوزره حاضرلانمالاريني سويلدي. محمد ب. مسلم’يي اونلاره ايلچي اولاراك كوندررك، هاينليك و وفاسيزليكلاريني هاتيرلاتي و اون ‏گون إیچينده مدين’يي تركتملريني ايمرتي. بونون اوزرينه ناديروگولاري كوچ حاضرليگينه باشلاديلار. مونافيكلارين باشقاني ابدولاه ب. اوباي، اراپلارين و ديگر ياهوديلرين يارديم ايدگيني وااددە رك ناديروگولارينين ديرنملريني إیستدي. كندي كابيلسيندن و ديگر اراپلاردان اولوشاجاك إیكي بين كيشيليك بير كوووتله كنديلرينه كانلارينين سون داملاسينه كادار يارديم ايدگيني بيلديردي. هوياي ب. اهتاب، ابدولاه ب. اوباي’ين بی واادينه إیناناراك ديرنمايه قرەر وردي و هز. پايكامبر’ه “بيز يوردوموزدان چيكمييوروز، إیستديگيني ياپ” شكلينده هابر كوندردي.

١٨ ربيولوول ٤/٢٩ حزیران ٦٢٥’ته ناديروگولاري اوزرينه يوروين پايكامبريميز اونلاري كوشاتاراك ونجه انتلاشمايه داوت ايتي. فاكات ياهوديلر بونه ياناشماديكلاري كيبي، موسلومانلاره اوك و تاش اتمايه باشلاديلار. بی اراده موسلومانلار، بير ساواش تاكتيگي اولاراك ناديروگولارينه ايت وزليكله مايوه ورماين هورمه اگاچلاريني كسمايه باشلاديلار. بونه هوجمعە كچيلديگينده كولايلق ساگلاماسي إیچين توسول ايديلميشتي.

كوشاتمه اون بش ‏گون سوردو. ابدولاه ب. اوباي تارافيندان وادديلن يارديمين كلممسي و كورايزا’نين ده كنديلرينه سيلاه و اسكر يارديمينده بولونماماسي اوزرينه ناديروگولاري مدين’دن چيكمايه رازي ‏اولدیلار. ياپيلان انتلاشمه كرگينجه ساواش مالزملري هاريچ دولره يوكلايبيلديكلري منكول مالاريني، هانيملاريني و چوجوكلاريني يانلارينه الاراك التي يوز دودن اولوشان بير كافيله هالينده مدين’دن ايريلديلار. اوزونتولريني بلي ايتممك إیچين مدينه چارشيسيندان شنليك ياپاراك كچتيلر. إیچلرينده إیلري كلن كيشيلرين ده ير الديگي چوگونلق هايبر’ده كاليركن،١٨٢ كري كالانلار سورييه تارافلارينه كيتيلر. هوياي ب. اهتاب ايلسيني هايبر’ه بيراكتيكتان سونره كورايش موشريكلريني هز. پايكامبر’ه كارشي تاهريك ايتمك اوزره مك’يه كيتي. هندك كوشاتماسي اونلارين فاالييتلري سونوجونده كرچكلشتي. ناديروگولاريندان موسلومان اولان بير كاچ كيشي يرلرينده بيراكيلديلار. پايكامبريميز اينسار’ين كوروشونی ده الاراك ناديروگولارينين توپراكلاريني موهاجیرلره و بونون يانيسيره اينساردان فاكير اولان إیكي كيشييه وردي.١٨٣

كور’ان-ي كريم’ين هاشر سûرسي ناديروگولاري كازوسي دولاييسييله نازيل اولموشتور. هاته بوندان دولايي بی سûرايه “بني نادير سûرسي” ده دنيلميشتير.١٨٤ سûرنين إینديريليش سببي، ناديروگولارينين هز. پايكامبر’له ياپميش ‏اولدیگی انتلاشمايي بوزمالاريدير. سûر، كوكلرده و يرده اولانلارين هپسينين الل’ين يوليگيني ديله كتيرديكلريني بيلديرن âيتله باشلاماكتادير. داهه سونره اولايله إیلكيلي âيت-ي كريملرين إیفاده ايتيگي انلامي شی شكيلده وزتلايبيليريز: سûرده ناديروگولارينين يورتلاريندان چيكاريلمالارينين و موسلومانلارين بی باشاريسينين الل’ين إیزني و يارديمييله كرچكلشتيگي، بونی داهه وندن ناديروگولارينين و موسلومانلارين ده بكلمديگي بليرتيلمكته و بی اولايدان هركسين درس الماسي كركتيگي ووركولانماكتادير. يمينيني بوزموش، إینانچ و دگرلرينه باگليليگي ييتيرميش بير توپلولق إیچين سوركونون ڭ هافيف زه ‏اولدیگو، اسلينده بويله بير توپلومون دونياده ده اهيرته ده اگير زالاري هاك ايتميش ‏اولدیگی بليرتيلمكتدير. هورمه اگاچلاريني كسمنين الل’ين إیزنييله ‏اولدیگی اچيكلانماكتادير. كاير-ي موسليملردن سيلاه كولانمادان ايله كچيريلن و إیسلام دولتينين كلير كايناكلاري اراسينده ير الان “فاي”ين تاكسيم ايساسلاري، كيملره داگيتيلاجاگي بليرتيلمكتدير. مونافيكلارين ناديروگولارينه دستگي و ورديگي تمينات انلاتيلماكتادير. مونافيكلارين ياهوديلره “گر سيز يوردونوزدان چيكاريليرسانيز، موتلاكه بيز ده سيزينله بيرليكته چيكاريز، سيزين الايهينيزه اسله كيمسايه اويماييز، ايگر ساواشه توتوشورسانيز موتلاكه يارديم ايدريز” دیدیكلري هابر وريلمكتدير. انجاك ايگر اونلار چيكاريلسالار، اونلارله برابر چيكماياجاكلاري، ساواشه توتوشموش اولسالار اونلاره يارديم ايتمايكلري، يارديم ايتسلر بيله اركالاريني دونوپ كاچاجاكلاري بيلديريلمكتدير. اونلارين موستاهكم شهيرلرده وايه سيپرلر اركاسينده بولونماكسيزين موسلومانلارله توپلی هالده ساواشاماياجاكلاري، كندي ارالارينداكي ساواشلارينين إیسه چتين ‏اولدیگو; ديشتان درلي توپلی كوروندوكلري، فاكات دارماداگينيك ‏اولدیكلاري هابر وريلمكتدير.١٨٥

كايناكچا:

١٧٨. واكيدي، إی، ١٧٨; إیبن هيشâم، إیي، ٤٨-٤٩.

١٧٩. إیبن سا’د، إیي، ٢٩-٣٠; بلازوري، إی، ٣٠٨-٣٠٩.

١٨٠. ايبû داوود، إیيي، ٢١١.

١٨١. إیبن هيشâم، إیي، ٥١-٥٨; إیبن سا’د، إیي، ٣١-٣٤.

١٨٢. ماكريزي، س. ١٨١.

١٨٣. واكيدي، إی، ٣٦٣-٣٨٣; إیبن سا’د، إیي، ٥٧-٥٩; إیبن هيشام، إیي، ١٩٠-٢٠٣; تابري، إیي، ٥٥٠-٥٥٥; ماكريزي، س. ١٧٨-١٨٣.

١٨٤. بوهاري، وي، ٥٨.

١٨٥. ناديروگولارينين مدين’دن سورولملرينين كور’ان-ي كريم’ه يانسيماسي إیچين بك. واكيدي، إی، ٣٨٠-٣٨٣; ايمين إیشيك، “هاشر سûرسي”، ديه كسوي، ٤٢٤-٤٢٦.

یورم یاپ

الكترونیك پوستە یایینلانماز كركلی یرلر *

اره
قاتكورلر